1. Mineral resurslar bilan ta‘minlanganlik O‘zbekistonning mineral resurslari va ulardan foydalanish

Tabiiy gaz. Tabiiy gazning umumgeologik zaxiraga 260 trln. m³ baholanadi, aniqlangani taxminan 150 trln. m³. Gaz zaxirasining 40 %i atrofida MDH mamlakatlari (Rossiya, O‘zbekiston, Turkmaniston, Qozog‘iston) hissasiga to‘g‘ri kelsa, taxminan 25 %i Yaqin va O‘rta Sharq mamlakatlari (Eron, Qatar, Saudiya Arabistoni)da; 10 % atrofida – AQSh, Kanadada mujassamlashgan. Yirik gaz konlari Jazoir, Meksika, Avstraliya va Okeaniya, Xitoy, Hindiston, Pokiston, Nigeriya, Iroq, Norvegiya (Shimoliy dengiz)da ham mavjud.

Temir ma‘dani qora metallurgiya ishlab chiqarish uchun muhim ahamiyatga ega. Uning dunyo bo‘yicha aniqlangan zaxirasi 150 mlrd. t dan ortiq, umumiy zaxirasi esa 200-800 mlrd. t baholangan. Braziliya, Avstraliya, MDH (Rossiya, Ukraina, Qozog‘iston), Xitoy, Hindiston, AQSh, Shvetsiya, Fransiya, Venesuela, JAR, Kanada dunyodagi temir ma‘dani zaxirasiga eng boy mamlakatlardir.

Boksit birinchi navbatda alyuminiy ishlab chiqarish uchun asosiy xom ashyo hisoblanadi. Uning prognoz qilingan umumiy zaxirasi 50 mlrd. t, aniqlangani – 20 mlrd. t. Yirik manbalari Avstraliya, Gvineya, Braziliya, Venesuela, Yamayka, Surinam, Hindistonda joylashgan.

Mis va uning qorishmalari sanoat, transport va aloqa sohalarida keng qo‘llaniladi. Tabiatda sof (100 % mis), hamda 240 dan ortiq misli minerallar uchraydi. Odatda tarkibida 1 % va undan ortiq mis bo‘lgan ma‘danlar qayta ishlanadi. Ko‘pchilik mis ma‘danlari boyitilishni talab etadi. Mis ma‘danlari geologik zaxirasi 860 million tonna baholanadi, shundan aniqlangani – 450 million tonna. Chili, AQSh, , Hindiston, Zimbabve, Zambiya, Zair-Kongo, Qozog‘iston, Rossiya, Xitoy, Avstraliya, Peru, Indoneziya, Kanada, Polsha, Meksika misga eng boy davlatlardir.

Qalay – inson tomonidan bronza davrining boshlarida ikkinchi bo‘lib ishlatila boshlangan metal ma‘dan ko‘rinishida uchraydi. Qalayga eng boy mamlakatlar – Braziliya, Rossiya, Boliviya, Xitoy, Kanada, Zair, Namibiya. “Qalayli mintaqa” ajratiladi: Indoneziya, Malayziya, Tailand, M’yanma, Vetnam.

Nikel – havoda oksidlanmaydi. U po‘latga qo‘shilsa, mustahkamligini oshiradi. Bu metal harbiy sanoatda, samalyotsozlikda va raketa texnikasida keng qo‘llaniladi. Nikelning zaxirasi 200 million tonna baholanadi. U deyarli 40 dan ortiq mamlakatlarda qazib chiqariladi asosan 8 ta mamlakatda: Rossiya, Yangi Kaledoniya, Kanada, Indoneziya, JAR, Avstraliya, Braziliya, Filippin.