“Барча тиллар ва шеваларнинг (лаҳжаларнинг) қиёсий луғати”
1
3.4.
45
А.Шлейхернинг янглиш гояларини курсатинг.
Тиллар товуш материясидан ташкил топган табиий организмлардир... Тилларнинг ỹсиши маълум қонуниятлар асосида юз беради
Тилларни қиёсий ỹрганишда товушларнинг қонуний ỹзгаришларига эътибор беришни талаб қилди. У фонетикани фонология деб атади ва сỹзда товуш, шакл ҳамда функцияни фарқлади.
Қачонлардир ҳинд–Европа боботили мавжуд бỹлган, унинг тарқалиб кетишидан ҳозирги ҳинд–Европа тиллари келиб чиққандир.
товуш қонуни, аналогия, тилнинг систем характерга эгалиги, сỹзнинг шакли ва вазифаси ҳақидаги ғоялар
1
3.4.
46
“Антиномия” кандай маънони англатади?
«қонундаги қарама-қаршилик»
«карама-карши субстанциялар муносабати»
«тилнинг узгарувчанлиги»
«баркарорлик»
1
3.4.
47
Тилнинг моҳиятини очишда, унга асосли илмий таъриф беришда антиномия методини (усулини) қỹллаган буюк олим ким?
В.фон Гумбольдт
Ф. де Соссюр
Б. де Куртенэ
А.Шлейхер
1
3.4.
48
“нутқнинг индивидуал акти инсоннинг фаолиятидан, ижтимоий жараёндан ажралганлигидир” деган гоя тилшуносликдаги кайси йуналиш вакилларига хос хисобланади
Тилнинг ижтимоий хусусиятига зид равишда нутқ кандай белгига эга?
индивидуал
ходиса
вокелик
сабаб
1
3.4.
50
Тилнинг систем хусусиятига зид равишда нутқ кандай белгига эга?
асис тем
реал
индивидуал
умумий
1
3.4.
51
ХХ аср тилшунослигининг – систем тилшуносликнинг бош, асосий мезони нимадан иборат булди?
тил ва нутқ муносабати, тил ва нутқ ҳодисаларини, бирликларини фарқлаш бўлди
тилнинг индувидуал ходиса эмас балки ижтимоий ходиса эканлиги
тилга натуралистик нуктаи назардан бахо бериш янглиш тенденция эканлиги
қачонлардир ҳинд–Европа боботили мавжуд бỹлган, унинг тарқалиб кетишидан ҳозирги ҳинд – Европа тиллари келиб чиққанлиги гипотезасининг баркарорлашуви
1
3.4.
52
Тил ва нутқ диалектик муносабати ўзининг дастлабки ҳақиқий, мукаммал илмий–назарий ечимини тилшунослик фанида кескин бурилиш ясаган кайси буюк тилшунос олим асарларида топди?
Фердинанд де Соссюр
Август Шлейхер
Франц Бопп
Гейман Штейнталь
1
3.4.
53
Тил ва нутқ муаммосига багишланган “тилдаги барқарорлик ва ўзгарувчанлик” кайси буюк назариётчи ва амалиётчи тилшунос олим таълимотида тушунтирилади?
Бодуэн де Куртенэ
А. Шлейхер
Ф.Бопп
Г.Штейнталь
1
3.4.
54
Тил ва нутқ муаммоси га багишлаган тилдаги энергео (ҳаракат, жараён, куч) ва эргон (маҳсулот) тушунчалари кайси тилшунос олим таълимотида келтирилади?