Web texnologiyalar 1-ma’ruza: Web texnologiyalar faniga kirish

Arxitektura va freymwork turlari

• Freymwork (ing. Framework - “KARKAS”, “TUZILMA”) dinamik ravishda toʻldiriladigan dasturlash tili kutubxonasi boʻlib, unda uning asosiy modullari yigʻiladi. Dasturlar, saytlar, xizmatlarni ishlab chiqishni soddalashtirish uchun freymworklar yaratilgan. Web ilovada modulni noldan yozmaslik uchun ishlab chiquvchining ish muhitini tashkil etuvchi tayyor freymwork shablonlariga murojaat qilish ancha oson.
• Deyarli barcha freymworklarning arxitekturasi loyihaning bir nechta alohida qatlamlarini (ilovalar, modullar va boshqalar) dekompozitsiyalashga asoslanadi. Bu shuni anglatadiki, siz o'zingizning ehtiyojlaringizdan kelib chiqqan holda ilovaning funksionalligini kengaytirishingiz va o'zgartirilgan versiyadan freymwork kodi bilan birga foydalanishingiz yoki uchinchi tomon ilovalaridan foydalanishingiz mumkin. Ushbu moslashuvchanlik freymworklardan foydalanishning asosiy afzalliklaridan biridir [1].

Arxitektura va freymwork turlari

• MVC (ing. Model-View-Controller - “Model-View-Controller”) sinflarni uch guruhga ajratuvchi dasturlash tushunchasi boʻlib, u freymlardan foydalanishda ham keng qoʻllaniladi. Kontseptsiyaning tuzilishi 1-rasmda ko'rsatilgan.

Arxitektura va freymwork turlari

• MVC (ing. Model-View-Controller - “Model-View-Controller”) sinflarni uch guruhga ajratuvchi dasturlash tushunchasi boʻlib, u freymlardan foydalanishda ham keng qoʻllaniladi. Kontseptsiyaning tuzilishi 1-rasmda ko'rsatilgan.

1-rasm. MVC kontsepsiyasi

Arxitektura va freymwork turlari

• Model (model) barcha ma'lumotlar va biznes-logika qatlamlarini, uning qoidalari va funktsiyalarini o'z ichiga oladi. Ko'rinish (view) ma'lumotlarning vizual ko'rinishi uchun javobgardir, masalan: diagrammalar, grafiklar va boshqalar. Kontroller (controller) oldingi ikkita komponentning buyruqlari uchun ma'lumotlarni shunchaki o'zgartiradi [2].
• Freymworklar ikkita asosiy funktsiyaga ega: server tomonida ishlash (bekend) va mijoz tomonida ishlash (frontend). Front-end asosan HTML, CSS va JavaScript bo'lib, foydalanuvchilarga ma'lumot taqdim etish usuli sifatida ko'riladi.
• Server qismi odatda eng murakkab bo'lib, dasturning butun biznes mantiqini tavsiflaydi. Server tomonidan web-saytlarni ishlab chiqishda Java, Python, PHP va boshqalar kabi ko'plab tillarda amalga oshirilishi mumkin.