Web of conferences konferensi internasional penelitian inovatif ilmu pengetahuan dan pendidikan

SCIENCE COMMUNITY: WEB OF CONFERENCES
October-December, 2021
72 
Толани арра тишларидан ажратиб олишнинг механик ва аэродинамик усуллари мажуд. 
Механик усулда арра тишларидан толани шўтка ёки планка ёрдамида ажратиб олинади. 
Аэродинамик усулда эса юқори тезликдаги хаводан фойдаланилади.
Маълумки толаларни арра тишидан ажратишда хом ашё валигида тиқилишлар, зичликни 
ошиб кетиши, толадан ажраган чигитни тукдорлигини талаб даражасидан паст чиқиши, 
чигитни меьёридан ортиқ сақланиб туриши кузатилади. Бу ўз навбатида жиннинг иш 
унумининг тушиб кетиши ва маҳсулот сифатини пасайишига олиб келади.
Шу сабабли хом ашё валигини айланма харакатини тезлаштириш, ишчи камерада хом 
ашёни ишқаланишни камайтириш масалаларини ўрганилиши лозим.
Жинлаш жараёнини муқобил таьминлашида хом ашё валигиннг ҳаракатини ва унинг 
таркибининг механиқ хусусиятларини, ҳамда унинг механиқавий ҳолатини ўрганиш алоҳида 
аҳамиятга эга. Хом ашё валигининг айрим хоссалари, унинг сирт профилида тезликнинг 
тақсимланиш қонунлари Мирошниченко Г.И., Тиллаев М.Т. ва бошқалар томонидан тахлил 
қилинган. Хом ашё валигининг таркиби мураккаб муҳитдан ташкил топилган бўлиб, унинг 
физика-механиқа хоссалари етарлича ўрганилмаган. Мутахасисларининг фикрича унинг 
таркибий кўп қисми туксиз ёки калта тукли чигитлардан иборат бўлиб, улар валикнинг ички 
зонасини эгаллайди [2,3]. Пахта хом ашёси эса, асосан валикнинг ташқи қобиғини эгаллайди. 
Шундай қилиб, хом ашё валиги бир жинсли бўлмаган цилиндрсимон хажмни эгаллаб турган 
мухит деб қабул қилиниши мумкин. 
Хом ашё валигининг ҳолатини аниқлашда қуйидаги жиҳатларга эътибор берилиши лозим:
1.
Хом ашё валиги аррали цилиндр таъсирида айланма харакатда бўлади. Аррали 
цилиндрга таъсир қилаётган ташқи горизонтал реакция 
F
ва вертикал 
Q
кучлари валикни 
айлантирадиган 
L
момент ҳосил қилади. 
2.
Хом ашё валигининг аррали цилиндрга боғлаб туриш кучи 
F
′
. Бу куч валикнинг 
сирпанишига қаршилик кўрсатади ва қисман толани хом ашё сиртидан тола ажратиб олишга 
сабабчи бўлади. 
3.
Аррали цилиндр билан хом ашё валиги контакт сиртида хом-ашё реакциясидан ҳосил 
бўлган нормал тарқалган кучлар. Бу кучлардан ҳосил бўлган солиштирма босим 
p
ни валик 
ва аррали цилиндр йўналтирувчиси бўйлаб ўзгармас деб, бу босим хом-ашё валиги ўқидан 
ўтувчи унга перпендикуляр бўлган текисликкача бўлган масофага боғлиқ деб оламиз. Аррали 
цилиндрнинг хом-ашё валиги ҳосил қилган соҳа олдинги қатлами унинг аррали цилиндр ва 
хом-ашё валигининг ўқларидан ўтувчи текисликдан 
ξ
масофа ажратиб олинган қисми бўлади.
ξ
=
ξ
1 
>
0
иккала цилиндрик сиртлар ўзаро контактининг бошланишини, 
ξ
=
ξ
2 
<
0
унинг тугашини белгилайди. 
Жинлашда арра тишлари таъсирида толанинг чигитдан ажратиш жараёни бўлиб, бу жараён 
ишчи камерада содир бўлиб, арра тишларининг хом-ашё валиги ва колосниклар билан ўзаро 
таъсирланишуви натижасида бўлиб ўтади. 
Аррали цилиндрга таъсир этаётган кучлар мувозанати қуйидагича бўлади: 
Бу ерда 
FR
a
– фойдали қаршилик моменти, ушбу интеграл эса
ξ
2
M 
= 
∫
b
ξ
⋅
ð
(
ξ
)
d
ξ
(
2
)
ξ
1
чайқалма (качения) ишқаланиш моменти. Бундай моментнинг ҳосил бўлиши учун қўйидаги 
шарт бажарилиши лозим

---