Web of conferences konferensi internasional penelitian inovatif ilmu pengetahuan dan pendidikan

SCIENCE COMMUNITY: WEB OF CONFERENCES
October-December, 2021
66 
Universitet mutaxassislari harbiy tashkilotlar bilan birgalikda ishlashga faol harakat qilishardi, chunki 
kriptografik usullarni amalda qo‘llaydigan tashkilotlar harbiylar edi.
IBM kompaniyasi bu ishni amalga oshirishda o‘sha davrlarda ancha tanilgan doktor Xorst Faystelni 
bu ishlarga bosh qilib qo‘ydi.
Faystel va uning rahbarligidagi IBM Watson Research Lab laboratoriyasida olib borilgan ishlar 
natijasida qaytmas akslantirishlar bazasi asosida simmetrik shifrlash algoritmi yaratildi. Yangi 
yaratilgan shifrlash algoritmi Feystel arxitekturasi deb nomlandi. Hozirgi zamon kriptografiyasida bu 
termin asosan Feystel tarmoqlari (Feistel’s network) deb yuritiladi.
Teskarisi mavjud bo‘lgan kriptobardoshli kriptografik akslantirishlar hosil qilish juda murakkab 
masala. Bundan tashqari teskarisi mavjud bo‘lgan akslantirishlar tadbiqida odatda samaradorligi past 
bo‘lgan algoritmlarni o‘z ichiga oladi. Shu sababli Feystel ma’lumotlarni teskari akslantirish 
mummosini yechishga emas, balki bunday akslantirishlar umuman qatnashmagan shifrlash sxemasini 
topishga harakat qildi. 
Ma’lumotlarni shifrlashda mod 2 amalini qo‘llash g‘oyasi klassik shifrlash algoritmlarida, umuman 
olganda texnik tadbiqi nuqtai nazaridan oddiy bo‘lgan gammalashtirishda vujudga kelgan. Bu usulning 
bardoshliligi tanlangan gammaning xususiyatiga bog‘liq.
Feystel muammoni quyidagicha yechdi. Birinchi, shifrlash algoritmining birinchi iteratsiyasida 
shifrlanadigan ma’lumotlar blokining o‘lchami olinadi. Odatda, blok o‘lchami oldindan belgilangan 
bo‘lib, shifrlashda bu qiymat o‘zgarmaydi. Yetarlicha kattalikdagi ma’lumotlar bloki olinib, u ma’lum 
kattalikdagi bloklarga bo‘linadi, masalan teng 2 ga, keyin ularning har biri ustida amallar bajariladi. 
Agar blokning chap yarmi o‘ng yarmiga teng bo‘lsa, bunday arxitektura balanslashtirilgan Feystel 
tarmog‘i deb yuritiladi. Agar blok bo‘lingandagi bo‘laklar teng bo‘lmasa bunday algoritm 
balanslashtirilmagan Feystel tarmog‘i deb yuritiladi.
Feystel tarmog‘i yordamida shifrlash jarayonini quyidagi rasmda kuzatish mumkin bo‘ladi (1-
rasm).