Vrach nazorati fani bo’yicha o’zlashtiradigan

1.1. Tibbiy nazoratni tashkil etish printsiplari 
 
Jismoniy  tarbiya  bilan  shug’ullanuvchi  va  sportchilarni  tibbiy  ta’minlash 
bo’yicha  yo’naltiruvchi  va  tartibga  solish  ishlarini  boshqaruvchi  asosiy 
maxsuslashgan  muassasa  bo’lib,  tibbiy  jismoniy  tarbiya  dispanseri  hisoblanadi 
(TJTD). Birinchi TJTD lar 1951 yilda paydo bo’lib, Sobiq Ittifoq sportchilarini 
1952  yildagi  Xelsinkidagi  Olimpiada  o’yinlariga  moslashishi  uchun  yaratilgan 
edi.   
TJTD  tuzilishi  tipik.  U  o’z  ichiga:  DJT  va  TN  bo’limi,  funktsional 
tekshiruv, fizioterapiya,  mutaxassis  shifokorlar, klinik  diagnostika,  laboratoriya 
va  boshqa  xizmat  qilish  xonalarini  qamraydi.  Bir  qator  TJTD  ning  o’z 
statsionarlari  mavjud.  Bundan  tashqari  ba’zi  TJTD  lar  sport  tibbiyoti  va 
reabilitatsiyani  o’qitish  uchun  tibbiyot  va  pedagogika  OUYu  uchun  baza 
hisoblanadi.  Tibbiyot  profilaktika ishlari bilan  birgalikda  ularda  ilmiy  amaliyot 
ishlari ham olib boriladi. 
Tibbiy  nazorat  xonalari  –  ommaviy  jismoniy  tarbiya  –  sog’lomlashtirish 
va  sport  mashg’ulotlarini  tibbiy  ta’minlashni  tashkil  etishdagi  keng  tarqalgan 
bo’g’ini  hisoblanadi.  Bu  tibbiy  JT  xizmatining  eng  past  bo’g’inidir.  Ular  sport 
muassasalarida,  poliklinikalarda,  o’quv  muassasalarida,  JT  jamoalarida, 
tashkilotlarning  tibbiy  sanitar  qismlarida,  sog’liqni  saqlash  punktlarida  tashkil 
etiladi. 
Hamma  TJTD  va  TN  xonalari  sog’liqni  saqlash  tizimlariga  kiradi  va 
ularga  bo’ysinadi.  Sport  tibbiyoti  bo’yicha  ishlar  qonundagi  yo’riqnoma  va 
qoidalar  bilan  belgilanadi,  bular  odatda  JT  va  sport  bo’yicha  davlat  qo’mitasi 
bilan ma’qullanadi. 
Shunday  qilib  sport  tibbiyoti  sog’liqni  saqlash  tizimining  ham  tashkiliy 
qismi hisoblanadi.  
Hozirgi  paytda,  aholi  sog’lig’i,  ayniqsa  o’sib  borayotgan  avlodning 
sog’lig’i ancha yomonlashdi. Shu bilan birga JT mashg’ulotlariga sub’yektlarni 

---

 
17 
doimiy  jalb  qilish  ro’y  bermoqda.  Bu  mashqlarni  faqatgina  TJTD  va  TN 
xonalari  kuchi  bilan  tibbiy  ta’minlash  yetarli  emas.  Shuni  hisobga  olib  JT  va 
sport bilan shug’ullanuvchilar ustidan TN faqatgina maxsuslashgan muassasalar 
shifokorlari  tomonidangina  emas,  balki  sog’liqni  saqlash  tizimidagi  davolash 
profilaktika  muassasalari  shifokorlari  tomonidan  ham  bajarilishi  kerak.  Biroq 
sport  tibbiyoti  asoslari  bo’yicha  bilimlarni  bilmasdan  turib  professional  tanlov, 
patologik  holatlar  profilaktikasi,  sog’liq  va  jismoniy  holat,  yosh  va  odamning 
shaxsiy  (individual)  imkoniyatlariga  mos,  shug’ullanish  jarayonida  vosita  va 
usullarni qo’llash bo’yicha savollarni hal qilish qiyindir.