Voyaga yetganlik va voyaga yetmaganlarni emansipatsiya qilish nazariya va amaliyot muammolari

Bitiruv malakaviy ishning hajmi. 
Mazkur bitiruv malakaviy ishning tarkibi 
bitiruv malakaviy ishning maqsad va vazifalariga muvofiqdir. Bitiruv malakaviy 
ish kirish, 3 bob, 6 ta paragrafni o‘z ichiga olgan, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar 
ro‘yxatidan va ilovalardan iborat. 
1
Гражданский процесс. Учебник. / Под. ред. М.К.Треушникова. 3-е изд., пер. и доп. –М.: Городец, 2010.
2
В.В.Ярков. Юридические факты и механизме реализатции норм гражданского процессуального права. 
Диссертатсия.- Екатеринбург – 1992,
3
Эмансипация несовершеннолетник граждан по законодательству Российской Федерации. Диссертатсия.
Нов осибирск-2003. 

---

11 
I BOB. Fuqarolik huquqida voyaga yetganlik tushunchasi va 
emansipatsiya holatining kelib chiqish tarixi, rivojlanish bosqichlari va uning 
nazariy jihatlari 
1.1 Fuqarolik huquqida emansipatsiya va voyaga yetganlik tushunchasi 
hamda ularning ahamiyati 
Voyaga yetganlik shaxs o’z mamlakatining fuqarolik huquq va 
majburiyatlarini olishdan boshlanadi. Mamakatda yuz berayotgan siyosiy-iqtisodiy 
o’zgarishlar davrda yoshlar erta kamolotga erishadilar hamda iqtisodiy va ijtimoiy 
hayotda faol ishtirok etishga harakat qiladilar, bu esa voyaga yetmaganlarning 
emansipatsiyasi hamda muomala layoqatini huquqiy rasmiylashtirish zaruriyatini 
keltirib chiqaradi. 
Fuqaroning huquqiy mustaqilligi uning voyaga yetgan vaqtidan boshlab 
vujudga keladi. Voyaga yetganlik - bu qonunchilik normalariga ko’ra, shaxs to’liq 
muomala layoqatiga ega bo’lgan yoshdir. Voyaga yetganlik yoshi har doim ham 
bir xil bo’lmagan hamda asrlar davomida o’zgarib kelmoqda. Misol uchun, o’rta 
asrlarda Yevropada erkaklar uchun nikoh yoshi 14 yosh bo’lgan bo’lsa, ayollar 
uchun esa 12 yosh bo’lgan. Hozirgi vaqtda voyaga yetganlik yoshi har bir davlatda 
har xilligini ko’rishimiz mumkin. 
Xalqaro deklaratsiyalar mavjud bo’lib, unga ko’ra 18 yoshga to’lgan shaxs 
voyaga yetgan hisoblanadi. Postsovet hududidagi mamlakatlarda (MDH va 
Boltiqbo’yi davlatlari) fuqarolarning muomala layoqati 18 yoshdan boshlanadi. 
Shuningdek, Avstraliya, Yangi Zelandiya, aksariyat Yevropa mamlakatlari, 
Turkiya, Isroil, Braziliya, Venesuela, Peru, Chili, Kanadaning uchta viloyatida 
(qolgan yettitasida 19 yoshdan) shaxs 18 yoshdan voyaga yetgan hisoblanadi. 
Meksika, Janubiy Afrika va AQSHning ko’plab shtatlarida ham 18 yosh voyaga 
yetganlik yoshi hisoblanadi. 
Biroq, voyaga yetganlik yoshi 18 yoshgacha bo’lgan davlatlar mavjud: 
Grenlandiya - 12 yosh, Farer orollari - 14, Kuba - 16, Shimoliy Koreya - 17 yosh, 
Janubiy Koreyada - 19 yosh, Tunis va Yaponiyada esa fuqarolar 20 yoshdan 
boshlab voyaga yetgan hisoblanadi. AQShning ayrim shtatlarida 21 yosh 
amerikaliklar jamiyatning to’liq a’zosi bo’lish davri hisoblanadi. Shu paytdan 
boshlab ular politsiyada xizmat qilishlari, saylovlarda ovoz berishlari va hokazo 
huquqlaridan foydalanishlari mumkin. Ammo 25 yoshga to’lgandan keyingina 
Amerika fuqarosi Kongressga saylanish va 35 yoshdan boshlab prezidentlikka 
nomzod bo’lish huquqiga ega. 

---

12 
Bahrayn, Gvineya, Misr, Madagaskar, Monako, Singapur davlatlari 
fuqarolari 21 yoshdan boshlab muomalaga layoqatli hisoblanadi
4
. 
Endilikda bizda yuqoridagi statistik ma’lumotlardan kelib chiqib savol 
tug’iladi. 
Voyaga yetganlik yoshi nimaga qarab belgilanadi? 
Biz, voyaga yetganlik yoshini 4 mezon orqali belgilashimiz mumkin.