ǀ
ISSUE 4
ǀ
2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63)
Passport:
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
122
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
тезда совитади, лекин бир текисда совитмайди. Мой деталнинг кесими бўйича бир
текисда совитишни таъминлайди, лекин иссиқликни узатиш бўйича паст
коэффициентга эга бўлганлиги туфайли углеродли пўлатларни тоблаш учун
қўлланилмаслиги мумкин. Бундан ташқари мой оксидланади ва ёнғинга
хавфлидир.
Мойни совитиш қобилиятини такомиллаштириш мақсадида И
-
12A, И
-20A
мойлари яратилди ва бу мойлар махсус ишлов беришга жалб қилинади ҳамда
композиционли қўшимчалар дитретбутилл, иокола ва кальций алкилсалицилати
кабилар қўшимча сифатида қўшилади. Бунинг натижасида мойнинг
оксидланишга қаршилик, ювиш ва эксплуатацион хоссалари яхшиланади.
Ҳозирги
вақтда тоблаш муҳитлари соҳасида олиб борилаётган кўп
тадқиқотлар натижасида турли хил қўшимчалар ёрдамида мой ва сувнинг ижобий
хоссаларини биргаликда мужассамлаштирадиган тоблаш муҳитлари олишга
ҳаракат қилинмоқда
.
Сувда эрувчи полимерлар асосида янги тоблаш муҳитлари яратилди:
“Аквапласт”, “Османил” (Германия); “Аквавенч” (Австралия); “Юкон” (АҚШ);
“Фенсо” (Англия); УЗСП
-
1,2,3 (Россия).
УЗСП
-
1 муҳит Россиядаги Волгоград трактор заводи, Самара бурғилаш
машиналари заводи ва бошқаларда синаб кўрилди.
Бир қатор тадқиқотларда турли совитиш муҳитлари синаб кўрилди: УЗСП
-1,
юзаки
-
фаол модда (ЮФМ (ПАВ)), кремниий органик бирикмалар синфидаги
суюқликлар, полиэфирлар синфидаги сувда эрийдиган полимер материаллар,
модифицирланган целлюлоза, полигликол, полиакриламид, сульфидли целок.
Тадқиқотлар натижаси шуни кўрсатдики, ҳамма сувда эрийдиган неорганик
моддалар (тузлар, ишқорлар, кислоталар), органик моддалар (глицерин,
триэтаноламин), синтанола, алкилсульфат ва бошқалар бўлиб, улар битта
сезиларли даражадаги камчилигига –
совитиш хоссасининг ҳароратга характерли
боғлиқлиги, яъни қиздирилганда бу эритмаларнинг совитиш қобилиятлари
юқориги интервалда тез камайиб кетади ва пастки интервалда эса ўзгармаслиги
киради. Бу камчиликка кам даражада сувда эрийдиган полимерлар ҳам эга
бўлади.
Бизга маълумки, полимерлар эритмаларида совитиш механизмлари тоблаш
муҳитларининг қиздириш жараёнида полимер эришининг камайиши ёки ошишига
асосланган.
Полимерли тоблаш муҳитларининг икки гуруҳи бир
-
биридан фарқланади.
Биринчи гуруҳга муҳит ҳароратининг ошиши билан полимернинг эрувчанлигини
камайтирадиган муҳитлар киради ва бу муҳитлар қиздирилган металл билан ўзаро
CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL
OF SCIENTIFIC RESEARCH
ISSN: 2181-2489
VOLUME 2
Do'stlaringiz bilan baham: |