Vodorod oddiy modda. Vodorodning fizik, kimyoviy xossalari. Vodorod sof ekologik yonilg'I, uning ishlatilishi 9-laboratoriya mashg’uloti

VODOROD METALLARDA ERISH XUSUSIYATIGA EGA. UNDAN TASHQARI, ENG YENGIL GAZ SIFATIDA ENG KATTA DIFFUZIYA TEZLIGIGA EGA.

UNING MOLEKULALARI BOSHQA GAZ MOLEKULALARIGA NISBATAN TEGISHLI MODDA MUHITIDA TEZ TARQALADI VA TURLI TO‘SIQLARDAN OSON O‘TA OLADI.

FIZIK XOSSALARI.

• Vodorod – rangsiz, hidsiz, ta’msiz gaz. Suvda yomon eriydi: normal sharoitda 1 l suvda 21,5 ml eriydi.

• Ba’zi metallarda (nikel, palladiy, platina) yaxshi eriydi. U eng yengil gaz, havodan 14,5 marotaba yengil.

KIMYOVIY XOSSALARI.

• Odatdagi haroratda molekular vodorodning faolligi katta emas. Atomar vodorod esa juda faoldir.

VODOROD DEYARLI BARCHA METALLMASLAR BILAN UCHUVCHAN BIRIKMALAR HOSIL QILADI. METALLMAS FAOLLIGIGA QARAB REAKSIYA TEZ YOKI SEKIN SODIR BO‘LADI.

VODOROD – BU KELAJAK YONILG‘ISI. YONGANDA FAQAT SUV BUG‘I HOSIL BO‘LADI VA ATROF-MUHITNI IFLOSLANTIRMAYDI. SHUNING UCHUN VODOROD EKOLOGIK SOF YONILG‘I SIFATIDA ISTIQBOLGA EGA.

QUYOSH QA’RIDA SODIR BO‘LADIGAN TERMOYADRO REAKSIYASI – VODORODNING GELIYGA AYLANISHI KO‘P TABIIY JARAYONLAR UCHUN TUGANMAS YAGONA ENERGIYA MANBAYIDIR.

• Termoyadro reaksiyasi

KIMYO SANOATIDA VODOROD ENG KO‘P MIQDORDA AMMIAK ISHLAB CHIQARISH UCHUN SARFLANADI. AMMIAKNING ASOSIY QISMI O‘G‘ITLAR VA NITRAT KISLOTASI ISHLAB CHIQARISHGA BERILADI.

VODOROD KISLOROD ALANGASI HARORATI (»3000°C) QIYIN SUYUQLANADIGAN METALLAR HAMDA KVARSNI KESISH VA PAYVANDLASH IMKONINI BERADI.

METALLURGIYADA VODOROD METALL OKSIDLARIDAN VA GALOGENIDLARIDAN TOZALIGI YUQORI BO‘LGAN METALLAR OLISH IMKONINI BERADI.

SUYUQ VODOROD QUYI HARORATLAR TEXNIKASIDA ISHLATILADI, REAKTIV TEXNIKADA ENG QULAY SAMARADOR YONILG‘I SIFATIDA QO‘LLANADI.

ATOM ENERGIYASINI OLISHDA, ILMIY IZLANISHLARDA VODOROD KATTA AHAMIYATGA EGA.

9-laboratoriya ishi. Mavzu: vodorodning mis (ii)-oksid bilan o’zaro ta’siri va bu reaksiyaning amaliy ahamiyatini o’rganish. Ishning borishi: 1. Probirkaga ohistalik bilan 4-5 ta rux bo’lakchalaridan solib, ustiga 2-3 ml hcl kislota eritmasidan quying. Vodorod qaysi moddadan ajralib chiqadi? Ajiralib chiqayotgan vodorodni gaz o’tkazgich nay yordamida mis (ii)-oksid solingan probirkaga yo’naltiring. Probirkani mis (II)- oksid solingan qismini spirt lampasi alangasida qizdirib turing. Mis (ii)-oksid soling probirka devorlarida mis (II)- oksid atrofida qanday hodisa sodir bo’ladi? Sodir bo’lgan hodisalar mohiyatini tushuntiring.

• Zn+HCl=ZnCl2+H2 CuO+H2=H2O+Cu

VENN DIOGRAMMASI

• O2

• H2

O’quvchilarni baholash: o’quvchilarni olgan kartochkalari hisoblanadi. Qaysi guruhdagi o’quvchilar kartochkalari ko’p ozligiga qarab guruhlarga nom beriladi. O’quvchilarga uyga vazifakar beriladi.