|
Kompyuter viruslari kanday xosil buladi?
Biologik viruslardan farkli ularok, kompyuter viruslarini inson tomonidan
tuziladi. Viruslar kompyuter foydalanuvchilariga katta
zarar etkazadi. Ular kompyuter ishini tuxtatadi yoki қattiқ diskdagi
ma’lumotlarni uchiradi. Virus sistemaga bir necha yullar bilan tushishi mumkin:
disketalar, dastur ta’minot yuklangan CD-ROM, tarmoқ interfeysi yoki modemli
boglanish, global Internet tarmogidagi elektron pochta.
Disketa viru s dan zararlanishi oson. Zararlangan kompterga disketni solib
ukitilganda diskning bosh sektoriga virus tushadi.
Internet ma’lumotlar almashinishiga katta imkoniyat yaratadi. Lekin,
kompyuter viruslari va zararli dasturlar tarkalishi uchun yaxshi muҳit yaratadi.
Albatta InternetzjaH olingan barcha ma’lumotlarda virus bor deb bulmaydi.
Kompyuterda ishlovchi ko’pchilik mutaxassislar va operatorlar kabul kilinadigan
ma’lumotlarni viruslardan tekshirishni doimo bajaradi. Interne^a ishlayotgan ҳar
bir kishi uchun yaxshi antivirus ximoya zarur. «Kasperskiy laboratoriyasi» texnik
ta’minot xizmati statistikasiga kura, viruslardan zararlangan ҳolatlarning 85% i
elektron pochta orkali sodir bulgan. 1999 yilga nisbatan xozirgi kunda bu
kursatkich 70 % tashkil etadi. «Kasperskiy laboratoriyasi» elektron pochtalarga
yaxshi antivirus ximoyasi kerakligini ta’kidlaydi.
Virus tuzuvchilarga elektron pochta juda kulay. Amaliyot shuni kursatadiki,
ommabop dasturlar, operastion sistemalar, ma’lumotlarni uzatish texnologiyalari
uchun viruslar ko’plab tuzilmokda. Xozirda elektron pochta biznes va boshka
soxalarda mulokot uchun asosiy vosita bo’lib kolmokda. Shuning uchun virus
tuzuvchilari elektron pochtaga dikkatini
karatmokda.
Virus paydo bulish belgilari.
Zararlangan kompyuterda eng muximi virusni Aniқlash. Buning uchun virusni
asosiy belgilarini bilish kerak:
1. Funkstional dasturlarni ishini tuxtatish yoki noto’ғri ishlashi;
2. Kompyuterni sekin ishlashi;
3. OS ni yuklanmasligi;
4. Fayl va kataloglarni yukolishi yoki ulardagi ma’lumotlarni buzilishi;
5. Fayllar modifikayiyasining sana va vaktining uzgarishi;
6. Fayl xajmining uzgarishi;
7. Diskdagi fayllar mikdorining keskin ko’payishi;
8. Bush operativ xotira xajmining keskin kamayishi;
9. Kutilmagan ma’lumotlar va tasvirlarning ekranga chikishi;
10.Kutilmagan tovushlarning paydo bulishi;
11 .Kompyuterning tez-tez osilib kolishi.
Yukoridagi belgilar boshka sabablarga kura xam bulishi mumkinligini eslatib
utamiz.
Kiskacha tarix.
80-yillarda IBM-PC bilan ishlagan kishilar bulsa 1987-89 yillardagi viruslarni
tarkalishini unutishganicha yuk. Ekrandagi ҳarflar ҳar xil
kurinishda buzilgan va foydalanuvchilar ommasi mutaxassislarga displeylarini
olib kela boshlashgan. Keyinchalik kompyuter «Yankee Doodle» deb nomlangan
uzga erlik virusini chalishni boshlagan. Lekin, buni tuzatishni xech kim
tashlamadi, juda tez xal buldi. Bu unlab viruslar tuplami edi.
Shunday kilib, viruslar fayllarni zararlay boshladi. «Brain» va ekranda
shariklar paydo kiluvchi «Pingpong» viruslari Boot-sektor ustidan xam golib
chikishdi. Bu ҳammasi IBM-PC dan foydalanuvchilarga unchalik yokmadi va
antiviruslar paydo buldi. Birinchi antiviru el ar dan biri ANTI-KOT: afsonaviy
Oleg Kotik uzining antivirusining birinchi versiyasi dunyo yuzini kurdi. U 4 ta
virusni yuk kildi. Afsuski, ANTI-KOT MSDOS kombinastiyasidan foydalanib fayl
oxirida «Time» virusini Aniқlaidi. Boshka antiviruslar esa .som va .exe
kengaytmali fayllarning ҳar bir ҳarfigacha zanjirlaydi.
Vakt utishi bilan viruslar ko’payib bormokda. Bularning ҳammasi bir-biriga
uxshash, xotiraga urnashadi, sektor va fayllarga boglanadi, fayllarni, disket va
vinchesterlarni yuk kiladi. Birinchilardan bo’lib, «Frodo.4096» virusi ommabop
bo’lib chikdi. Bu virus INT2Ih ni egallab, DOS ga murojaat etilganda zararlangan
fayl xuddi xech narsa bo’lmaganday xolda kurinish bergan. Ammo, bu MSDOS
ustidan urnashib xukmini utkazgan. Bir yil xam utmasdanok «elektr suvaraklar»
DOS yadrosiga urnashib olishgan. Kurinmas virus «Deast.512» deb atalgan.
Kurinmaslik fikri ko’payib rivojlanib
bordi: 1991 yil yozida kompyuter ulati - virus «Dir_n» paydo buldi. Birok
kurinmaslarga karshi kurash sodda: RAM ni davolab xotirjam bulish mumkin.
Shunday viruslar xam kelib chikdiki, ular uzlarini shifrlab olish imkoniyatiga
ega bulishdi. Bu viruslarni davolash va yuk kilish uchun maxsus kiem dasturlar
yaratish kerak bulgan. Lekin bunga xech kim e’tibor bermadi, toki bu viruslarning
yangi avlodlari kelib chikmaguncha.
Do'stlaringiz bilan baham: |
