Virtual mashina (VM – Virtual machine) yoki oddiy gina virtualka – bu
ma’lum bir platformaning (target – bu maxsadli yoki mehmon platforma) apparat
ta’minotini emulyatsiya qiladigan va tarjet platforma uchun xost platformasida
(host – xost-platforma, xo‘jayin platforma) dasturlarni bajaradigan dasturiy va/yoki
apparat tizimdir.
Virtualizatsiya sizga operatsion tizimda operatsion
tizim yaratishga va
dasturlarni xost-mashinaga o'rnatmasdan sinab ko'rishga imkon beradi. Bundan
tashqari, virtualizatsiya sizga pentesting qilish imkonini beradi.
Boshqa odamlarning
kompyuterlarini buzish o‘rniga (bilgamizki, bu noqonuniy va jazolanadi), uyda
operatsion tizimlar va boshqa dasturlarni buzish uchun zaifliklarni topishda ishlatish
mumkin.
Virtualizatsiyaning asosiy tushunchalari:
1) Xost operatsion tizimi – bu kompyuterda o'rnatilgan va uning resurslarini
(protsessor,
operativ xotira,
qattiq disklar, tarmoq kartasi va boshqalar)
boshqaradigan asosiy operatsion tizim. Xost operatsion tizimda odatda Microsoft
Office paketi kabi foydalanuvchi ilovalari o’rnatilgan yoki har xil server xizmatlari
(masalan, FTP, DHCP, Active Directory, DNS, Proxy va boshqalar) sozlangan
bo’ladi. Ishlab chiqarish muhitida yuqori samaradorlik va xavfsizlikni ta’minlash
maqsadida qo’shimcha dasturlarni birgalikda o’rnatish yoki server xizmatlari va
virtualizatsiya uchun dasturlarni (gipervisor) asosiy operatsion tizimda sozlash
tavsiya etilmaydi. Ishlab chiqarish muhiti uchun 1-turdagi
gipervizorni sozlash
tavsiya etiladi (bu turdagi gipervizor tavsifi quyida keltirilgan).
2) Gipervisor – bu foydalanuvchilarga bir vaqtning o'zida (parallel) bitta
kompyuterda bir yoki bir nechta mustaqil va virtual mashinalar (VM) deb
nomlangan mustaqil operatsion tizimlarni ishga tushirishga imkon beruvchi dasturiy
ta'minot. Gipervizorlar konfiguratsiya, ishga tushirish va ishlash uslubiga ko'ra ikki
turga bo’linadi.
Birinchi tur
to’g’ridan-to’g’ri kompyuterning apparat qismida konfiguratsiya
qilinadi va ishga tushiriladi. Bu turdagi gipervizor kompyuterda xost operatsion
tizimisiz ishlaydi.
Bu turdagi gipervizorlarga quyidagilar misol bo’la oladi: Oracle VM server,
VMware ESX/ESXi, RHEV, HP Virtualization Service Platform.
Ikkinchi tur
kompyuterning xost operatsion tizimida konfiguratsiya qilinadi va
ishlaydi. Xost operatsion tizim kompyuterga o’rnatiladi va keyin unda gipervisor
dasturi sozlanadi.
Fizik
server
Gipervizor server
resurslarini boshqaradi
1-turdagi gipervizor
Izolyatsiyalangan
muhit
Izolyatsiyalangan
muhit
Izolyatsiyalangan
muhit
Birinchi mehmon
operatsion tizim
Ikkinchi
mehmon
operatsion tizim
Uchinchi
mehmon
operatsion tizim
Dasturiy
ta’minot (DT)
DT
1
DT
2
DT
1
DT
2
DT
n
Ushbu turdagi keng ommaga ma’lum bo’lgan gipervizorlar quyidagilar
hisoblanadi:
Oracle VirtualBox, Microsoft Hyper-V,
VMware Server and
Workstation.
3) Mehmon operatsion tizim – bu virtual mashinada (VM) o'rnatiladigan,
sozlanadigan va ishlaydigan operatsion tizim.
4) Virtual mashina – bu mehmon operatsion tizim o’rnatiladigan va
ishlaydigan maxsus muhit. Virtual mashina protsessor, operativ xotira, tarmoq
kartasi, qattiq disk va h.k. kabi mehmon operatsion tizimning to'g'ri va to'liq ishlashi
uchun zarur bo'lgan kompyuter resurslarini o'z ichiga oladi.
Oracle VM VirtualBox
gipervizori haqida
Fizik server
Xost operatsion tizim
server resurslarini
boshqaradi
2-turdagi gipervizor
Izolyatsiyalangan muhit
Izolyatsiyalangan muhit
Izolyatsiyalangan muhit
Birinchi mehmon
operatsion tizim
Ikkinchi mehmon
operatsion tizim
Uchinchi mehmon
operatsion tizim
Dasturiy ta’minot
(DT)
DT
1
DT
2
DT
1
DT
2
DT
n
Xost operatsion tizimi
Shaxsiy virtual muhitni (virtual laboratoriya yoki sinov muhiti) yaratish uchun
ikkinchi turdagi gipervizor va Oracle VM VirtualBox (bundan keyin VirtualBox)
virtualizatsiya dasturi (gipervizor) tanlanadi. VirtualBox dasturi quyidagi tavsiflari
bilan ajralib turadi:
tekin,
2-turdagi gipervizorga kiradi (uy sharoitida virtual muhit yaratishga imkon
beradi),
32 va 64 bitli xost operatsion tizimlarda ishlaydi,
PXE yuklashni qo'llab -quvvatlaydi (PXE –
qattiq disksiz tarmoq orqali
operatsion tizimni yuklash uchun muhit),
apparat virtualizatsiyasini qo'llab-quvvatlashni talab qilmaydi (hatto
kompyuter Intel VT-X yoki AMD-V ni qo'llab-quvvatlamasa ham, virtual
muhitni o'rnatish va sozlash imkonini beradi).
VirutalBox gipervizori eng keng tarqalgan xost operatsion tizimlari bilan mos
keladi. Quyida VirtualBox ni o'rnatish mumkin bo'lgan ba'zi operatsion tizimlar
keltirilgan:
