Виртуал лаборатория иши. Масофавий ўқитиш учун виртуал лабораториялар, университетлар ва мактаблар

Виртулаб портали
Рус тилида сўзлашувчи виртулабларни танлаш, афсуски, ҳали ҳам кичик, аммо бу вақт масаласи. Ўқувчилар ва талабалар ўртасида электрон таълимнинг тарқалиши, таълим муассасаларига рақамлаштиришнинг кенг миқёсда кириб бориши қайсидир маънода талабни юзага келтиради ва кейин улар турли фанлар бўйича чиройли замонавий виртуал лабораторияларни оммавий равишда ишлаб чиқа бошлайди. Яхшиямки, аллақачон виртуал лабораторияларга бағишланган этарлича ривожланган ихтисослаштирилган портал мавжуд - Виртулаб.Нет. У жуда яхши эчимларни таклиф қилади ва тўртта фанни қамраб олади: физика, кимё, биология ва экология.
Виртуал муҳандислик амалиёти
Виртулаб.Нет ҳали муҳандисликни ўз мутахассисликларидан бири сифатида санаб ўтмаган, аммо у эрда жойлашган физика виртулаблари масофавий муҳандислик таълимида фойдали бўлиши мумкинлигини хабар қилади. Ахир, масалан, математик моделларни қуриш учун объектларни моделлаштиришнинг физик моҳиятини чуқур тушуниш керак. Умуман олганда, муҳандислик виртулаблари катта имкониятларга эга. Муҳандислик таълими асосан амалиётга йўналтирилган, аммо муҳандислик соҳасида рақамли таълим бозори ривожланмаганлиги сабабли университетлар бундай виртуал лабораториялардан камдан-кам фойдаланадилар.
CАДИС тизимининг муаммоли ўқув мажмуалари (ССАУ). Королев номидаги Самара аерокосмик университети техник мутахассислар тайёрлашни кучайтириш учун ўзининг муҳандислик виртулабини ишлаб чиқди. ССАУ Янги ахборот технологиялари маркази (CНИТ) томонидан “CАДИС тизимининг муаммоли оʻқув комплекслари” яратилди. CАДИС қисқартмаси "Автоматлаштирилган дидактик воситалар мажмуалари тизими" деган маънони англатади. Бу материалларнинг мустаҳкамлиги, конструктив механика, оптималлаштириш усуллари ва геометрик моделлаштириш, самолёт дизайни, материалшунослик ва иссиқлик билан ишлов бериш ва бошқа техник фанлар бўйича виртуал лаборатория семинарлари ўтказиладиган махсус ўқув хоналари. Ушбу семинарларнинг баъзилари ССАУ серверида бепул мавжуд. Виртуал ўқув хоналарида виртуал блокнинг кичик деталларини ўрганиш учун фотосуратлар, диаграммалар, ҳаволалар, чизмалар, видео, аудио ва лупа ёрдамида флеш-аниматсиялар билан техник объектларнинг тавсифлари мавжуд. Ўз-ўзини назорат қилиш ва машқ қилиш имконияти ҳам мавжуд. CАДИС виртуал тизимининг комплекслари қуйидагилардан иборат:
Нур - материалларнинг мустаҳкамлиги (муҳандислик, қурилиш) жараёнида нурларнинг диаграммаларини таҳлил қилиш ва қуриш учун комплекс.
Структура - механик иншоотларнинг қувват занжирларини лойиҳалаш усуллари тўплами (муҳандислик, қурилиш).
Оптималлаштириш - математик оптималлаштириш усуллари бўйича комплекс (машинасозлик, қурилиш бўйича САПР курслари).
Сплине - геометрик моделлаштиришда интерполятсия ва яқинлашиш усуллари мажмуаси (САПР курслари).
И-нур - юпқа деворли конструктсияларнинг (муҳандислик, қурилиш) қувват ишларининг нақшларини ўрганиш учун комплекс.
Кимёгар – кимё фанидан комплекслар мажмуаси (умумий оʻрта таʼлим мактаблари, ихтисослаштирилган литсейлар, олий оʻқув юртлари учун тайёрлов курслари учун).
Органик - органик кимёдан комплекслар (университетлар учун).
Полимер - макромолекуляр бирикмалар кимёсида комплекслар (университетлар учун).
Молекуляр конструктор - "Молекуляр конструктор" симулятор дастури.
Математика - элементар математика мажмуаси (Университет абитуриентлари учун).
Жисмоний тарбия - бу жисмоний тарбия бўйича назарий курсларни қўллаб-қувватлаш мажмуасидир.
Металлург - металлшунослик ва иссиқлик билан ишлов бериш мажмуаси (университетлар ва техник мактаблар учун).
Зуброл - механизмлар ва машина қисмлари назарияси бўйича комплекс (Университетлар ва техник мактаблар учун).
Записнйҳ.Народ.Ру сайтида виртуал асбоблар. Записнйҳ.Народ.Ру сайти муҳандислик таълимида жуда фойдали бўлади, бу эрда технологияни яратиш учун кенг имкониятлар очадиган виртуал асбобларни Овоз картасига бепул юклаб олишингиз мумкин. Улар, албатта, ўқитувчиларни қизиқтиради ва табиий ва техник фанлар бўйича маърузаларда, илмий ишларда ва лаборатория машғулотларида фойдали бўлади. Сайтда жойлаштирилган виртуал асбоблар ассортименти жуда таъсирли:
бирлаштирилган ЛФ генератори;
икки фазали ЛФ генератори;
осилоскоп ёзувчиси;
осилоскоп;
частота ўлчагич;
АФ характеристикаси;
технограф;
електр ҳисоблагич;
метр Р, C, Л;
уй электрокардиографи;
сиғим ва эСР ҳисоблагичи;
хроматографик тизимлар КҳромПротсессор-7-7М-8;
квартс соатларининг носозликларини текшириш ва диагностика қилиш учун қурилма ва бошқалар.
1 Виртуал таълим воситаларидан фойдаланиш

1.1 Виртуал лабораториялар ёрдамида ўқув жараёнини ташкил этишда АКТ имкониятлари

Ҳозирги вақтда замонавий таълим олдида турган мақсад ва вазифалар ўзгармоқда - саъй-ҳаракатларда билимларни ўзлаштиришдан компетентсияларни шакллантиришга силжиш кузатилмоқда, асосий эътибор ўқувчига йўналтирилган таълимга қаратилмоқда. Аммо, шунга қарамай, дарс ўқув жараёнининг асосий таркибий қисми бўлган ва шундай бўлиб қолади. Ўқувчиларнинг ўқув фаолияти асосан дарсга қаратилган. Талабалар тайёрлаш сифати таълим мазмуни, дарс технологияси, унинг ташкилий-амалий йўналиши, муҳити билан белгиланади, шунинг учун таълим жараёнида янги педагогик технологиялардан фойдаланиш зарур. Ахборот технологияларидан фойдаланишнинг мақсадлари: компютер билан мулоқот қилишнинг ўзига хос хусусиятлари туфайли конструктив, алгоритмик фикрлашни ривожлантириш орқали ахборот жамияти шароитида талаба шахсини ривожлантириш, мустақил ишлаб чиқариш фаолиятига тайёрлаш. репродуктив фаолият улуши, ахборот маданиятини шакллантириш, ахборотни қайта ишлаш қобилияти (електрон жадвал протсессорлари, маълумотлар базалари ёрдамида); замонавий жамиятни ахборотлаштириш ҳисобига ижтимоий буюртмани амалга ошириш: - ахборот технологиялари ёрдамида талабаларни мустақил билим фаолиятига тайёрлаш; ўқув жараёнининг мотиватсияси (ахборот технологиялари имкониятларини амалга ошириш орқали ўқув жараёнининг сифати ва самарадорлигини ошириш, когнитив фаолликни ошириш учун рағбатларни аниқлаш ва улардан фойдаланиш).
Ахборот-коммуникатсия технологияларидан фойдаланишнинг ўқувчига таъсири қандай? - АКТ фанга когнитив қизиқишни оширишга ёрдам беради; - АКТ ўқувчиларнинг фан бўйича ютуқларининг ўсишига ёрдам беради; - АКТ ўқувчиларга янги ролда ўзини намоён қилиш имконини беради; - АКТ мустақил ишлаб чиқариш фаолияти кўникмаларини шакллантиради; - АКТ ҳар бир талаба учун муваффақият ҳолатини яратишга ёрдам беради.
Ўқув жараёнида АКТдан фойдаланиш ўқитувчиларга қўшимча дидактик имкониятларни беради, хусусан:
фойдаланувчи ва АКТ воситалари ўртасида интерфаол мулоқот ўтказиш имконини берувчи тезкор алоқа;
объектларни, жараёнларни, ҳодисаларни (ҳам реал, ҳам "виртуал") визуализатсия қилишнинг замонавий воситаларининг имкониятларини, шунингдек уларнинг моделларини, ривожланиш динамикасида, вақт ва фазода тақдим этишни ўз ичига олган ўқув маълумотларини компютерда визуаллаштириш. дастур билан диалог алоқаси имкониятини сақлаб қолган ҳолда ҳаракат;
ўрганилаётган объектларни, уларнинг муносабатларини, ҳодисаларини, ҳақиқатда ҳам, "деярли" ҳам содир бўладиган жараёнларни компютерда моделлаштириш;
Ҳисоблаш жараёнларини автоматлаштириш, маълумот қидириш, ўқув эксперименти натижаларини қайта ишлаш, ҳақиқатда содир бўлган ва экранда "деярли" тақдим этилган фрагментни ёки экспериментнинг ўзини бир неча марта такрорлаш имконияти билан, бу бизга маълумот беришга имкон беради. Эксперимент натижалари, параметрларнинг қийматларини (масалан, физик миқдорлар) тажриба шартларига мос равишда ўзгартириш, эксперимент гипотезасини шакллантириш, уни текшириш, натижаларга кўра ўрганилаётган вазиятни ўзгартириш. Экспериментнинг, тадқиқот натижаларини башорат қилиш;
фан бўйича етарли даражада билим олган ўқувчиларни мустақил фикр юритиш, баҳслашиш, мулоҳаза юритиш, ўрганишга ўрганган, зарур маълумотларни мустақил равишда олишга мўлжалланган турли фаолият турларини фаоллаштириш;
ўқув фаолиятини ташкилий бошқариш жараёнларини автоматлаштириш ва ўқув материалини ўзлаштириш натижаларини мониторинг қилиш: ташкилий-методик материалларни яратиш ва тарқатиш, уларни юклаб олиш ва тармоқ орқали узатиш,.
Таълимни виртуаллаштириш кундузги, сиртқи, масофавий ва бошқа таълим шаклларининг энг яхши хусусиятларини ўзида мужассам этган ва ривожланаётган рус тилига мос келиши керак бўлган кундузги таълимдан масофавий таълимга виртуал таълимга ўтишнинг объектив жараёни сифатида қаралиши мумкин. ахборот жамияти. Ушбу жараён, шунингдек, таълимни ахборотлаштириш жараёни объектив, мантиқий ва бир қатор омиллар билан боғлиқ:

телекоммуникатсия ва ахборот тизимларининг жадал ривожланиши таълим тизимининг ўзини такомиллаштириш учун янги дидактик имкониятларни очиб беради;

аҳолининг юқори сифатли, арзон, мобил, фундаментал таълим олиш имкониятини таъминлаш билан боғлиқ бўлган таълим тизимининг ички эҳтиёжлари.
Педагогиканинг фан сифатидаги нуқтаи назаридан шуни айтиш мумкинки, виртуал таълим жараёни педагогик тизимда содир бўлиб, унинг элементлари виртуал таълимнинг мақсадлари, мазмуни, ўқувчи, ўқитиш ва технологик қуйи тизими ҳисобланади. Бу ўқувчилар (талабалар) ва ўқитувчилар (ўқитувчилар) ўртасидаги ва ўқув қуроллари билан мақсадли, ташкил этилган ўзаро таъсир жараёни бўлиб, уларнинг макон ва вақтдаги жойлашуви учун муҳим эмас. Бу бутун дизайн логистика ва меъёрий-ҳуқуқий базага асосланган.
Виртуал таълим мазмунини шакллантириш анъанавий таълим тизимидаги каби таълим мазмунини ташкил этишнинг танланган назариясига асосланади ва тегишли тамойилларни ҳисобга олади.
Услубий муҳит фаол таълим усуллари, лойиҳа усули билан тавсифланади. Дарҳақиқат, виртуал таълим фаол ўрганиш усуллари (ақлий ҳужум, "бизнес ўйинлари", "кейс тадқиқотлари", "лойиҳа" усуллари ва бошқалар) каби инноватсион усулларни энг кўп қабул қилади.
Виртуал талаба ҳақли равишда виртуал таълим жараёнининг асосий фигурасидир, чунки у виртуал таълим тизимининг асосий "мижози ва мижози" ҳисобланади. Виртуал талабанинг асосий фарқлари ва афзалликларини ажратиб кўрсатиш мумкин, улар қуйидаги формулаларда жамланган: "чегарасиз таълим", "умр давомида таълим", "камроқ харажат билан таълим". Бошқа томондан, виртуал талабага алоҳида мотиватсия, интизом, компютер ва алоқа воситаларидан фойдаланиш қобилияти ва бошқалар шаклида ўзига хос талаблар қўйилади. .
Кўриниб турибдики, виртуал таълимнинг барча кескинлиги билан таълим ва валологик муаммолар пайдо бўлади.
Виртуал ўқитувчи, шунингдек, тўғридан-тўғри алоқада ёки билвосита телекоммуникатсия орқали ишлайдиган шахсдир ва бундан ташқари, у, масалан, CД-РОМ кўринишидаги "робот ўқитувчи" бўлиши мумкин.
Виртуал ўқитувчининг асосий вазифаси таълим, тарбия, ривожланиш жараёнларини бошқариш, бошқача айтганда, педагогик бошқарувчи бўлишдир. Виртуал таълимда у қуйидаги ролларни бажариши керак: координатор, маслаҳатчи, ўқитувчи ва бошқалар.
Таълим муҳитини виртуализатсия қилиш таълим учун янги ўрганилмаган, эҳтимол, моддий бўлмаган ва бугунги кунда амалга оширилмаган имкониятларни тақдим этади. Виртуал ўқитишнинг технологик тизими элементларидан илмий асосланган фойдаланиш, бизнингча, қайта қуришга, тубдан такомиллаштиришга эмас, балки тубдан янги таълим тизимини шакллантиришга олиб келади.
1.2 Виртуал лаборатория ўрганиш воситаси сифатида
Таълимда замонавий ахборот технологияларидан фойдаланиш эндиликда бутун тсивилизатсиялашган дунё учун инноватсия эмас, балки бугунги кун ҳақиқатига айланди. Ҳозирги вақтда АКТ таълим соҳасига мустаҳкам кириб келди. Улар ўқув жараёни сифатини ўзгартириш, дарсни замонавий, қизиқарли, самарали қилиш имконини беради.
Виртуал воситалар - бу синфда ўрганиш воситалари ёки воситалари. Виртуал таълим ахлоқий компонентни ҳам киритади - компютер технологияси талабалар ўртасидаги алоқани ҳеч қачон алмаштирмайди. Бу фақат янги ресурсларни биргаликда излаш потентсиалини қўллаб-қувватлаши мумкин ва талабалар мавзуни ўрганиш пайтида ўрганилаётган материал бўйича тенгдошлари ва ўқитувчилари билан мулоқотда қатнашадиган турли хил ўқув вазиятларида фойдаланиш учун мос келади.
Виртуал технологиялар - ахборотни тайёрлаш усули, шу жумладан визуал, турли вазиятларни кўп дастурлаш.
Дарсни виртуал воситалардан фойдаланган ҳолда ўтказишда дидактиканинг асосий принтсипи - ўқувчилар томонидан материални оптимал ўзлаштиришни таъминлайдиган, ҳиссий идрокни оширадиган ва ўқувчиларда барча турдаги фикрлашни ривожлантирувчи кўринишга риоя қилинади.
Виртуал таълим воситалари синфда ўрганиш учун ишлатиладиган энг илғор воситалардан биридир.
Лаборатория ишининг виртуал тақдимоти бир қатор ёрқин, эсда қоларли тасвирлар, ҳаракат - буларнинг барчаси тасаввур қилиш қийин бўлган нарсаларни кўриш, давом этаётган ҳодисани, тажрибани кузатиш имконини беради. Бундай дарс бир вақтнинг ўзида бир нечта шаклларда маълумот олиш имконини беради, шунинг учун ўқитувчи ўқувчига ҳиссий таъсирни ошириш имкониятига эга. Бундай дарснинг аниқ афзалликларидан бири бу кўринишнинг ошиши. Келинг, К.Д нинг машҳур иборасини эслайлик. Ушинский: “Болаларнинг табиати аниқ кўринишни талаб қилади. Болага унга номаълум бўлган бешта сўзни ўргатинг, шунда у улар учун узоқ ва беҳуда азоб чекади; лекин йигирмата шундай сўзларни расмлар билан боғланг - ва бола уларни тезда ўрганади. Сиз болага жуда оддий фикрни тушунтиряпсиз ва у сизни тушунмайди; сиз ўша болага мураккаб расмни тушунтирасиз ва у сизни тезда тушунади ... Агар сиз сўз олиш қийин бўлган синфга кирсангиз (биз эса бундай синфларни қидира олмаймиз), расмларни кўрсатишни бошланг ва синф гапиради, энг муҳими, гапиради

еркин…”

Шунингдек, материал оғзаки баён этилганда ўқувчи дақиқада 1 минг шартли бирлик ахборотни, кўриш органлари уланганда эса 100 мингтагача ахборотни идрок этиши ва қайта ишлашга қодирлиги экспериментал тарзда аниқланган.

Синфда виртуал воситалардан фойдаланиш ўрганишда кучли рағбатдир. Виртуал воситалардан бири виртуал лабораториялар бўлиб, улар ўқув жараёнида катта рол ўйнайди. Улар ўқитувчи ва физика дарсликларини алмаштирмайди, балки материални ўзлаштириш учун замонавий, янги имкониятлар яратади: кўриниш ошади, таълим муассасасида ўтказиш қийин ёки имконсиз бўлган тажрибаларни намойиш қилиш имкониятлари кенгайтирилади.

Виртуал лаборатория - бу рақамли манбаларнинг ахборот ва иллюстратив функтсиясидан инструментал фаолият ва қидирув функтсиясига ўтишни амалга ошириш учун мўлжалланган интерактив дастурий модул, чунки у танқидий фикрлашни ривожлантиришга, амалий кўникма ва кўникмаларни ривожлантиришга ёрдам беради. олинган маълумотлардан фойдаланиш.
Фойдаланиш ёндашувига асосланган лаборатория ишларининг таснифи:
сифат- таълим муассасаси шароитида одатда қийин ёки имконсиз бўлган ҳодиса ёки тажриба фойдаланувчи томонидан бошқарилса, экранда акс эттирилади;
ярим миқдорий- виртуал лабораторияда тажриба тақлид қилинади ва индивидуал хусусиятларнинг реал ўзгариши (масалан, электр занжиридаги реостат слайдерининг ҳолати) ўрнатиш, схема, қурилма ишлашида ўзгаришларга олиб келади;
миқдорий(параметрик) - моделда рақамли кўрсатилган параметрлар уларга ёки модел ҳодисаларига боғлиқ бўлган хусусиятларни ўзгартиради.
Лойиҳа доирасида ҳар уч хил турдаги асарлар яратиш режалаштирилган, бироқ асосий эътибор уларни қўллашнинг юқори педагогик самарадорлигини таъминлайдиган реалистик ярим миқдорий лаборатория ишларига қаратилади. Таклиф этилаётган ёндашувнинг муҳим хусусияти бу ҳақиқий ярим миқдорий моделларда экспериментал иш кўникмаларини амалда қўллаш қобилиятидир. Бундан ташқари, улар тажрибаларнинг ўзгарувчанлигини ва олинган қийматларни амалга оширадилар, бу эса компютер синфида тармоқ иши пайтида устахонадан фойдаланиш самарадорлигини оширади.

Режалаштирилган ривожланишнинг ўзига хос хусусияти виртуал лабораторияларда тажрибаларнинг юқори реализми, дунёнинг физик қонунлари ва экспериментлар ва ҳодисаларнинг моҳиятини такрорлашнинг аниқлиги, шунингдек, ўзига хос юқори интерактивлик бўлиши керак. Амалга оширилаётган виртуал лаборатория ишидан фарқли ўлароқ, реал ишда амалда қўлланилмаган кўникма ва малакалар ишлаб чиқилади, реал ярим миқдорий моделларни яратишда асосий эътибор экспериментал иш кўникмаларини шакллантиришга қаратилади, бу тегишли ва мувофиқ. Бундан ташқари, бундай ишларда тажрибалар ўтказиш ва олинган қийматларнинг юқори ўзгарувчанлиги амалга оширилади, бу компютер синфида тармоқ ишларида лаборатория устахонасидан фойдаланиш самарадорлигини оширади.

Ярим миқдорий моделни ўрганиш (тўғридан-тўғри математик асосга эга) турли хил кўникмаларни ўз ичига олган аҳамиятсиз вазифадир: экспериментни режалаштириш, ҳодисалар, хусусиятлар, параметрлар ўзаро боғлиқлиги ҳақида энг оқилона фаразларни илгари суриш ёки танлаш. Экспериментал маълумотлар асосида хулосалар чиқариш, вазифаларни шакллантириш. Илмий моделларни қўллаш чегараларини (майдонини, шартларини) кўрсатиш, шу жумладан компютер модели реал ҳодисанинг қайси томонларини муваффақиятли такрорлашини ва симулятсия доирасидан ташқарида эканлигини ўрганиш, айниқса муҳим ва мос келади.

Виртуал лаборатория ишларидан ҳақиқийларга нисбатан дарсда фойдаланиш ҳар хил бўлиши мумкин:

кўргазмали (ҳақиқий ишдан олдин) фойдаланиш: олд томондан, катта монитор экранидан ёки мултимедиа проектори орқали ҳақиқий иш ҳаракатларининг кетма-кетлигини кўрсатиш; реал сифатли ва ярим миқдорий моделларга устунлик берилади;
умумлаштирувчи (ҳақиқий ишдан кейин) фойдаланиш: фронтал режим (намойиш, саволларни аниқлаштириш, хулосаларни шакллантириш ва кўриб чиқилган нарсаларни мустаҳкамлаш) ёки индивидуал (тажрибаларнинг математик томони, графиклар ва рақамли қийматларни таҳлил қилиш, моделни усул сифатида ўрганиш). воқеликни акс эттириш ва ифодалаш; миқдорий, параметрик моделларга афзаллик берилади).
експериментал (ҳақиқий иш ўрнига) фойдаланиш: виртуал лабораторияда ҳақиқий ишларни бажармасдан, индивидуал (кичик гуруҳларда) топшириқларни бажариш, компютер тажрибаси. У реал ярим миқдорий 3Д моделлар билан ҳам, параметрик моделлар билан ҳам бажарилиши мумкин.
Виртуал лабораторияни виртуал ўқув воситаси сифатида жорий этишдан кутилаётган натижалар:
ўқувчиларнинг илмий тадқиқот объекти бўлган юқори реализм ва яширин математик асосга эга бўлган устахоналарни яратиш ва амалга ошириш танқидий фикрлаш ва мустақилликни ривожлантириш асосларидан бирига айланади;
реал ва виртуал ишларнинг оптимал уйғунлиги ҳисобига амалий машғулотлар самарадорлигини оширишга эришилади;
одатий ўқитиш тизимида яхши муваффақиятга эриша олмайдиган талабалар гуруҳлари орасида ўқув жараёнига қизиқиш ортиши прогноз қилинади.
1.3 Виртуал лабораторияни ривожлантириш тамойиллари ва талаблари
Лаборатория ишларини бажаришда вақтнинг катта қисми ўрнатиш билан қандай ишлашни тушунишга сарфланганлиги сабабли, виртуал лабораторияни юклаб олиш орқали талаба олдиндан тайёргарлик кўриш, асбоб-ускуналарни ўзлаштириб олиш, унинг ишлашини турли соҳаларда ўрганиш имкониятига эга. режимлари. У ўз билимини амалда синаб кўриш, амалга оширилаётган ҳаракатни кузатиш, бажарилган иш натижасини таҳлил қилиш имкониятини олади.
Виртуал ўқитиш технологиясидан фойдаланиш ҳақиқий қурилма интерфейсини виртуал модел кўринишида тўлиқ қайта ишлаб чиқаришга имкон беради, шу билан бирга унинг барча функсионаллигини сақлаб қолади. Талаба ўз компютерида виртуал лабораторияни бошқаради, бу эса амалий машғулотларда вақтни сезиларли даражада тежашга олиб келади. Бундан ташқари, эмуляторни ишлаб чиқишда ҳақиқий принтсиплар билан бир хил принтсипларга мувофиқ ишлайдиган қурилма моделлари қўлланилади. Уларнинг параметрлари ва ишлаш принтсипи ўлчов натижаларига қандай таъсир қилишини кузатиб, осонгина ўзгартирилиши мумкин. Виртуал лабораториялардан фойдаланиш натижасида биз талабаларни лаборатория ишларини бажаришга ва асбоб-ускуналар билан ишлашга сифатли тайёрланамиз, бу эса талабаларга физик ҳодисаларни чуқур ўрганиш, бажарилаётган ишларни визуал тасвирлаш имконини беради.
"Физикадан виртуал лаборатория" дастурий таъминот тўплами бир қатор талабларга жавоб бериши керак:
Маҳсулотни ҳар қандай шахсий компютерда ишга тушириш имконини берувчи минимал тизим талаблари. Шуни таъкидлаш керакки, барча таълим муассасаларининг сўнгги авлод компютерларини сотиб олиш имконияти мавжуд эмас.
Фойдаланиш қулайлиги ва мавжудлиги. Дастурий таъминот тўплами ўқувчиларнинг ўрта бўғини (8-9 синфлар) учун мўлжалланган, шунинг учун ўқувчилар ривожланишининг индивидуал психологик хусусиятларидан келиб чиқиш керак.
Ҳар бир виртуал лабораторияда тавсиф ва амалга ошириш бўйича кўрсатмалар бўлиши керак, бу эса талабаларга кўп куч сарфламасдан ишни энгиш имконини беради.
Виртуал лабораториялар ўқув материали ўзлаштирилиши билан амалга оширилади.
Давом этилаётган ҳаракатларни кузатиш имконини берувчи ишнинг визуализатсияси. Тизимнинг баъзи параметрларини ўзгартириб, талаба бошқалар қандай ўзгаришини кўради.
“Физикадан виртуал лаборатория” дастур мажмуасининг умумий тузилиши.
"Физикадаги виртуал лаборатория" дастурий мажмуасини амалга ошириш учун тўртта асосий блокдан фойдаланишга қарор қилинди:
Виртуал лабораториялар.
Йўриқномалар.
Ишлаб чиқувчи ҳақида.
"Виртуал лаборатория ҳақида маълумот" биринчи блокида виртуал лабораториянинг афзалликлари, тамойиллари ва исталган натижалари ҳақида асосий маълумотлар мавжуд. Виртуал асарларнинг реалга нисбатан ўзига хос хусусиятлари ҳам келтирилади.
Иккинчи блок "Виртуал лабораториялар" физика бўлимлари бўйича бир нечта кичик блокларга бўлиниши режалаштирилган. Ушбу бўлиниш талабага тез ва осон тўғри иш топиш ва уни бажаришга киришиш ва вақтни тежаш имконини беради. Блок электр занжирини йиғиш бўйича вазифаларни, шунингдек, иссиқлик ва механик ҳодисалар бўйича ишларни ўз ичига олади.
Учинчи блок “Йўриқнома” виртуал лаборатория ишининг тавсифи ва ўтказилиши ҳамда уларни амалга ошириш бўйича қисқача кўрсатма бўлади. Ушбу бўлимда ишлаб чиқилган дастурий таъминот тўплами ишлаб чиқилган ёш тоифасини ҳам кўрсатиш керак бўлади. Шундай қилиб, шу пайтгача виртуал лабораториялар ҳақида ҳеч қандай тасаввурга эга бўлмаган талаба уларни осонгина ва тезда амалга оширишни бошлаши мумкин.
2 “Физикадан виртуал лаборатория” дастур мажмуасини амалий амалга ошириш
Виртуал лаборатория яратиш учун воситаларни танлаш
Виртуал лабораториянинг умумий тузилиши, тамойиллари ва талабларини таҳлил қилиш асосида лойиҳани амалга ошириш модели браузер ёрдамида кўриш мумкин бўлган ягона компютерда жойлашган шахсий веб-сайт бўлиши керак, деб ҳисоблаймиз.

Бизнинг олдимизда, веб-сайтни ишлаб чиқувчилардан олдинги каби, қандай воситалар вазифани тез ва самарали бажариши мумкинлиги ҳақида савол туғилди. Ҳозирда Wеб-сайтларни яратувчи икки хил муҳаррирлар мавжуд. Булар бевосита код билан ишлайдиган муҳаррирлар ва визуал муҳаррирлардир. Ҳар иккала технология ҳам ижобий ва салбий томонларга эга. Код муҳаррирлари ёрдамида веб-сайтларни яратишда дастурчи ҲТМЛ тилини билиши керак. Визуал муҳаррирда ишлаш жуда оддий ва Миcрософт Wорд да ҳужжат яратиш жараёнига ўхшайди.

Келинг, бугунги кунда мавжуд бўлган баъзи веб-муҳаррирларни кўриб чиқайлик.
Блокнот веб-саҳифаларни яратишнинг энг осон воситасидир, лекин Нотепад-дан фойдаланиш гиперматнни белгилаш тилини (ҲТМЛ) билишни ва веб-саҳифалар тузилишини яхши тушунишни талаб қилади. Касбий билим талаб қилинади, бу эса Аcтиве Х, Флаш технологияларидан фойдаланган ҳолда бундай оддий воситалар билан веб-сайтлар яратиш имконини беради.
ҲТМЛ кодини қўлда ёзишни маъқул кўрган, лекин Нотепад ва шунга ўхшаш дастурларнинг функсионаллиги йўқ бўлганлар ТехтПад деб номланган дастурни танлашади. Ушбу дастур, аслида, Нотепадга жуда ўхшайди, аммо ишлаб чиқувчилар ҲТМЛ кодини ёзиш учун махсус қулайликлар яратдилар (шунингдек, Жава, C, C ++, Перл ва бошқалар). Бу ҲТМЛ ҳужжатини ёзишда барча теглар автоматик равишда кўк рангда таъкидланиши, уларнинг атрибутлари тўқ кўк ва атрибут қийматлари яшил бўлиши билан ифодаланади (рангларни шрифт каби хоҳлаганингизча созлашингиз мумкин). Бу таъкидлаш хусусияти фойдалидир, чунки тег номи ёки унинг атрибутида тасодифий хатолик юз берганда, дастур дарҳол бу ҳақда хабар беради.
Веб-ресурсларни яратиш учун визуал муҳаррирлардан ҳам фойдаланишингиз мумкин. Биз WЙСИWЙГ деб аталадиган муҳаррирлар ҳақида гапирамиз. Исм "Кўрган нарсангни олади" жумласидан келиб чиққан - кўрган нарсангни олади. WЙСИWЙГ муҳаррирлари ҳатто Ҳйпертехт Маркуп Лангуаге (ҲТМЛ) билан таниш бўлмаган фойдаланувчилар учун ҳам веб-сайтлар ва веб-саҳифаларни яратишга имкон беради.
Маcромедиа Дреамwеавер - бу турли мураккабликдаги ва Интернет саҳифаларини визуал яратиш ва бошқариш учун профессионал ҲТМЛ муҳаррири. Дреамwеавер профессионал сайтни таҳрирлаш ва яратиш учун кўплаб воситалар ва воситаларни ўз ичига олади: ҲТМЛ, CСС, жавасcрипт, жавасcрипт тузатувчиси, код муҳаррирлари (кодни кўриш ва код текшируви), бу сизга Дреамwеавер-да қўллаб-қувватланадиган ЖаваСcрипт, ХМЛ ва бошқа матнли ҳужжатларни таҳрирлаш имконини беради. . Роундтрип ҲТМЛ технологияси ҲТМЛ ҳужжатларини кодни қайта форматлашсиз импорт қилади ва Дреамwеавер дастурини ишлаб чиқувчининг ҳоҳишига кўра ҲТМЛни "тартибга солиш" ва қайта форматлаш учун созлаш имконини беради.
Дреамwеавер-нинг визуал таҳрирлаш қобилияти, шунингдек, ҳеч қандай код ёзмасдан лойиҳани тезда яратиш ёки қайта лойиҳалаш имконини беради. Барча марказлаштирилган элементларни кўриш ва уларни қулай панелдан тўғридан-тўғри ҳужжатга "тортиб олиш" мумкин. Дреамwеавер-нинг барча функсияларини керакли адабиётлар ёрдамида мустақил равишда созлаш мумкин.
Виртуал лаборатория яратиш учун биз ФронтПаге муҳитидан фойдаландик. Глобал Интернетдаги баъзи манбаларга кўра, барча саҳифалар ва веб-сайтларнинг 50 фоизи, жумладан, йирик лойиҳалар Миcрософт ФронтПаге ёрдамида яратилган. МДҲ ҳудудида эса бу кўрсаткич 80-90 фоизга етиши мумкин.
ФронтПаге нинг бошқа муҳаррирларга нисбатан афзалликлари аниқ:
ФронтПаге кучли веб-қувватлашга эга. ФронтПаге фойдаланувчиларига мўлжалланган кўплаб веб-сайтлар, янгиликлар гуруҳлари ва конферентсиялар мавжуд. Бундан ташқари, ФронтПаге учун унинг имкониятларини кенгайтирувчи кўплаб пуллик ва бепул плагинлар (плагинлар) мавжуд. Масалан, Улеад-дан ҳозирги кунга қадар энг яхши график оптималлаштирувчи Улеад СмартСавер ва Улеад СмартСавер Про нафақат Пҳотошоп-да, балки ФронтПаге-да ҳам плагинлардир. Бундан ташқари, ФронтПаге мавзуларини ишлаб чиқадиган ва чиқарадиган компанияларнинг бутун саноати мавжуд;
ФронтПаге интерфейси Миcрософт Оффиcе тўпламига киритилган дастурлар интерфейсига жуда ўхшайди, бу эса уни ўрганишни осонлаштиради. Бундан ташқари, Миcрософт Оффиcе-га киритилган дастурлар ўртасида тўлиқ интегратсия мавжуд бўлиб, бу сизга ФронтПаге-нинг бошқа иловаларида яратилган маълумотлардан фойдаланиш имконини беради.
ФронтПаге дастури туфайли нафақат профессионал дастурчилар, балки шахсий мақсадларда веб-сайтга эга бўлишни хоҳловчилар ҳам веб-саҳифалар яратиши мумкин, чунки ҲТМЛ кодларида дастурлаш ва ҲТМЛ муҳаррирларини билишнинг ҳожати йўқ, деб кўпчилик муаллифлар ишонишади.

ФронтПаге-га ҲТМЛ кодлари ёрдамида веб-саҳифаларни яратувчи ишлаб чиқувчиларнинг асосий даъволари баъзи ҳолларда сукут бўйича ортиқча код ёзишига тўғри келади. Кичик веб-сайтлар учун бу муҳим эмас. Бундан ташқари, ФронтПаге дастурчига ҲТМЛ код билан ҳам ишлаш имконини беради.

“Виртуал физика лабораторияси” қобиқ дастурини лойиҳалаш босқичлари ва тузилиши
Дизайн ривожланишнинг энг муҳим ва мураккаб босқичларидан бири бўлиб, кейинги ишларнинг самарадорлиги ва якуний натижага боғлиқ.
Педагогик дизайнни ривожлантиришда катта рағбат компютер технологияларининг тарқалиши бўлди. Таълимга келиши билан ўқитиш методикаси уни технологиялаштириш йўналиши бўйича ўзгара бошлади. Таълимнинг ахборот технологиялари пайдо бўлди.
Педагогик лойиҳалаш - таълимдаги, ижтимоий-педагогик ҳаракатда, таълим тизими ва муассасаларида, педагогик технологияларда инноватсион ғояларнинг расмийлаштирилган комплекслари тушуниладиган таълим лойиҳаларини ишлаб чиқиш ва амалга оширишга қаратилган фаолият (Безрукова В.С.).
Педагогик тизимлар, жараёнлар ёки вазиятларни лойиҳалаш мураккаб кўп босқичли фаолиятдир. У бўлажак фаолиятнинг ривожланишини умумий ғоядан аниқ тасвирланган аниқ ҳаракатларга яқинлаштирадиган кетма-кет босқичлар қатори сифатида амалга оширилади.
2.2.1 “Физикадан виртуал лаборатория” дастур мажмуасининг тузилиши
“Физикадан виртуал лаборатория” дастурини лойиҳалаш қуйидаги босқичларда амалга оширилди:

маҳсулот яратиш зарурлигини англаш;

“Физикадан виртуал лаборатория” дастурини ишлаб чиқиш;
АКТдан фойдаланган ҳолда бошқарув тизимини таҳлил қилиш;
тайёр базалардан иссиқлик ва механик ҳодисалар учун лабораторияларни танлаш, шунингдек, электр схемасини йиғиш лабораториясини яратиш;
ҳар бир виртуал лабораториянинг технологик имкониятларининг қисқача тавсифи, унинг мақсади, ўтказиш қоидалари, амалга ошириш тартиби;
“Физикадан виртуал лаборатория” дастурини қўллаш методикасини ишлаб чиқиш.
Кўриб чиқилган босқичлар асосида “Физикадан виртуал лаборатория” дастурий мажмуасининг структураси ишлаб чиқилди (1-расм).
1-расм - Дастурий таъминот пакетининг тузилиши
"Виртуал физика лабораторияси"
Қобиқ дастурининг тузилиши "Виртуал физика лабораторияси" дастурини бошқаришнинг ядросини ўз ичига олади. Бошқарув ядроси дастурнинг бошланғич саҳифасидир. Блок виртуал лабораторияларни танлаш ва намойиш қилиш учун ишлаб чиқилган дастур бўйлаб навигатсия қилиш учун мўлжалланган ва бошқа блоклардан исталганига ўтиш имконини беради. Қуйидаги бўлимларга тезкор киришни таъминлайди:
"Виртуал лаборатория ҳақида маълумот";
"Виртуал лабораториялар";
"Ишлаб чиқувчи ҳақида";
"Виртуал лаборатория ҳақида маълумот" бўлимида виртуал ўқув воситаларининг таълим жараёнида қандай рол ўйнашини тушунишга ёрдам берадиган назарий жиҳатлар мавжуд.
"Виртуал лабораториялар" бўлими тўғридан-тўғри лаборатория ишининг ўзини иккита соҳада ўз ичига олади: иссиқлик ва механик ҳодисалар, шунингдек, "Електр занжирини йиғиш" кичик бўлими. Иссиқлик ва механик ҳодисалар энг асосий ва муҳим лаборатория ишларини ўз ичига олади ва электр занжирини йиғиш схемани вазифа ва физика қонунларига мувофиқ йиғиш имконини беради.
"Ишлаб чиқувчи ҳақида" бўлимида муаллиф ҳақида асосий маълумотлар ва замонавий ўқув жараёнида қобиқ дастурини амалга оширишнинг кутилаётган натижалари мавжуд.
2.2.2 Виртуал лабораториянинг тузилиши

Веб-сайт 13 саҳифадан иборат бўлиб, бошқа мавжуд ҳужжатлар билан бирга жами 107 та файлдан иборат.

Яратилган веб-сайт саҳифалари рўйхати 2-расмда кўрсатилган.
2-расм - Яратилган веб-сайт саҳифалари рўйхати.
Тасвирлар папкасида дастурий таъминот пакетини ишлаб чиқишда фойдаланилган тасвирлар мавжуд (3-расм).
3-расм - Ишлатилган тасвирлар
жс папкасида дастурий таъминот пакетининг ишлаши учун зарур бўлган кодлар тўплами мавжуд (4-расм). Шундай қилиб, масалан, дата.жс файлида электр занжирини йиғиш учун вазифалар билан ойна ёзадиган код мавжуд.

4-расм - жс жилдининг элементлари

5-расмда физика бўлимларидаги виртуал лабораториянинг тузилиши кўрсатилган.

5-расм - Физика бўлимлари бўйича виртуал лабораториянинг тузилиши

Ушбу диаграммадаги ҳар бир тугун саҳифаси тўртбурчак билан ифодаланади. Ушбу тўртбурчакларни боғлайдиган чизиқлар саҳифаларнинг ўзаро бўйсунишини англатади.

Қуйида виртуал лабораториянинг асосий блоклари тавсифи келтирилган.

"Виртуал физика лабораторияси" ўраш дастурининг бошқарув ядроси индех.ҳтмл саҳифасида келтирилган. У шундай тузилганки, фойдаланувчи ундан дастурнинг бошқа барча блокларига ўтиш учун фойдаланиши мумкин. Бошқача қилиб айтадиган бўлсак, бошқарув ядроси ахборот ёрдамига киришни, виртуал лаборатория иши ва кўргазмаларга киришни, муаллиф ва кутилаётган ривожланиш натижалари ҳақидаги маълумотларни олиш имконини беради. "Виртуал физика лабораторияси" дастурининг бошқарув ядросини ишлаб чиқишда рамкалар, фон созламалари ва матнни форматлаш ҳам ишлатилган.

“Виртуал физика лабораторияси” оʻрам дастурининг ахборот блоки Инфо.ҳтмл саҳифаси билан ифодаланган. Блок виртуал лаборатория, унинг замонавий таълимдаги ўрни, шунингдек, асосий афзалликлари ҳақида қисқача умумий маълумот беришга мўлжалланган.

“Физикадан виртуал лаборатория” дастурий мажмуасини ишлаб чиқиш
«Физика учун виртуал лаборатория» дастурий мажмуасини ишлаб чиқиш веб-сайтни яратишдан бошланади, унинг тузилиши аввалроқ кўриб чиқилган блоклар асосида қурилган (3-расм). 6-расмда “Физикадан виртуал лаборатория” дастурий мажмуасининг тузилиши келтирилган. Ушбу диаграммадаги ҳар бир тугун саҳифаси тўртбурчак билан ифодаланади. Ушбу тўртбурчакларни боғлайдиган чизиқлар саҳифаларнинг ўзаро бўйсунишини англатади.
6-расм - Дастурий таъминот пакетининг тузилиши
"Физикадан виртуал лаборатория".
Дастурий таъминот пакетини бошқариш ядроси индех.ҳтм саҳифасида келтирилган. У фойдаланувчи дастурий таъминот пакетининг барча бошқа блокларига ўтиш учун фойдаланиши учун қурилган. Бошқача айтганда, бошқарув ядроси дастур ҳақидаги маълумотларга, виртуал ишларга киришга, услубий тавсияларга киришга, шунингдек, Виртуал Физика Лабораторияси дастурий пакетини ишлаб чиқарувчиси ҳақидаги маълумотларга кириш имконини беради.
Виртуал Пҳйсиcс Лабораторй дастурий таъминот тўпламининг бошқарув ядросини ишлаб чиқишда рамкалар, фон созламалари ва матнни форматлаш ҳам ишлатилган.
Саҳифалар орасидаги боғланиш схемаси тугмалар ва гиперҳаволалар ёрдамида ўрнатилади. Гиперҳаволалар тезда керакли саҳифага ўтишга имкон беради, шунингдек, веб-ёмон саҳифалари орасидаги алоқани ташкил қилади, бу унинг яхлитлигини белгилайди. 7-расмда гиперҳавола дарахти кўрсатилган. Гиперҳавола схемасида филиалларнинг бундай ошкор этилиши веб-саҳифаларнинг ўзларини очмасдан сайт мантиқини визуал тарзда моделлаштиришга имкон беради.
7-расм - Тугун гиперҳаволалари схемаси
Яратилган “Виртуал физика лабораторияси” дастурий мажмуаси намойиши
2.4.1 Виртуал лаборатория яратиш учун дастурий мажмуани ишлаб чиқиш
Виртуал лабораторияни яратиш учун дастурий таъминот пакетини ишлаб чиқиш қуйидаги босқичларда амалга оширилди:
ўқув тизимидаги виртуал лабораторияларни таҳлил қилиш ва маҳсулот яратиш зарурлигини англаш;
"Виртуал физика лабораторияси" қобиқ дастурини ишлаб чиқиш;
виртуал лаборатория схемасини ишлаб чиқиш;
лабораториянинг технологик имкониятларининг қисқача тавсифи, уларнинг мақсади;
физика фанидан виртуал лабораторияларнинг дидактик имкониятларини тавсифлаш;
"Виртуал физика лабораторияси" қобиқ дастуридан фойдаланиш методологиясини ишлаб чиқиш.
Виртуал лаборатория қобиғи дастурининг бошланғич саҳифаси 8-расмда кўрсатилган.Унинг ёрдами билан фойдаланувчи тақдим этилган бўлимларнинг исталганига ўтиши мумкин.

8-расм - Бошланиш саҳифаси

Кўриб чиқилаётган дастурий таъминот тўпламида тўртта навигатсия тугмаси мавжуд:
виртуал лаборатория ҳақида маълумот;
виртуал лабораториялар;
кўрсатмалар;
ишлаб чиқувчи ҳақида.
Виртуал лаборатория ҳақида маълумот.
"Виртуал лаборатория ҳақида маълумот" бўлими асосий назарий жиҳатларни ўз ичига олади, виртуал лабораториянинг асосий афзалликлари, ишланмани амалга оширишнинг керакли натижалари ҳақида гапиради ва 9-расмда келтирилган.
9-расм - Виртуал лаборатория ҳақида маълумот

"Виртуал лаборатория ҳақида маълумот" бўлимида визуал физиканинг афзалликлари, яъни физик ҳодисаларни кенгроқ нуқтаи назардан кўрсатиш ва уларни ҳар томонлама ўрганиш имкониятлари ҳақида сўз боради. Ҳар бир иш катта ҳажмдаги ўқув материалларини, шу жумладан физиканинг турли соҳаларини қамраб олади. Бу фанлараро алоқаларни мустаҳкамлаш, назарий билимларни умумлаштириш ва тизимлаштириш учун кенг имкониятлар яратади.

Физикадан интерфаол ишлар янги материални тушунтиришда ёки муайян мавзуни ўрганишни якунлашда амалий машғулот шаклида синфда олиб борилиши керак. Яна бир вариант - ишни мактабдан ташқари, ихтиёрий, индивидуал дарсларда бажариш. Виртуал физика таълим тизимидаги янги ўзига хос йўналишдир. Ҳеч кимга сир эмаски, маълумотларнинг 90 фоизи миямизга оптик асаб орқали келади. Ва ажабланарли эмаски, одамнинг ўзи кўрмагунча, у баъзи жисмоний ҳодисаларнинг моҳиятини аниқ тушуна олмайди. Шунинг учун ўқув жараёни визуал материаллар билан таъминланиши керак. Ва сиз нафақат бирон бир жисмоний ҳодисани акс эттирувчи статик расмни кўришингиз, балки ушбу ҳодисани ҳаракатда ҳам кўришингиз жуда ажойиб.
"Виртуал лабораториялар" бўлими учта асосий бўлимни ўз ичига олади: электр даври, механик ва иссиқлик ҳодисалари, уларнинг ҳар бири бевосита виртуал лабораторияларни ўз ичига олади. Ушбу бўлим 10-расмда кўрсатилган.
10-расм - Виртуал лабораториялар
"Електр занжирлари" кичик бўлими учта вазифани ўз ичига олади, уларнинг мақсади тақдим этилган иш тавсифларига мувофиқ электр занжирини йиғишдир.

Механик ва иссиқлик ҳодисалари ҳар бири тўртта лабораторияни ўз ичига олади, улар катта билимларни қамраб олади.

2.4.2 Виртуал физика лабораториясини яратиш учун тайёр маълумотлар базаларидан элементларни танлаш
Ҳозирги вақтда виртуал физика лабораториясининг энг оддийларидан тортиб жиддий ўрнатишгача бўлган кўплаб тайёр элементлари мавжуд. Турли манбаларни, сайтларни кўриб чиқиб, виртуал лабораториялар сайти - ҳттп://www.виртулаб.нет материалларидан фойдаланишга қарор қилинди, чунки бу эрда нафақат материаллар, балки физика ва бошқа фанлар бўйича лабораториялар ҳам мавжуд. янада тўлиқроқ ва оригинал тарзда тақдим этилган. Яъни, шуни таъкидлашни истардимки, ушбу сайт билим ва материалларнинг кенг доирасини қамраб олади.
Ҳар бир асар катта ҳажмдаги ўқув материалларини ўз ичига олади. Бу фанлараро алоқаларни мустаҳкамлаш, назарий билимларни умумлаштириш ва тизимлаштириш учун кенг имкониятлар яратади.
Виртуал физика таълим тизимидаги янги ўзига хос йўналишдир. Ҳеч кимга сир эмаски, маълумотларнинг 90 фоизи миямизга оптик асаб орқали келади. Ва ажабланарли эмаски, одамнинг ўзи кўрмагунча, у баъзи жисмоний ҳодисаларнинг моҳиятини аниқ тушуна олмайди. Шунинг учун ўқув жараёни визуал материаллар билан таъминланиши керак. Ва сиз нафақат бирон бир жисмоний ҳодисани акс эттирувчи статик расмни кўришингиз, балки ушбу ҳодисани ҳаракатда ҳам кўришингиз жуда ажойиб.
Хўш, масалан, механикани тушунтирмоқчимисиз? Илтимос, бу ерда Нютоннинг иккинчи қонуни, жисмларнинг тўқнашуви пайтида импулснинг сақланиш қонуни, тортишиш ва эластиклик таъсирида жисмларнинг айлана бўйлаб ҳаракатланиши ва ҳоказоларни кўрсатадиган аниматсиялар мавжуд.
Сайт материалларини кўриб чиқиб, таҳлил қилиб, www. Виртулаб.нет ўраш дастурини яратиш учун физиканинг иккита асосий жиҳатини: иссиқлик ва механик ҳодисаларни олишга қарор қилинди.
"Електр занжирлари" виртуал лабораторияси қуйидаги вазифаларни ўз ичига олади:
параллел уланиш билан схемани йиғиш;
кетма-кет уланиш билан схемани йиғиш;
схемани қурилмалар билан йиғиш.
"Иссиқлик ҳодисалари" виртуал лабораторияси қуйидаги лаборатория ишларини ўз ичига олади:
идеал Cарнот иссиқлик двигателини ўрганиш;
муз эришининг солиштирма иссиқлигини аниқлаш;
тўрт тактли двигателнинг ишлаши, Отто сиклининг аниматсияси;
металларнинг моляр иссиқлик сиғимларини солиштириш.
"Механик ҳодисалар" виртуал лабораторияси қуйидаги лаборатория ишларини ўз ичига олади:
узоқ масофали қурол;
Нютоннинг иккинчи қонунини ўрганиш;
жисмларнинг тўқнашувида импулснинг сақланиш қонунини ўрганиш;
еркин ва мажбурий тебранишларни ўрганиш.
2.4.3 "Механик ҳодисалар" бўлимининг виртуал лабораторияларининг тавсифи
Лаборатория иши Но1 "Узоқ масофали қурол". "Узоқ масофали қурол" виртуал лаборатория иши 11-расмда кўрсатилган. Қурол учун дастлабки маълумотларни ўрнатиб, биз ўқ отишни тақлид қиламиз ва вертикал қизил чизиқни курсор билан судраб, танланган нуқтадаги тезликни аниқлаймиз. траектория.
11-расм - Виртуал лаборатория

"Узоқ масофали қурол"

Дастлабки маълумотлар ойнасида ўқнинг дастлабки тезлиги, шунингдек, уфққа бурчак ўрнатилади, шундан сўнг биз отишни бошлашимиз ва натижани таҳлил қилишимиз мумкин.
Лаборатория иши Но2 “Нютоннинг иккинчи қонунини ўрганиш”. “Нютоннинг иккинчи қонунини ўрганиш” виртуал лаборатория иши 12-расмда кўрсатилган.Бу ишнинг мақсади Нютоннинг асосий қонунини кўрсатишдан иборат бўлиб, унда жисмга таъсир қилиш натижасида олинган тезланиш тўғри пропорсионалдир. куч ёки бу таъсир кучларининг натижаси ва тананинг массасига тескари пропортсионалдир.
13-расм - Виртуал лаборатория
"Нютоннинг иккинчи қонунини ўрганиш"
Ушбу лаборатория ишини бажараётганда, параметрларни (қарама-қарши вазн баландлиги, юкларнинг массаси) ўзгартириш орқали биз тананинг олган тезлашувининг ўзгаришини кузатамиз.

3-сонли лаборатория иши “Еркин ва мажбурий тебранишларни ўрганиш”. "Еркин ва мажбурий тебранишларни ўрганиш" виртуал лаборатория иши 14-расмда кўрсатилган.Бу ишда биз ташқи даврий ўзгарувчан кучлар таъсирида жисмларнинг тебранишларини ўрганамиз.

14-расм - Виртуал лаборатория
"Еркин ва мажбурий тебранишларни ўрганиш"
Биз нимани олишни хоҳлаётганимизга қараб, тебраниш тизимининг амплитудаси ёки амплитуда-частота характеристикаси, параметрлардан бирини танлаб, тизимнинг барча параметрларини ўрнатиб, биз ишлашни бошлашимиз мумкин.
Лаборатория иши Но4 “Жисмларнинг тўқнашувида импулснинг сақланиш қонунини ўрганиш”. “Жисмларнинг тоʻқнашувида импулснинг сақланиш қонунини оʻрганиш” виртуал лаборатория иши 15-расмда коʻрсатилган. Импулснинг сақланиш қонуни ёпиқ тизимлар, яʼни барча оʻзаро таʼсир қилувчи жисмларни оʻз ичига олган системалар учун бажарилади, шунда ташқи кучлар таʼсир қилмайди. тизимнинг ҳар қандай органларида ҳаракат қилиш. Бироқ, кўплаб жисмоний муаммоларни ҳал қилишда, импулс ҳатто ёпиқ бўлмаган тизимлар учун ҳам доимий бўлиб қолиши мумкинлиги маълум бўлди. Тўғри, бу ҳолда импулс фақат тахминан сақланиб қолади.
15-расм - Виртуал лаборатория
"Жисмларнинг тўқнашувида импулснинг сақланиш қонунини ўрганиш"
Тизимнинг дастлабки параметрларини (ўқ массаси, новда узунлиги, силиндр массаси) ўрнатиш ва ишга тушириш тугмасини босиш орқали биз иш натижаларини кўрамиз. Турли хил бошланғич қийматларни танлаб, лаборатория ишининг хатти-ҳаракати ва натижалари қандай ўзгаришини кўришимиз мумкин.
2.4.4 "Иссиқлик ҳодисалари" бўлимининг виртуал лабораторияларининг тавсифи
Лаборатория иши Но1 "Идеал Карно иссиқлик машинасини ўрганиш". "Идеал Карно иссиқлик машинасини ўрганиш" виртуал лаборатория иши 16-расмда кўрсатилган.
16-расм - Виртуал лаборатория
"Идеал Cарнот иссиқлик двигателини ўрганиш"
Иссиқлик двигателини Cарнот сикли бўйича ишга туширгандан сўнг, жараённи тўхтатиш ва тизимнинг ўқишларини олиш учун "Пауза" тугмасидан фойдаланинг. Тезлик тугмаси иссиқлик двигателининг тезлигини ўзгартиради.
Лаборатория иши Но2 “Муз эришининг солиштирма иссиқлигини аниқлаш”. “Муз эришининг солиштирма иссиқлигини аниқлаш” виртуал лаборатория иши 17-расмда келтирилган.
17-расм - Виртуал лаборатория
"Муз эришининг солиштирма иссиқлигини аниқлаш"
Муз учта аморф навда ва 15 кристалли модификатсияда мавжуд бўлиши мумкин. Ўнгдаги расмдаги фаза диаграммаси ушбу модификатсияларнинг баъзилари қандай ҳарорат ва босимларда мавжудлигини кўрсатади.
3-сонли лаборатория иши "Тўрт тактли двигателнинг ишлаши, Отто сиклининг аниматсияси". "Тўрт тактли двигателнинг ишлаши, Отто сиклининг аниматсияси" виртуал лаборатория иши 18-расмда кўрсатилган. Иш фақат маълумот олиш учун мўлжалланган.
18-расм - Виртуал лаборатория
"Тўрт зарбали двигателнинг ишлаши, Отто тсикли аниматсияси"
Пистон ўтадиган тўртта тсикл ёки зарба: ассимилятсия, сиқиш, атеşлеме ва газларни чиқариш - тўрт тактли двигател ёки Отто двигателига ном берди.

Лаборатория иши Но4 “Металларнинг моляр иссиқлик сиғимларини солиштириш”. “Металларнинг моляр иссиқлик сиғимларини солиштириш” виртуал лаборатория иши 19-расмда келтирилган.Металлардан бирини танлаб, ишни бажариш орқали унинг иссиқлик сиғими ҳақида тўлиқ маълумот олишимиз мумкин.

19-расм - Виртуал лаборатория
"Металларнинг моляр иссиқлик сиғимларини таққослаш"
Ишнинг мақсади тақдим этилган металларнинг иссиқлик сиғимини солиштиришдир. Ишни бажариш учун сиз металлни танлашингиз, ҳароратни белгилашингиз ва кўрсаткичларни ёзиб олишингиз керак.
2.4.5 “Виртуал физика лабораторияси” дастурий мажмуасини яратиш имкониятларини намойиш қилиш.
маин.ҳтмл электр занжири йиғиш блоки алоҳида ва бироз бошқача тарзда ишлаб чиқилган. Келинг, жараённи батафсил кўриб чиқайлик.
Қадам. Биринчи қадам ҳттп://гомоcкингбирд.cом/, илова моделларини яратиш, олдиндан кўриш ва алмашишни осонлаштирадиган онлайн воситадан фойдаланган ҳолда прототип яратиш эди. Келажакдаги ойнанинг кўриниши 20-расмда кўрсатилган.
20-расм - "Електр занжирини йиғиш" ойнасининг прототипи
Ойнанинг чап қисмида электр элементлари бўлган панелни, асосий тугмачаларнинг юқори қисмида (очиш, сақлаш, тозалаш, текшириш) жойлаштиришга қарор қилинди, қолганлари электр занжирини йиғиш учун ажратилади. Прототип дизайни учун мен юклаш базасини танладим - бу дизайн учун универсал услубларга ўхшайди, мисолларни бу эрда топиш мумкин ҳттп://гетбоотстрап.cом/геттинг-стартед/#ехамплес
Қадам. Схемага тайёргарлик кўриш учун мен ҳттп://рапҳаелжс.cом/ ни танладим - графикларни яратишга имкон берувчи энг оддий кутубхоналардан бири (мисол ҳттп://рапҳаелжс.cом/граффле.ҳтмл) (21-расм).
21-расм - "Електр занжирини йиғиш" ойнасининг дизайни ва схемаси

Електр занжирини қуриш учун бўш жой сифатида графикларни қуриш учун кутубхона ишлатилган ва тегишли схема танланган, у янада ўзгартирилади ва бизнинг талабларимизга мослаштирилади.

Қадам. Кейин мен бир нечта асосий элементларни қўшдим.
Графикда мен геометрик шаклларни расмлар билан алмаштирдим, танланган кутубхона ҳар қандай тасвирдан фойдаланишга имкон беради (22-расм).
22-расм - "Електр занжирини йиғиш" ойнасининг дизайни ва схемаси
Ушбу босқичда электр занжири элементларининг расмлари яратилди, элементларнинг ўзлари рўйхати кенгайтирилди ва энди биз электр занжирини қуриш учун ойнада электр элементларини улашимиз мумкин.
4-қадам Худди шу юклаш тизимига асосланиб, мен қалқиб чиқувчи ойна моделини яратдим - у фойдаланувчи тасдиқлашини талаб қиладиган ҳар қандай ҳаракатлар учун ишлатилиши керак эди (мисол ҳттп://гетбоотстрап.cом/жавасcрипт/#модалс) 23-расм.
23-расм - Қалқиб чиқувчи ойна
Келажакда фойдаланувчи танлаш ҳуқуқи билан ушбу қалқиб чиқувчи ойнада вазифаларни жойлаштириш керак эди.
Қадам. Олдинги босқичда яратилган қалқиб чиқувчи ойнада мен талабага таклиф қилинадиган вазифаларнинг бир нечта вариантлари рўйхатини қўшдим. Мен ўрта мактаб ўқув дастури (8-9-синфлар) асосида топшириқларни танлашга қарор қилдим.
Вазифаларга қуйидагилар киради: сарлавҳа, тавсиф ва расм (24-расм).
24-расм - Вазифа вариантини танлаш
Шундай қилиб, ушбу босқичда бизда вазифа танлови билан қалқиб чиқувчи ойна пайдо бўлди, улардан бирини босганингизда у фаоллашади (таъкидланган).
Қадам. Вазифаларда турли хил электр элементлардан фойдаланиш туфайли кўпроқ қўшиш керак бўлди. Қўшгандан сўнг биз элементлар орасидаги боғланишлар қандай ишлашини текширамиз (25-расм).
Шакл 25 - электр даври элементларини қўшиш

Барча элементлар схемани қуриш ойнасига жойлаштирилиши ва жисмоний уланишлар ўрнатилиши мумкин, шунинг учун кейинги босқичга ўтамиз.

Қадам. Вазифани текширишда сиз қандайдир тарзда фойдаланувчини натижа ҳақида хабардор қилишингиз керак.
26-расм - Маслаҳатлар
Занжирларни йиғиш ишларини бажаришда хатоларнинг асосий турлари 1-жадвалда келтирилган.
1-жадвал - Хатоларнинг асосий турлари.
Қадам. Вазифани бажаргандан сўнг, текширишни бошлайдиган "Текшириш" тугмаси мавжуд бўлади. Ушбу босқичда муваффақиятли бажариш учун диаграммада бўлиши керак бўлган элементлар ва ҳаволаларнинг тавсифи қўшилди (27-расм).
Шакл 27 - электр занжирини текшириш
Агар топшириқ муваффақиятли бажарилган бўлса, текширишдан сўнг вазифа муваффақиятли бажарилганлиги ҳақида бизга хабар берадиган диалог ойнаси пайдо бўлади.
9-қадам Ушбу босқичда уланиш нуқтасини қўшишга қарор қилинди, бу бизга параллел уланиш билан янада мураккаб схемаларни йиғиш имконини беради (28-расм).
28-расм - Уланиш нуқтаси
"Бирлашма нуқтаси" элементи муваффақиятли қўшилгандан сўнг, ушбу элемент ёрдамида ишни қўшиш керак бўлди.

Қадам. Электр занжирини қурилмалар билан йиғиш вазифасини бошлаш ва текшириш (29-расм).

29-расм - Бажариш натижаси
2.4.6 Яратилган “Физикадан виртуал лаборатория” дастурий мажмуасидан фойдаланиш бўйича кўрсатмалар.
2.4.7 "Ишлаб чиқувчи ҳақида" бўлимининг тавсифи
"Ишлаб чиқувчи ҳақида" бўлимида муаллиф ҳақидаги асосий маълумотлар ва дастурий таъминот мажмуасини замонавий ўқув жараёнига жорий этишдан кутилаётган натижалар (31-расм) мавжуд.
31-расм - Ишлаб чиқувчи ҳақида
Ушбу бўлим Виртуал Физика Лабораторияси дастурий пакетини ишлаб чиқувчи ҳақида қисқача маълумот бериш учун яратилган.
Ушбу бўлим муаллиф ҳақидаги энг асосий маълумотларни ўз ичига олади, кутилаётган ривожланиш натижаларини қисқача тавсифлайди, дастурий таъминот тўпламини тасдиқлаш сертификати илова қилинади, шунингдек, битирув лойиҳаси раҳбарини кўрсатади.
Хулоса
Тақдим этилган ишда замонавий таълим тизимида виртуал воситалардан фойдаланиш бўйича илмий-педагогик адабиётларни кўриб чиқиш амалга оширилди. Шундан келиб чиқиб, ўқув жараёнида виртуал лабораториядан фойдаланишнинг алоҳида аҳамияти очиб берилди.
Мақолада таълим жараёнида АКТ дан фойдаланиш, таълимни виртуаллаштириш масаласи, реал шароитда ўрганиш қийин бўлган жараён ва ҳодисаларни ўрганишда виртуал лаборатория ишларининг имкониятлари кўриб чиқилади.
Замонавий дастурий таъминот бозори жуда кўп сонли турли хил қобиқ дастурларини тақдим этишини ҳисобга олган ҳолда, виртуал лаборатория ишларини ҳеч қандай қийинчиликсиз бажаришга имкон берувчи дастурий таъминот пакетини яратиш зарурлиги ҳақида савол туғилди. Талаба компютер ёрдамида керакли ишни осон ва тез бажариши ва унинг бажарилишини назорат қилиши мумкин.
Дастурий таъминот пакетини амалга оширишни давом эттиришдан олдин Виртуал физика лабораториясининг умумлаштирилган тузилмаси ишлаб чиқилган бўлиб, у 1-расмда кўрсатилган.
Шундан сўнг “Физикадан виртуал лаборатория” дастурий мажмуасини ишлаб чиқиш учун инструментал муҳит танлаш амалга оширилди.
Дастурий таъминот пакетининг ўзига хос структураси ишлаб чиқилган бўлиб, 5-расмда кўрсатилган.

Дастурий таъминот пакетини яратишда фойдаланиш мумкин бўлган тайёр элементларнинг маълумотлар базаси таҳлил қилинади.

Виртуал физика лабораториясини яратиш учун восита ФронтПагес муҳити танланди, чунки у ҲТМЛ саҳифаларини осон ва осон яратиш ва таҳрирлаш имконини беради.
Иш жараёнида “Физикадан виртуал лаборатория” дастурий маҳсулоти яратилди. Ишлаб чиқилган лаборатория ўқитувчиларга ўқув-тарбия жараёнини амалга оширишда ёрдам беради. Шунингдек, у мураккаб лаборатория ишларини бажаришни сезиларли даражада соддалаштиришга қодир, давом этаётган тажрибани визуал равишда намойиш этишга ҳисса қўшади, ўқув жараёнининг самарадорлигини оширади ва талабаларни рағбатлантиради.
Дастурий таъминот тўпламида учта виртуал лаборатория яратилган:
Електр занжирлари.
механик ҳодисалар.
Иссиқлик ҳодисалари.
Ҳар бир ишда талабалар ўзларининг индивидуал билимларини синаб кўришлари мумкин.
Талабаларнинг дастурий таъминот мажмуаси билан ўзаро алоқасини таъминлаш учун виртуал лабораторияларни тез ва осон жорий қилишни бошлашга ёрдам берадиган услубий тавсиялар ишлаб чиқилган.
“Физикадан виртуал лаборатория” дастурий мажмуаси аудиторияда 1-тоифали ўқитувчи Ротт О.С. (апробатсия сертификати илова қилинади).Шунингдек, “Таълимда ахборот технологиялари” конференсиясида дастурий таъминот тўплами тақдим этилди.
Дастурий маҳсулот синовдан ўтказилди, унинг давомида дастурий маҳсулот белгиланган мақсад ва вазифаларга жавоб бериши, барқарор ишлаши ва амалиётда қўлланилиши мумкинлиги маълум бўлди.
Шундай қилиб, шуни таъкидлаш керакки, виртуал лаборатория иши табиий ўрганиш объектини (тўлиқ ёки маълум босқичларда) алмаштиради, бу сизга тажрибалар натижаларини олиш, ўрганилаётган ҳодисанинг асосий жиҳатларига эътибор қаратиш ва вақтни қисқартириш имконини беради. тажриба.
Ишни бажараётганда шуни эсда тутиш керакки, виртуал модел реал жараёнлар ва ҳодисаларни кўпроқ ёки камроқ соддалаштирилган, схематик шаклда акс эттиради, шунинг учун моделда аслида нима таъкидланганлиги ва саҳна ортида нима қолганлиги ҳақидаги саволга аниқлик киритиш мумкин. топшириқ шаклларидан. Ушбу турдаги ишлар бутунлай компютерлаштирилган версияда бажарилиши мумкин ёки у табиий объектлар ва лаборатория жиҳозлари билан ишлашни ўз ичига олган каттароқ ишнинг бир қисми сифатида амалга оширилиши мумкин.
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати
Абдраҳманова, А.Х. Техника университетида умумий физика курсида таълимнинг ахборот технологиялари / А.Х. Абдраҳманова - М Таълим технологиялари ва жамият 2010. В. 13. Но 3. 293-310-бетлар.
Баенс Д. Миcрософт ФронтПаге2000/Д билан самарали ишлаш. Баенс - Санкт-Петербург: Питер, 2000 йил. - 720 с. - ИСБН 5-272-00125-7.
Красилникова, В.А. Таълимда ахборот-коммуникатсия технологияларидан фойдаланиш: дарслик / В.А. Красилников. [Електрон ресурс], РУН 09К121752011. - Кириш манзили ҳттп://артлиб.осу.ру/сите/.
Красилникова, В.А. Компютерни ўқитиш воситаларини ишлаб чиқиш технологияси / В.А. Красилников, Моодле тизимида "Компютерни ўқитиш воситаларини ишлаб чиқиш технологиялари" маъруза курси - эл.ресоурcе - ҳттп://моодле.осу.ру
Красилникова, В.А. Компютерда ўқитиш технологияларини шакллантириш ва ривожлантириш / В.А. Красилников, монография. - М .: РАО ИИО, 2002. - 168 п. - ИСБН 5-94162-016-0.
Таълим тизимидаги янги педагогик ва ахборот технологиялари: дарслик / эд. Э.С. Пўлат. - М.: Академия, 2001. - 272п. - ИСБН 5-7695-0811-6.
Новоселтсева О.Н. Ўқув жараёнида замонавий мултимедиа воситаларидан фойдаланиш имкониятлари / О.Н. Новоселтсева // Россияда ва чет элда педагогика фани ва таълими. - Таганрог: ГОУ НПО ПУ, 2006. - № 2.
Уваров А.Ю. Янги ахборот технологиялари ва таълим ислоҳоти / А.Ю. Уваров // Информатика ва таълим. - М.: 1994. - 3-сон.
Шутилов Ф.В. Таълимда замонавий компютер технологиялари. Илмий иш / Ф.В. Шутилов // Ўқитувчи 2000. - 2000. - 3-сон.
Якушина э.В. Янги ахборот муҳити ва интерактив таълим / э.В. Якушина // Литсей ва гимназия таълими. - 2000. - 2-сон.
Е.С. Пўлат Таълим тизимида янги педагогик ва ахборот технологиялари, М., 2000 й
С.В. Симонович, Компютер фанлари: асосий курс, Питер, 2001 йил.
Безруков, В.С. Педагогика. Лойиҳавий педагогика: саноат-педагогика техникумлари ва муҳандислик-педагогик йўналиш талабалари учун дарслик / В.С. Безруков - Екатеринбург: Бизнес китоби, 1999 йил.
Аниматсияларда физика. [Електрон ресурс]. - УРЛ: ҳттп://пҳйсиcс.над.ру.
Нанотехнологик ускуналар ишлаб чиқариш бўйича Россиянинг "НТ-МДТ" компаниясининг сайти. [Електрон ресурс]. - УРЛ: ҳттп://www.нтмдт.ру/спм-принcиплес.
Иссиқлик ва механик ҳодисаларнинг флеш моделлари. [Електрон ресурс]. - УРЛ: ҳттп://www.виртулаб.нет.
Ясинский, В.Б. Электрон таълим ресурсларини яратиш тажрибаси // "Педагогикада замонавий ахборот-коммуникатсия технологияларидан фойдаланиш". Қарағанда, 2008. С. 16-37.
Ўғли Т.Е. Физика фанидан амалий машғулотлар учун мултимедиа ўқув дастури // "Педагогик таълим тизимида физика". М.: /Т.Е. Физикадан амалий машғулотлар учун Слееп Мултимедиа ўқув дастури. ВВИА уларни. проф. ЭМАС. Жуковский, 2008. С. 307-308.
Нузҳдин, В.Н., Кадамтсева, Г.Г., Пантелеев, э.Р., Тихонов, А.И. Таълим сифатини бошқариш стратегияси ва тактикаси - Иваново: 2003. / В.Н. Нузҳдин, Г.Г. Кадамтсева, э.Р. Пантелеев, А.И. Тихонов. Таълим сифатини бошқариш стратегияси ва тактикаси.
Стародубтсев, В. А., Федоров, А. Ф. Виртуал лаборатория ишлари ва компютер устахоналарининг инноватсион роли // "ЕОИС-2003" Бутунроссия конферентсияси./В.А. Стародубтсев, А.Ф. Федоров, виртуал лаборатория ишлари ва компютер устахоналарининг инноватсион роли.
Копйсов, С.П., Рйчков В.Н. Параллел тақсимланган ҳисоблаш учун чекли элементлар усулининг ҳисоблаш моделларини қуриш учун дастурий таъминот муҳити / С.П. Копйсов, В.Н. Рйчков Ахборот технологиялари. - 2008. - Но 3. - С. 75-82.
Карташева, э. Л., Багдасаров, Г. А. Виртуал лабораторияларни 3Д моделлаштириш соҳасидаги ҳисоблаш тажрибалари маълумотларини визуализатсия қилиш / э.Л. Карташева, Г.А. Багдасаров, Илмий визуализатсия. - 2010 йил.
Мединов, О. Дреамwеавер / О. Мединов - Санкт-Петербург: Петер, 2009.
Мидҳра, М. Дреамwеавер МХ / М. Мидҳра - М.: АСТ, 2005. - 398c. - ИСБН 5-17-028901-4.
Баенс Д. Миcрософт ФронтПаге2000/Д билан самарали ишлаш. Баенс Санкт-Петербург: Питер, 2000 йил. - 720 с. - ИСБН 5-272-00125-7.
Маттҳеwс, М., Cронан Д., Пулсен э. Миcрософт Оффиcе: ФронтПаге2003 / М. Маттҳеwс, Д. Cронан, э. Поулсен - М .: НТ Пресс, 2006. - 288 п. - ИСБН 5-477-00206-9.
Плоткин, Д. ФронтПаге2002 / Д. Плоткин - М.: АСТ, 2006. - 558 п. - ИСБН 5-17-027191-3.
Морев, И. А. Таълим ахборот технологиялари. 2-қисм. Педагогик ўлчовлар: ўқув қўлланма. / И. А. Морев - Владивосток: Далневост нашриёти. ун-та, 2004. - 174 б.
Демин И.С. Ўқув ва илмий фаолиятда ахборот технологияларидан фойдаланиш / И.С. Демин // Мактаб технологиялари. - 2001 йил. 5-сон.
Қоджаспирова Г.М. Ўқитишнинг техник воситалари ва улардан фойдаланиш усуллари. Дарслик / Г.М. Қўжаспирова, К.В. Петров. - М.: Академия, 2001 йил.
Куприянов М. Янги таълим технологияларининг дидактик воситалари / М. Куприянов // Россияда олий таълим. - 2001. - 3-сон.
Б.С. Беренфелд, К.Л. Бутягина, АКТ воситаларидан фойдаланган ҳолда янги авлоднинг инноватсион таълим маҳсулотлари, Таълим масалалари, 3-2005.
Мавзу соҳасида АКТ. В қисм. Физика: Кўрсатмалар: эд. В.Е. Фрадкин. - Санкт-Петербург, ГОУ ДПО ТсПКС СПБ "Таълим ва ахборот технологиялари сифатини баҳолаш минтақавий маркази", 2010 йил.
В.И.Елкин "Физика ва ўқитиш методикаси бўйича асл дарслар" "Мактабда физика", 24/2001-сон.
Рандалл Н., Жонс Д. Миcрософт ФронтПаге махсус нашридан фойдаланиш / Н. Рандалл, Д. Жонес - М .: Уилямс, 2002. - 848 б. - ИСБН 5-8459-0257-6.
Талйзина, Н.Ф. Педагогик психология: дарслик. талабалар учун нафақа. ўртача пед. дарслик муассасалар / Н.Ф. Талйзина - М.: "Академия" нашриёт маркази, 1998. - 288 б. - ИСБН 5-7695-0183-9.
Торндик э. Психологияга асосланган ўқитиш тамойиллари / э. Торндик. - 2-нашр. - М.: 1929 йил.
Wиндоwс/Н учун Ҳестер Н. ФронтПаге2002. Хестер - М.: ДМК Пресс, 2002. - 448 б. - ИСБН 5-94074-117-7.
Юклаб олинг: Бизнинг серверимиздан файлларни юклаб олиш ҳуқуқига эга эмассиз.
Визуал физика ўқитувчига энг қизиқарли ва самарали ўқитиш усулларини топиш имкониятини беради, дарсларни қизиқарли ва қизғин қилади.
Визуал физиканинг асосий афзаллиги - физик ҳодисаларни кенгроқ нуқтаи назардан кўрсатиш ва уларни ҳар томонлама ўрганиш имконияти. Ҳар бир иш катта ҳажмдаги ўқув материалларини, шу жумладан физиканинг турли соҳаларини қамраб олади. Бу фанлараро алоқаларни мустаҳкамлаш, назарий билимларни умумлаштириш ва тизимлаштириш учун кенг имкониятлар яратади.

Физикадан интерфаол ишлар янги материални тушунтиришда ёки муайян мавзуни ўрганишни якунлашда амалий машғулот шаклида синфда олиб борилиши керак. Яна бир вариант - ишни мактабдан ташқари, ихтиёрий, индивидуал дарсларда бажариш.

виртуал физика(ёки физика онлайн) таълим тизимидаги янги ўзига хос йўналишдир. Ҳеч кимга сир эмаски, маълумотларнинг 90 фоизи миямизга оптик асаб орқали келади. Ва ажабланарли эмаски, одамнинг ўзи кўрмагунча, у баъзи жисмоний ҳодисаларнинг моҳиятини аниқ тушуна олмайди. Шунинг учун ўқув жараёни визуал материаллар билан таъминланиши керак. Ва сиз нафақат бирон бир жисмоний ҳодисани акс эттирувчи статик расмни кўришингиз, балки ушбу ҳодисани ҳаракатда ҳам кўришингиз жуда ажойиб. Ушбу ресурс ўқитувчиларга осон ва қулай тарзда нафақат физиканинг асосий қонунларининг ишлашини визуал равишда кўрсатишга, балки умумий таълим дастурининг аксарият бўлимларида физика бўйича онлайн лаборатория ишларини олиб боришга ёрдам беради. Шундай қилиб, масалан, п-н бирикмасининг ишлаш принтсипини сўз билан қандай тушунтириш мумкин? Фақат бу жараённинг аниматсиясини болага кўрсатиш орқали унга ҳамма нарса дарҳол аён бўлади. Ёки шиша ипак билан ишқаланганда электрон ўтиш жараёнини визуал равишда кўрсатишингиз мумкин, шундан кейин болада бу ҳодисанинг табиати ҳақида камроқ саволлар бўлади. Бундан ташқари, кўргазмали қуроллар физиканинг деярли барча соҳаларини қамраб олади. Масалан, механикани тушунтирмоқчимисиз? Илтимос, бу ерда Нютоннинг иккинчи қонуни, жисмларнинг тўқнашуви пайтида импулснинг сақланиш қонуни, тортишиш ва эластиклик таъсирида жисмларнинг айлана бўйлаб ҳаракатланиши ва ҳоказоларни кўрсатадиган аниматсиялар мавжуд. Агар сиз оптика бўлимини ўрганмоқчи бўлсангиз, осонроқ нарса йўқ! Ёруғлик тўлқинининг узунлигини дифраксион панжара ёрдамида ўлчаш, узлуксиз ва чизиқли эмиссия спектрларини кузатиш, ёруғликнинг интерференсияси ва дифраксиясини кузатиш ва бошқа кўплаб тажрибалар аниқ кўрсатилган. Аммо электр ҳақида нима дейиш мумкин? Ва бу бўлимга жуда кўп кўргазмали қуроллар берилган, масалан, бор Ом қонунини ўрганиш бўйича тажрибалар тўлиқ схема, аралаш ўтказгичларни тадқиқ қилиш, электромагнит индуксия ва бошқалар учун.
Шундай қилиб, биз ҳаммамиз ўрганиб қолган "мажбурият" дан ўқув жараёни ўйинга айланади. Бола учун жисмоний ҳодисаларнинг аниматсияларини кўриш қизиқарли ва қизиқарли бўлади ва бу нафақат соддалаштиради, балки ўрганиш жараёнини тезлаштиради. Бошқа нарсалар қаторида, бола одатдаги таълим шаклида олганидан ҳам кўпроқ маълумот бериши мумкин. Бундан ташқари, кўплаб аниматсиялар баъзиларни тўлиқ алмаштириши мумкин лаборатория асбоблари, шунинг учун у кўплаб қишлоқ мактаблари учун идеалдир, афсуски, ҳатто Браун электрометри ҳам ҳар доим ҳам топилмайди. Нима дейишим мумкин, кўплаб қурилмалар ҳатто йирик шаҳарлардаги оддий мактабларда ҳам йўқ. Балки шундай кўргазмали қуролларни мажбурий таълим дастурига киритиб, ўқишни тугатгандан сўнг физикага қизиқувчиларни қабул қилармиз, улар охир-оқибат ёш олимлар бўлиб етишади, уларнинг баъзилари катта кашфиётлар қилишлари мумкин! Шундай қилиб, буюк маҳаллий олимларнинг илмий даври қайта тикланади ва мамлакатимиз яна Совет давридагидек, ўз давридан олдин ноёб технологияларни яратади. Шунинг учун, менимча, бундай манбаларни имкон қадар оммалаштириш, улар ҳақида нафақат ўқитувчиларга, балки мактаб ўқувчиларининг ўзига ҳам ҳисобот бериш керак, чунки уларнинг кўпчилиги ўқишга қизиқади. жисмоний ҳодисалар нафақат мактабдаги дарсларда, балки бўш вақтларида уйда ҳам, бу сайт уларга шундай имкониятни беради! Физика онлайн у қизиқарли, маълумотли, визуал ва осон кириш мумкин!