Вилояти Хоразм

саломатӣ

Дар вилоят 36 беморхона бо 6,269 кат ва 3882 табиб (27,1 табиб ба 10,000 нафар аҳолӣ) ва 13,337 ҳамшираҳои шафқат амал мекунанд. Тибқи барномаи давлатӣ, шӯъбаҳои минтақавии Маркази ҷумҳуриявии ёрии таъҷилӣ ва воҳидҳои минтақавии он таъсис дода шуда, бо таҷҳизоти зарурии тиббӣ ва техникӣ муҷаҳҳаз карда шуданд. Дар вилояти Хоразм 20 санатория барои 4010 ҷой мавҷуд аст.
То соли 2004 тақрибан 50 мутахассис барои пешбурди тиҷорати худ литсензия доштанд.

Варзиш

Варзишгарон аз вилояти Хоразм дар бисёр намудҳои варзиш (гӯштингирӣ, футбол, гандбол, волейбол, теннис, бокс ва ғайра) ширкат меварзанд. Дар робита ба баргузории мусобиқаҳои варзишии "Умид ниҳоллари - 2003" дар шаҳру ноҳияҳо 17 иншооти бузурги варзишӣ, Коллеҷи захираҳои олимпӣ ва варзишгоҳ барои 10-15 ҳазор нафар ба истифода дода шуданд.
Дар вилоят 14 маҷмааи варзишӣ, инчунин 16 варзишгоҳ, 8 ҳавзи шиноварӣ, 136 теннис корт, таваққуфгоҳи автомобилӣ, толори варзишӣ, тирандозӣ, баскетбол, гандбол ва майдонҳои футбол мавҷуданд. 389 ҳазор нафар ба тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш машғуланд. Нӯҳ варзишгари минтақа дар мусобиқаҳои гуногуни варзишии ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ медали тилло ва 8 медали нуқра ба даст оварданд. Дар Хоразм чорабинии "Умид ниҳоллари - 2003" ҳамчун ҷашни бузург таҷлил карда шуд. Шаш нафар варзишгарон ба унвони қаҳрамони ҷумҳуриявӣ ва ҷаҳонӣ дар "Умеди ниҳолҳо", "Барои Ҷоми Президент" ва мусобиқаҳои ҷумҳуриявӣ ва байналмилалии варзишӣ ба хотираи Паҳлавон Маҳмуд дода шуданд.
Дар вилояти Хоразм зиёда аз 10 устоди байналхалқии варзиш, зиёда аз 100 устоди варзиш, зиёда аз 300 номзад ба устоди варзиш ва инчунин бисёр варзишгарони дараҷаи 1 тайёр карда шудаанд. Зиёда аз 30 варзишгар аз минтақа аъзои дастаҳои гуногуни миллии Ӯзбекистон мебошанд.

адабиёт

Адабиёти Хоразм бо мурури замон несту нобуд ва аз нав шакл гирифтааст. Вақте ки арабҳо ба Хоразм ҳуҷум карданд, онҳо нисбат ба худ фарҳанги баландтаре эҳсос карданд. То асри 8 эраи мо Бо решакан кардани пурраи забони Хоразмӣ, он дар забони форсӣ аз асрҳои 8 то 12 ва дар забонҳои арабӣ ва арабӣ аз асри 12 оғоз ёфтааст. Китоби Абу Мансур Сайбалӣ "Ятимат аддаҳр махосин Аҳл ал-Аср" шарҳи нависандагони бузурги арабро, ки дар асрҳои 10 ва 11-ум дар Хоразм зиндагӣ мекарданд, шарҳ медиҳад. Бисёр шоирони Хоразмӣ, ки тақрибан 5 аср (асрҳои 8 ва 12) бо забони арабӣ кор мекарданд, дар Хуросон ва Мовароуннаҳр шӯҳрат пайдо карданд. Дар Академияи Хоразмии Маъмун, ки дар аввали асри 11 таҳти роҳбарии Берунӣ таъсис ёфтааст, ки дар таърих, илм ва адабиёти ҷаҳонӣ, олимону ходимони намоёни фарҳангии он замон, ба монанди Ибни Сино ва Абу Наср Ироқ саҳми арзанда гузоштааст. Рашидиддин Ватвот (ки унвони фахрии "Саъдулмулк" -ро гирифтааст), зодаи Балх, ки дар давраи ҳукмронии худ дар Хоразм дар Хоразм зиндагӣ мекард, яке аз нависандагони шинохтаи форс, араб ва композиторони шеър буд. Донишҷӯи Аҳмад Яссавӣ, Сулаймон Боггирани дар асри 12 турк буд. Таъсиси забонҳои арабӣ, форсӣ ва туркӣ дар ин давраҳо аз гуногунии муҳити адабии он замон шаҳодат медиҳад. Раванди адабиёт дар Хоразм аз забт кардани Чингисхон ва оқибатҳои он душвортар буд, аммо дар ин ҷо қатъ нашуд. Наҷмиддин Кубро, асосгузори ордени Куба, шоири маъруф бо номи "Шайхи муқаддасҳо" ("Шайхи муқаддасҳо"), муаллифи "Муҳаббат" Хорезмӣ (асри 14), Насриддин Бурҳониддин Рабғузӣ (охири асри 13 - аввали асри 14). Вай чунин шахсиятҳои бузург, аз қабили Пшдгаван Маҳмуд, Ҳайдар Хорезми, Қутб Хорезми, Қасри Сайфи (асри 14) -ро офаридааст. Асари "Рабсузӣ" -и Рабғузӣ бо намунаи комили насри Узбакистон хуб маълум аст. Муҳити адабии Хоразм ва таъсири он ба рушди таълими ҷаҳонӣ сазовори эътироф аст. Ҳангоме ки Аззамахшарӣ дар саросари оламҳои араб гузашта ва донишро паҳн мекард, Абдураҳим Ҳофиз Хорезмӣ, ки соли 1414 ба Шираз омада буд, бо дафнҳои туркӣ машҳур буд.
Алишер Навоӣ тафсири Ҳусейни Хорезмиро дар бораи Хоҷа Абулвафои Хорезмӣ ва Мавлоно Ҷалолиддин Румӣ дар "Маҷолис бефарҳанг" -и ӯ эҳтиром мекунад. Дар натиҷаи рушди раванди адабии Хоразм пайдоиши шахсиятҳои бузурги адабӣ оғоз ёфт. Ба онҳо Равнак (1725-1805), Роқим (1742-11825), Андалиб (1710-70), шоири маъруфе, ки ғазалҳои Насимиро ба узбакӣ тарҷума кардаанд ва асари форсии Васифии "Бадое улвакое" -ро бо забонҳои форсӣ ва узбакӣ тарҷума кардаанд. шоирони бузурги замон - Мунис, Ағаӣ, Комил Хорезми (1825 - 99), Байоний ва дигарон.
Муҳити адабии Хоразм дар давраи Feruz боз ҳам рушд кард. Бо амри ӯ шоир Табибӣ маҷмӯае бо номи "30 ҳазор шеъри Феруз" тартиб дода, ба 30 ғазали Феруз 30 шеър илова кард. Тазкираи шуаро (1945), ки онро Тазкиранавис Лаффаси тартиб додааст, дар бораи ҳаёт ва фаъолияти 51 шоир дар Хоразм, аз даврони Мунис то давраи Лаффаси (аз ҷумла Мунис ва Лаффаси) маълумотҳо дорад.
Дар Хоразм шеъри эпикӣ рушд кард. Шеърҳои эпосии анъанавии фолклорӣ аз даҳон то ба даҳон месароянд. "Авазхон", "Бузиргон", "Сайёдхон ва Ҳамро", "Каракоз Ойим", "Гулрух Пари", "Шобахром", "Завриё", "Ошик Гариб ва Шоҳсанам", "Юсуп Аҳмад", "Чилу Мҳд" Фольклори Хоразм бо фольклор беназир ва бой аст ва бо композиторони худ дар минтақаи Хоразм машҳур аст. Дар асри 19 Бахши, Бахши, Ҷуманазар, Бобои Бахши, Бекҷон Бахши, Абдрахи Бахши ва дигарон бо асарҳои худ машҳур буданд. Вай шеърҳоро дар категорияҳои зерин аз ёд карда буд: "Ғариб ва Шоҳсанам", "Сайёдхон ва Ҳамро", "Бузиргон", "Алпомиш" ва "Гоголли". Баъдтар Бахши, писари Матназар Ҷаббор, Каландар Бахши, фарзандони Бахши Норбек Бахши, Матюкуб ва ҳафтод Бахши дар рушди Мактаби Шоири Хоразм саҳм гузоштанд.
Навъи дигари фолклор дар Хоразм халифа мебошад. Дар репертуари халфҳо, сурудҳои халқӣ, сурудҳои рангоранги халқӣ ва шеърҳои маъмули шоирони классикӣ нақши асосӣ доранд. Дар нимаи дуюми асрҳои 19 - 20 дар Хоразм, Халимҷон халфа, Онаҷон халфа, Онабиби кори (Оҷиза), Шукурҷон халфа, Шарифа халфа, Ҷони Халфа, Бибижон халфа, Дурҳани халфа, Киш-калӣ, Гулҷа қорӣ, Ойша купа, Якут Халфа. Номҳои бадбахтиҳои Шарифа Оташева, Угил Ногайи Курёзова, Якут Халфа Сейтниязова ва дигарон маъруф буданд. Солҳои охир анъанаҳои санъати хорфарморо артистони ҷавони Хоразм идома медиҳанд.
Дар асри 20 таҳқиқоти адабии Хоразм ғояҳои маърифатро дар шеърҳо ва асарҳои насрии Муғулистон, Суханвар, Умар Қурбонӣ, Каландар Қурбонӣ, М. Абдуллоев, Эгам Раҳим, Аҳмад Бабаҷан, Айоми, Раҳим Бекниёз, Достҷон Матҷон ва дигарон инъикос мекунанд.
Шеъри фалсафии Омон Матҷон, Баҳром Рузимуҳаммад, "Роҳҳои дарё" -и Эрман Самандар, "Худой", романҳои Комил Аваз, "Куннаг", тарҷумаи адабӣ ва адабии Натмиддин Кубро, Бедил, Паҳлавон Маҳмуд. Профессорон О. Мадрахимов, С. Рузимбоев, З. Досимов, Ҷ.Юсупов, А. Аҳмедов, забоншиносони араб ва форс ва ғайра шеърҳо навиштаанд. Махсусан дар ин робита инъикоси Ҳ.Абдуллоев дар бораи ҳаёт ва фаъолияти мардуми адабии Абу Бакр Хоразмӣ, асари дуҷилдаи Н.Крбулов «Муҳити адабии Хоразм» ва китоби «Роар» -и С. Рузимбоев буд.
Дар вилояти Хоразм иттиҳодияҳои минтақавии эҷодии Ӯзбекистон (нависандагон, рассомон ва ғайра) фаъолият мекунанд.