Viii-mavzu. Favqulodda vaziyatlar sharoitidahayot faoliyat xavfsizligi

Mehnatni muhofaza qilish tadbirlariga sarflangan mablag‘lar samaradorligini hisoblash. Ushbu ishlab chiqilgan tadbirlar natijasida mehnat sharoitining yaxshilanishini, xavfli va zararli omillar ta’sirining kamayishini hisobga olgan holda mehnat muhofazasi tadbirlariga sarflangan mablag‘lar samaradorligi aniqlanadi,

P = P₁ + P₂ + P₃, (3.8)

bu erda P₁ – ishlab chiqarishni mexanizatsiyalash, ilg’or va yangi texnologiyalarni joriy etish natijasining iqtisodiy samarasi, so‘m; P₂ – jarohatlanishlar va kasalliklarni kamayishi natijasida ish kunlari hisobida ishlab chiqilgan yalpi mahsulot bo‘yicha olingan iqtisodiy samara, so‘m; P₃ - sanitar-gigienik sharoitlarni yaxshilanishi natijasida ish unumdorligini oshishi hisobiga olingan iqtisodiy samara, so‘m.

P₁ = (S₂- S₁)·M, (3.9)

bu erda S₂– mahsulotning dastlabki tannarxi,so‘m; S₁- mahsulotning keyingi tannarxi, so‘m; M - yangi jarayon bo‘yicha olingan mahsulot hajmi.

P₂ = (D₂ - D₁)·a, (3.10)

bu erda D₂ - o‘tgan yilda jarohatlanishlar va kasalliklar tufayli yo‘qotilgan ish kunlari soni; D₁- ushbu yilda yo‘qotilgan ish kunlari soni; a - ushbu yilda bir ishchi hisobiga ishlab chiqarilgan kunlik mahsulot miqdori, so‘m.

P₃ = (S₂¹- S₁¹)·M₁, (3.11)

bu erda S₂¹- mehnat sharoiti yaxshilanishiga qadar bo‘lgan mahsulot tannarxi,so‘m; S₁¹- mehnat sharoiti yaxshilangandan keyingi mahsulot tannarxi, so‘m; M₁- umumiy ishlab chiqilgan mahsulot hajmi, so‘m.

Xavfsiz ish sharoitini ishlab chiqarishga joriy etish, sog‘lom mehnat sharoitini yaratish natijasida yuzaga kelgan iqtisodiy samara hamda baxtsiz hodisalar tufayli ko‘rilgan iqtisodiy zarar aniqlanib tahlil qilingach, mehnat muhofazasi holatini yanada yaxshilash bo‘yicha tadbirlar ishlab chiqilishi lozim.