|
CHeddok shkalalari
Bog‘lanish zichligi
|
0,1-0,3
|
0,3-0,5
|
0,5-0,7
|
0,7-0,9
|
0,9-0,99
|
Bog‘lanish kuchi
|
bo‘sh
|
o‘rtamiyona
|
sezilarli
|
yuqori
|
juda ham yuqori
|
7.1-misol. Korxonada o‘rtacha oylik mehnat unumdorligi bo‘yicha ishchilar taqsimotini yo‘lga qo‘yishni amalga oshirish to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan.
7.1.11-jadval
O‘rtacha oylik mehnat unumdorligi, ming so‘m
|
Yil yakuni bo‘yicha mukofot, ming so‘m
|
4,1
|
12,1
|
4,5
|
12,8
|
5,2
|
13,0
|
5,2
|
14,6
|
Jami
|
52,5
|
5,4
|
13,8
|
5,7
|
14,2
|
6,2
|
14,8
|
6,3
|
16,5
|
6,4
|
15,0
|
Jami
|
74,3
|
6,5
|
15,7
|
6,6
|
15,5
|
6,8
|
16,2
|
6,9
|
16,1
|
7,0
|
15,9
|
7,0
|
15,8
|
7,1
|
17,6
|
7,1
|
16,4
|
7,2
|
16,5
|
7,3
|
16,4
|
7,4
|
16,0
|
7,5
|
16,7
|
7,5
|
16,3
|
7,6
|
17,2
|
Jami
|
228,3
|
7,8
|
18
|
7,8
|
16,7
|
8,0
|
17,9
|
8,4
|
18,5
|
Jami
|
71,1
|
9,2
|
18,2
|
9,6
|
19,1
|
10,1
|
19,6
|
Jami
|
56,9
|
Jami
|
483,1
|
Berilgan ma’lumotlar asosida o‘rtacha oylik mehnat unumdorligi va yil yakuni bo‘yicha mukofot belgilari o‘rtasidagi bog‘liqlik zichligini aniqlang:
1) Fexner koeffitsientini;
2) Spirmen koeffitsientining ranglar korrelyasiyasini;
3) Kendel koeffitsientini;
4) chiziqli korrelyasiya koeffitsientini.
Echimi. O‘rtacha oylik mehnat unumdorligi (omil belgi) va yil yakuni bo‘yicha mukofot (natijaviy belgi) ko‘rsatkichlarini 7.1.12-jadvalda aks ettiramiz.
7.1.12-jadval
Bog‘liqlik zichligi ko‘rsatkichlarini hisoblash
|
|
|
|
|
|
|
|
rang
|
rang
|
|
1
|
6,5
|
15,7
|
-0,6
|
-0,6
|
0,36
|
0,36
|
0,36
|
1
|
2
|
1
|
2
|
6,6
|
15,5
|
-0,5
|
-0,8
|
0,40
|
0,25
|
0,64
|
2
|
1
|
1
|
3
|
6,8
|
16,2
|
-0,3
|
-0,1
|
0,03
|
0,09
|
0,01
|
3
|
7
|
16
|
4
|
6,9
|
16,1
|
-0,2
|
-0,2
|
0,04
|
0,04
|
0,04
|
4
|
6
|
4
|
5
|
7,0
|
15,9
|
-0,1
|
-0,4
|
0,04
|
0,01
|
0,16
|
5
|
4
|
1
|
6
|
7,0
|
15,8
|
-0,1
|
-0,5
|
0,05
|
0,01
|
0,25
|
5
|
3
|
4
|
7
|
7,1
|
17,6
|
0,0
|
1,3
|
0,00
|
0,00
|
1,69
|
6
|
13
|
49
|
8
|
7,1
|
16,4
|
0,0
|
0,1
|
0,00
|
0,00
|
0,01
|
6
|
9
|
9
|
9
|
7,2
|
16,5
|
0,1
|
0,2
|
0,02
|
0,01
|
0,04
|
7
|
10
|
9
|
10
|
7,3
|
16,4
|
0,2
|
0,1
|
0,02
|
0,04
|
0,01
|
8
|
9
|
1
|
11
|
7,4
|
16,0
|
0,3
|
-0,3
|
-0,09
|
0,09
|
0,09
|
9
|
5
|
16
|
12
|
7,5
|
16,7
|
0,4
|
0,4
|
0,16
|
0,16
|
0,16
|
10
|
11
|
1
|
13
|
7,5
|
16,3
|
0,4
|
0,0
|
0,00
|
0,16
|
0,00
|
10
|
8
|
4
|
14
|
7,6
|
17,2
|
0,5
|
0,9
|
0,45
|
0,25
|
0,81
|
11
|
12
|
1
|
|
99,5
|
228,3
|
|
|
1,49
|
1,47
|
4,27
|
|
|
117
|
1) Barcha koeffitsientlarni aniqlash uchun dastlab omil va natijaviy belgilar bo‘yicha o‘rtacha miqdorlarni aniqlab olamiz: ; . O‘rtacha miqdor ko‘rsatkichlaridan foydalanib Fexner koeffitsientini hisoblaymiz. 7.5-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki omil va natijaviy belgi ko‘rsatkichlarining o‘z o‘rtachalari orasidagi ishoralar faqat bittasida (11-qator) mos kelmaydi. SHuning uchun , ga teng: . O‘rtacha oylik mehnat unumdorligi va yil yakuni bo‘yicha mukofot o‘rtasidagi bog‘lanish kuchli va to‘g‘ri.
2) Spirmen koeffitsientini hisoblashda omil va natijaviy belgi bo‘yicha ranglarni o‘sib borish tartibida joylashtiramiz va ular o‘rtasidagi farqlar kvadartini hosil qilamiz: . Ko‘rinib turibdiki, mazkur koeffitsientda ham bog‘lanish kuchli va to‘g‘ri ekan.
3) Kendel koeffitsientini hisoblashda dastlab, - rang bo‘yicha ijobiy natijalar, ya’ni o‘zidan keyingi katta hadlar soni, - rang bo‘yicha salbiy natijalar, ya’ni o‘zidan keyingi kichik hadlar sonini aniqlaymiz: ; ; . Kendel koeffitsienti ham Spirmen koeffitsienti singari belgilar o‘rtasida bog‘lanish mavjudligini tasdiqlaydi, biroq bu bog‘lanish kuchsiz ekanligini ko‘rsatmoqda.
4) CHiziqli korrelyasiya koeffitsientini aniqlashda dastlab omil va natijaviy belgilarning o‘rtacha kvadratik tafovutlarini hisoblaymiz: ; . O‘rtacha kvadratik tafovut miqdorlari yordamida korrelyasiya koeffitsientini topamiz: . Demak, hodisalar o‘rtasidagi to‘g‘ri chiziqli bog‘lanishi mavjud va u sezilarli darajada. Belgilar o‘rtasidagi bog‘lanish zichligini korrelyasiya koeffitsienti orqali aniqlashni birinchi bo‘lib Buyuk Britaniyalik olimlar Golton va Pirsonlar taklif qilishgan.
7.2-misol. Korxona ishchilarining o‘rtacha oylik mehnat unumdorligi va yil yakuni bo‘yicha olgan mukofotlari miqdori to‘g‘risidagi ma’lumotlar asosida determinatsiya koeffitsienti va emperik korrelyasion munosabatdan foydalanib belgilar o‘rtasidagi korrelyasion bog‘liqlik zichligini aniqlang.
7.1.13-jadval
№
|
O‘rtacha oylik mehnat unumdorligi, ming so‘m
|
Yil yakuni bo‘yicha mukofot, ming so‘m
|
|
1
|
6,5
|
15,7
|
246,49
|
2
|
7,8
|
18
|
324,00
|
3
|
4,1
|
12,1
|
146,41
|
4
|
5,4
|
13,8
|
190,44
|
5
|
6,6
|
15,5
|
240,25
|
6
|
8
|
17,9
|
320,41
|
7
|
4,5
|
12,8
|
163,84
|
8
|
5,7
|
14,2
|
201,64
|
9
|
7
|
15,9
|
252,81
|
10
|
7,1
|
17,6
|
309,76
|
11
|
9,2
|
18,2
|
331,24
|
12
|
5,2
|
13
|
169,00
|
13
|
6,3
|
16,5
|
272,25
|
14
|
6,8
|
16,2
|
262,44
|
15
|
7,8
|
16,7
|
278,89
|
16
|
5,2
|
14,6
|
213,16
|
17
|
6,2
|
14,8
|
219,04
|
18
|
6,9
|
16,1
|
259,21
|
19
|
7,5
|
16,7
|
278,89
|
20
|
7
|
15,8
|
249,64
|
21
|
7,1
|
16,4
|
268,96
|
22
|
6,4
|
15
|
225,00
|
23
|
7,2
|
16,5
|
272,25
|
24
|
8,4
|
18,5
|
342,25
|
25
|
7,3
|
16,4
|
268,96
|
26
|
7,4
|
16
|
256,00
|
27
|
9,6
|
19,1
|
364,81
|
28
|
7,5
|
16,3
|
265,69
|
29
|
10,1
|
19,6
|
384,16
|
30
|
7,6
|
17,2
|
295,84
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
