Vetinariya 2016. pmd

Amaliy mashg‘ulot.

Ochiq shikastlanish deb tashqi kuch ta’sirida teri va shilliq

qavatlar butunligining buzilishiga aytiladi va u yara deb ataladi.

Jarohatlangan hayvonlarni mahalliy va umumiy tekshirish.

Jarohat to‘g‘risida anamnez ma’lumotlar to‘planadi, bunda

jarohatning kelib chiqishi, ko‘rsatilgan birinchi yordam to‘g‘risida

ma’lumotlar yig‘iladi. Keyin hayvonning umumiy holati, tana

harorati, puls soni va nafas olishi, shilliq pardalar holati ko‘zdan

kechiriladi, yurak urishi eshitiladi, harakat organlari funksiyasi

aniqlanadi. Yaralar qorin sohasi va tos bo‘shlig‘ida bo‘lganda

qo‘shimcha siydik va tezak tarkibida qon bor yo‘qligiga, bog‘lam

olingandan so‘ng yiringli oqmaning xarakteri, hidi, terining jarohati

(teri yorig‘ining chuqurligi), yallig‘lanishning paydo bo‘lishi (trom-

boflebet, limfonodulit),  limfa tugunlari atrofi yallig‘lanishiga e’tibor

beriladi. Yaraning og‘riqliligiga, shilinganligi, infeksiyaning limfa

tizimi orqali tarqalishi yoki tarqalmasligiga e’tibor qaratiladi.

Tekshirilayotgan joyning simpatik joyda joylashganligi, yallig‘langan

shishning tarqalishi va yaraning yallig‘lanish xarakteri taqqoslanadi.

Yara atrofi jundan tozalanadi va dezinfeksiya qilinadi.

Yarani tozalash. Yara ekssudatining chiqib ketishiga to‘sqinlik

qiluvchi chuqurcha va burchak joylarni yo‘qotish,ezilib ketgan

---

43

to‘qimalar va ivib qolgan qonni olib tashlash,ya’ni yara jarayonining

normal o‘tishi uchun qulay sharoit yaratish yarani xirurgik tozalash

deyiladi.

Yarani kesib kattalashtirish – operatsiya qilinadigan joyni

tayyorlab og‘riqni yo‘qotish chorasi ko‘rilgandan keyin yara kanali

skalpel bilan kesib kattalashtiriladi,uzilmay qolgan to‘qima to‘siqlari

yo‘qotiladi,ezilgan va osilib turgan to‘qimalar kesib tashlanadi va yara

oddiy holatga keltiriladi. Yarani uning ekssudati bemalol chiqib keta

oladigan qilib kesish kerak. Agar yara ichida juda chuqur burchaklar

bo‘lsa, qarama-qarshi tomonidan ham kesib ochiladi. Yaraning ichi

mexanik tozalanib, qon to‘xtatilgandan so‘ng yuviladi, surtma surtib

qo‘yiladi yoki antiseptik dorilar sepiladi. Zarur bo‘lsa yara ichiga

dokadan qilingan drenaj kiritiladi va u chiqib ketmasligi uchun

vaqtincha bir, ikki joyidan tikib qo‘yiladi. Shundan keyin yara

bog‘lanadi.

Yarani qisman kesib olib tashlash – yara kesib kengaytiril-

ganidan  so‘ng uning yara ichiga kirib turgan shikastlangan va

ifloslangan hamma  to‘qimalarini skalpel yoki qaychi bilan kesib

tashlanadi. Atrofida sog‘lom to‘qimalargina qoldiriladi.  Jonli

to‘qimadan qon oqib turadi, uni pinset bilan ushlaganda fibrillyar

ravishda qisqarib kengayadi va unda o‘zgarishlar ko‘rinmaydi. Katta

tomir tashlanadi. Ko‘pchilik jarrohlar yarani xirurgik tozalagandan

so‘ng qisman tikib qo‘yadilar. Bunda yaraning yuqorigi qismi tikib

bog‘lab qo‘yiladi, pastki qismi esa yara ekssudati chiqib turishi

uchun ochiq qoldiriladi.