Vetinariya 2016. pmd

11-rasm. Axtalash usullari: 1) Zand omburi; 2) Amasov omburi; 3) emaskulyator;

3.1– cho‘chqalarda ovaroektomiya o‘tkazish uchun Nikiforovning emaskulyatori;

4) leshchetka; 5) leshchetka burmasi; 6) Burdiso omburi; 7) Telyatnikov omburi;

8) Xanin-Tinibekov omburi

1            2             3                  3.1

4          5                   6                  7                   8

Qonli bichish usuli eng ko‘p tarqalgan bo‘lib hamma hayvon

turlarida qo‘llanadi. Bu usulda moyak bezi va uning ortig‘i to‘laligicha

olib tashlanadi. Asosan, ochiq va yopiq  usullar qo‘llaniladi. Birinchi

usulda yorg‘oqni kesgandan so‘ng umumiy qin pardasi kesiladi.

Ichidan moyak bezi chiqarib olinadi va u bilan birga uning ortig‘i

ham olib tashlanadi. Ikkinchi usul bo‘yicha umumiy qin pardasi

kesilmasdan butun qoldiriladi, urug‘don bezi va uning ortig‘ini

o‘rab olgan umumiy qin pardasi bilan birga qo‘shib hammasi kesib

olib tashlanadi. Jinsiy bez elementlarini qisman olib tashlashning

asosiy maqsadiurug‘don bezidan urug‘ suyuqligining chiqishini

taqiqlash. Yuqorida keltirilgan usullarni mazmuniga ko‘ra jinsiy

sterilizatsiya deyish mumkin. Uning ikki usuli ko‘p tarqalgan:

a) jinsiy bezlar parenximasini olib tashlash (ekspression axta-

lash) ularning, asosan, biriktiruvchi to‘qimasi va moyak ortig‘ini

saqlab qolish;

b) tuxumdon dum ortig‘i rezeksiyasi – ba’zan bu usul qo‘ch-

qor va buqalarda  qo‘llanadi.

Qonsiz (perkutan) bichish usullari, bichishning mahsuldorligi.

Hayvonlar uchun bu keng tarqalgan usul hisoblanadi. Uning teri

---

37

ostidan jinsiy bez chilviri butunligini yoki urug‘don bezini buzish

kabi ikki asosiy usuli mavjud.

Moyakning bez chilviri butunligini teri ustidan asosiy ikki usul

bilan buzish mumkin:

a) jinsiy tizimchani teri ustidan maxsus bichish asbobi bilan

chilvir butunligini uzish orqali uning ish qobiliyatini yo‘qotish.

Moyak bezi tizimchasi ezilganda urug‘ bezi oziqlanish jarayonining

buzilishi oqibatida  atrofiyaga uchraydi. Boshqa usullarga qaraganda

yaxshi natija beradi. Bunda tana o‘z mahsulotini o‘zi so‘rib olishi

hayvonning o‘sishiga va  rivojlanishiga xizmat qiladi;

b) elastratsiya – jinsiy chilvirni kesish (yorg‘oq bo‘yniga elastik

rezinali halqa solish), bu to‘liq nekroz va moyak bezlari bilan birga

yorg‘oqning ajrab tushishi demakdir;

d) sun’iy kriðtorxizmni vujudga keltirish. Jinsiy bezlarni qin

kanali bo‘shlig‘iga kuch bilan itarib, joylashtirib qo‘yish va ularni

o‘sha joyida yorg‘oqning pastki qismidan elastik halqa o‘tkazib

fiksatsiya qilish.