«ветеринария» ихтисослиги бўйича олий ўҚув юртлари учун қЎлланма ички юқумсиз касалликлар фанидан

ДИАГНОСТИКАСИ ВА ДАВОЛАШ ЁРДАМИ
КЎРСАТИШ ТАРТИБИ
Режа:
13.1. Қорамолларда қизилўнгач тиқилишининг сабаблари ва
диагностикаси.
13.2. Қорамолларда қизилўнгач тиқилишида даволаш ёрдами кўрсатиш
тартиби.
Машғулотнинг мақсади: талабаларга қизилўнгач тиқилишининг сабаблари ва диагностикаси ва қизилўнгач тиқилишида даволаш ёрдами кўрсатишни ўргатиш.
Керакли жиҳоз, реактив ва асбоб-ускуналар: жадваллар, слайдлар, спазмолитик дорилар намуналари, стерил шприц ва игналар, клиник текшириш асбоблари, корнцанг, Хохлов зонди, касал ҳайвон.
Машғулотнинг бориши: Қизилўнгачнинг тиқилиши (Obturatio oesophagi) – қизилўнгачнинг турли ёт нарсалар билан тиқилиши ва озиқа луқмасини ютилишининг бузилиши билан характерланади. Кўпинча қорамоллар ва баъзан майда ҳайвонлар ва чўчқаларда учрайди.
Сабаблари. Тиқилган нарса қорамолларда картошка, лаваги, сабзи, олма ёки кавш қайтариш акти вақтида катта қориндан тушган дағал озиқалар, латта, фитобезоар кабилар бўлиши мумкин. Бошқа турдаги ҳайвонларда қизилўнгачнинг спазми, параличи ёки стенози оқибатида озиқа луқмасининг тиқилиши кузатилиши мумкин.
Ривожланиши. Қизилўнгачнинг тиқилган қисмида унинг деворининг спазми оқибатида қизилўнгач юзасининг тўлиқ ёки қисман ёпилиши кузатилади. Оғриқ ва безовталаниш, катта қориннинг дамлаши ва қорин бўшлиғида босимнинг ортиши туфайли ўпка ҳаракатининг қийинлашиши ва юрак етишмовчилиги кучайиб боради. Кейинчалик, қизилўнгачнинг тиқилган жойи шиллиқ пардасида яллиғланиш, шиш ва некроз кузатилади.
Б елгилари. Ҳайвон тўсатдан озиқа қабул қилишдан тўхтайди, безовталаниш ва қурқув ҳолати, кавш қайтариш ва кекиришнинг йўқолиши, оғиздан кўп миқдорда сулак оқиши кузатилади. Катта қорин тимпанияси белгилари кучайиб боради.
Ташхиси. Қизилўнгачнинг тиқилиши унинг буйин қисмида кузатилганда кўздан кечириш ва пайпаслаш усуллари билан аниқлаш мумкин.
Сигирда қизилўнгач тиқилиши.

Қизилўнгачнинг кўкрак қисмининг тиқилиши занд юбориш билан аниқланади. Бунда зонднинг қаттиқ жисмга қадалиши унинг тиқилишидан далолат беради. Қизилўнгачнинг тиқилишида ҳайвонга ичирилган сув ҳам тезлик билан оғиздан қайтиб чиқади.

Даволаш. Қизилўнгачга тиқилган ёт нарсани тезлик билан олиб ташлаш чоралари кўрилади. Бунинг учун тиқилган ёт жисим ташқаридан томоқга томон силжитишга ҳаракат қилинади. Майда ҳайвонларда ёт жисмни корнцанг ёрдамида олиб ташлаш мумкин. Итларга қустирувчи воситалар (1%-ли апоморфин гидрохлорид 0,2-1,0 мл тери остига) тавсия этилиши мумкин.
Қорамолларда қизилўнгачга тиқилган ёт нарсаларни олиб ташлашнинг бир қанча усуллари мавжуд. Агар қизилўнгачнинг буйин қисмида тиқилган ёт нарса аниқланса, уни пайпаслаш йўли билан томоқ томонга сижитиш ва оғиз орқали олиб ташлашга ҳаракат қилинади. Қизилўнгачнинг кўкрак қисмининг тиқилишида ёт нарсани Хохлов зонди ёки бошқа қаттиқ зондлар ёрдамида катта қоринга итариб юбориш мумкин. Ушбу муолажаларни бажаришдан олдин ҳайвонга 100-200 мл ўсимлик ёғи ичирилади, қизилўнгачнинг спазмини йўқотиш мақсадида катта ҳайвонларга 0,1%-ли атропин сульфат эритмасидан 50-60 мл тери остига юбориш мумкин. Катта қорин тимпаниясида қорин девори троакар ёрдамида тешилади. Жарроҳлик муолажаси ўтказиш мумкин.

14-машғулот. КАВШОВЧИЛАРДА ОШҚОЗОН ОЛДИ БЎЛИМЛАРИ