Vertikal tártip tiykarǵı elementlerden biri esaplanadı injenerlik tálimi xalıq punktleri aymaqları hám tábiy relyefti qalasozlik talaplarına maslastırıw ushın jasalma túrde ózgertiw procesi bolıp tabıladı

Dizayn basqıshları hám usılları. Vertikal joybarlaw joybarları arxitektura -joybarlaw bólimi yamasa qala bas penenarxitektorı bólimi tárepinen dúziletuǵın arxitektura -joybarlaw tapsırig'iga muwapıq islep shıǵıladı. Dizayn basqıshlarına qaray, vertikal tártipti islep shıǵıw ush usıl menen ámelge asıriladı :

1) dizayn usılı boyınsha (" qızıl") belgiler;

2) uzınlamasına hám kese profiller usılı menen;

3) konturlardı proektlestiriw (qızıl ) usılı menen.

Proektlestiriw usılı (" qızıl") belgiler vertikal joybarlaw sxemasın islep shıǵıwda qollanıladı, bul xalıq punkti yamasa onıń bólek aymaǵı aymaǵınıń bálentligin sheshiwdiń birinshi basqıshı bolıp tabıladı. Onıń mánisi sonnan ibarat, joybar (“qızıl”) belgiler aymaqtıń biyiklik yamasa gorizontallarda ámeldegi relyefin sáwlelendiriwshi geodezik tiykarda dúzilgen bas penenjoba diagrammasınıń xarakterli noqatlarında qóyıladı.
Dizayn belgileri hám olar arasındaǵı uchastkalarda joybarlastırılǵan janbawırlar joybarlastırılǵan relyefti xarakteristikalaydı hám jawın hám erigen suwning sirt aǵımın shólkemlestiriwdi belgileydi.
Vertikal jaylastırıw sxemasında dizayn belgileri kósheler hám jollardıń oqları boylap olardıń óz-ara kesilisiw noqatlarında, sonıń menen birge uzınlamasına profillerdiń joybarlastırılǵan tánepisleri (qıyalardıń ózgeriwi) jaylarında qollanıladı. Dizayn belgileri kósheler hám jollardıń kesilisken jaylarında, jasalma imaratlarda, joybarlastırılǵan zárúrli toltırıw yamasa kesiw jaylarında hám basqa xarakterli noqatlarda belgilenedi. Dizayn hám ámeldegi biyiklikler ortasındaǵı parq jumısshı biyiklikler (+ yamasa -) dep ataladı, olar toltırıw yamasa kesiw kólemin, sonıń menen birge, proektlestiriwtirilgan jasalma strukturalar maydanınıń biyiklik jaǵdayın xarakteristikalaydı. Belgilengen dizayn biyiklikleri noqatları arasındaǵı orınlarda profil degi sirtlarga tegis konturlar beriledi. Bunday halda, sirtlarning ortasha dizayn qıyaları kórip shıǵılıp atırǵan uchastkalardıń shegara noqatlarınıń dizayn biyiklikleri arasındaǵı farqning bul noqatlar arasındaǵı aralıqqa qatnası menen anıqlanadı.
Dizayn (qızıl ) belgiler usılı qalasozlikning birinshi basqıshlarında - texnikalıq-ekonomikalıq tiykarlash hám bas penenrejani islep shıǵıwda qollanıladı.

4-súwret. Konturlar arasındaǵı aralıq belgilerdi anıqlaw sxeması (interpolyatsiya usılı )

Uzınlamasına hám kese profiller usılı tiykarınan avtomobil hám temir jollardıń sızıqlı konstruktsiyalarini, tramvay jolların, er astı imaratların proektlestiriwde qollanıladı. Injenerlik kommunikaciyaları hám taǵı basqa. Dizayn profilleri sisteması (kóbinese uzınlamasına) joybarlastırılǵan dizayn sheshimleri hám olardı tábiyatta anıq ámelge asırıw múmkinshilikleri haqqında tolıq oyda sawlelendiriw beredi. Profiller kórip shıǵılıp atırǵan bólimlerde ámeldegi hám proektsiyalangan betlerdiń shártli bólimleri. Konventsiya tómendegishe:

a) belgileri málim bolǵan noqatlar arasındaǵı relef tuwrı sızıqlı kesmalarda ańlatılıwı názerde tutılǵan ;

b) relyefti kóbirek súwretlew ushın bólimlerdiń masshtabları buzılǵan. Uzınlamasına profiller ushın buzılıw ádetde 1:10 retinde alınadı, yaǵnıy. vertikal ólshew gorizontaldan 10 teńdey úlken; kósheler hám jollardıń kese kesimleri ushın masshtab qatnası 1:2.
Konturlardı proektlestiriw usılı (" qızıl") profiller usılınan kóbirek kóriniste, joybarlastırılǵan relyefdiń strukturalardı jaylastırıw menen muwapıqlıǵınıń ayqınlıǵında, pútkil prognoz etilgen maydandı oraw qábiletinde unamlı parıq etedi. Bunıń sharapatı menen aymaqlardı, mikrorayonlarni, jasıl aymaqlardı vertikal joybarlaw joybarların islep shıǵıwda kontur sızıqların proektlestiriw usılı keń tarqalǵan. Bul usıldıń mánisi sonnan ibarat, gorizontallar rejege geodezik bazalıq sızıq menen qollanıladı, bul prognoz etilgen erni sáwlelendiredi. 5-suwretde joqarıda sanap ótilgen usıllardan paydalanǵan halda vertikal joybarlaw dizaynining salıstırıwlanatuǵın mısalları kórsetilgen.


5-súwret. Hár qıylı usıllar menen ámelge asırılǵan vertikal joybarlaw joybarları bólekleri. a - dizayn (" qızıl") belgileri; b - profiller, c - dizayn (" qızıl") konturlar. Kósher qıyalıq baǵdarın kórsetedi; strelka tepasida - qıyalıq, % o, onıń astında - belgiler arasındaǵı aralıq, m. Profil degi hám gorizontallarda ámeldegi sirt názik sızıq menen, proyeksiyalanǵan bet bolsa - qalıń sızıq menen kórsetilgen.

Proektlestirilgen ob'ektler aymaǵın vertikal joybarlaw ushın bas jobalardı islep shıǵıwda dúzilgen xalıq punktleri yamasa bólek rayonlardı vertikal joybarlawdıń ulıwma sxeması tiykar boladı. Bul sxemalardı proektlestiriwde olar aymaqtıń biyiklik baǵdarı máselelerin sheshediler, sonıń menen birge, er ústi drenajini, transporttıń qolaylıǵı hám qawipsizligin, ekonomikalıq sharayatlardı esapqa alǵan halda relef sharayatlarına kóre kóshe hám jollardıń marshrutlarini dúzediler. aymaqtıń kanalizaciyası hám relyefti qayta qurıw menen baylanıslı topıraq jumıslarınıń minimal muǵdarı Xalıq punktleri hám olardıń rayonları aymaqların vertikal joybarlaw relyefti maslastırıwdıń eń maqsetke muwapıq hám ekonomikalıq tárepten tiykarlanǵan sheshimin anıqlaw ushın geodezik tiykarda islep shıǵılǵan (M 1: 5000) pútkil xalıq punktin joybarlawdıń bas jobası (bas joba ) tiykarında. qurılıs sharayatları, vertikal joybarlaw sxeması dúziledi. Prognoz qılınıp atırǵan aymaqtıń (qala, rayon ) úlkenligine hám relyefdiń quramalılıǵına qaray, olardıń kólemi hám tolıq maǵlıwmatı dárejesi hár túrlı bolıwı múmkin. Jol hám kósheler tarmaǵınıń jobaları olardı sheshiw ushın tıykar bolıp tabıladı.

Vertikal jaylastırıw sxeması aymaqtıń relyefindegi ózgerislerdi, jer ústi aǵımı hám kanalizaciyanı shólkemlestiriw shártlerin belgilewi kerek. Onıń ushın dawıllı hám iplaslı suwni oqizish jayları ornatıladı hám tiykarǵı drenaj kollektorları tarmaǵı belgilenedi. Kósheler boylap suw alıw imaratları hám dawıllı hám iplaslı kanalizaciya drenaj tarmaqlarınıń ústin jaylasıwına tıykarlanıp, ekinshisi ádetde qońsılas aymaqǵa salıstırǵanda tómen orınlarda gúzetiledi, bul bolsa qońsılas aymaqtan er ústi suwi aǵımın hám qolaylıqtı támiyinleydi. olardıń bólek uchastkaların kanalizaciya qılıw.
Relyefge qaray, joybarlastırılǵan aymaqlarǵa bir qıyalıqlı, eki qıyalıqlı yamasa tórt qıyalıqlı sirt beriledi (6 -súwret). Eń jaqsısı eki hám tórt qıyalıqlı ústler bolıp tabıladı, sebebi olar kóshelerden ótetuǵın oluklar baǵdarı boyınsha jer ústi suwiniń tez aǵıwın támiyinleydi hám blok ishindegi aymaqlarda drenaj tarmaǵın kemeytiwge járdem beredi.
Jabıq konturlı aymaqtıń eń kem qolay jayları, yaǵnıy qońsılas kóshelerge salıstırǵanda tómenlew jaylasıwı menen. Bunday aymaqlarda barlıq túsirilgen orınlarda suw alıw qudıqların jaylastırıw menen rawajlanǵan drenaj tarmaǵın shólkemlestiriw kerek. Biraq, bul, ásirese kúshli jawın dáwirinde, sonıń menen birge, dawıllı kanalizaciya tiqilib qalǵanda, aymaqtı suw basıwı múmkinshiligın jónge salıw etpeydi. Usınıń sebepinen, jol hám kósheler tarmaǵın, sonıń menen birge, oǵan tutas aymaqlardı múmkinshiligi barınsha kósheler boylap jatqızılǵan drenaj tarmaqları baǵdarı boyınsha er ústi aǵımın támiyinleytuǵın tárizde joybarlaw kerek.
6- Súwret. Mikrorayon aymaqlarında jer ústi aǵısların shólkemlestiriw sxemaları a, b - iymeyiw maydanı menen; c - gable maydanı menen; g - tórt qıyalıq maydanı menen; d - túsirilgen maydanda
Joqarıda aytıp ótilgeni sıyaqlı, vertikal tártipti proektlestiriwde topıraq jumıslarınıń nol balansına erisiwge umtılıw kerek, yaǵnıy.joybarlastırılǵan aymaqlardıń qońsılas aymaqlarında qıraq hám qazıw jumıslarınıń teń kólemlerine. Geyde aymaqlardı toltırıw zárúrshiligi drenajlash qıyın bolǵan er uchastkaları, batpaq erler, suw basqan jaylar hám basqalar bar ekenligi menen baylanıslı bolıwı múmkin. er astı imaratları... Usınıń sebepinen, aymaqlardıń sirt dárejesin kóteriw boyınsha joybarlastırılǵan islerdi basqa múmkin bolǵan injenerlik sheshimleri menen salıstırıwlaw kerek: er astı suwi dárejesin tómenletiw, joybarlastırılǵan aymaqlarda oluklar tarmaǵın ornatıw, suwdı qorǵaw imaratların (suw tasqınınan ) hám basqalar. Topıraqtı kesiw prognoz etilgende, menen maydanlardıń bar ekenligi joqarı dáreje er astı suwi, qazib alıw qıyın bolǵan jınıslar, zaqım aliw múmkinshiligı yamasa er astı imaratları hám jol qatlamların qayta qayta tiklew zárúrshiligi. Geyde relyefdiń ózgeriwi ayriqsha arxitekturalıq hám kompozitsion dizaynni ámelge asırıw menen baylanıslı bolıwı múmkin. Relyefti ózgertiw shártleri sirtning málim jaylarında toltırıw hám kesiw kólemi menen xarakterlenedi. Qayta toltırıwlar yamasa kesiwler jumısshı biyiklikler menen belgilenedi, bul bólek noqatlarda prognoz etilgen hám ámeldegi biyiklikler ortasındaǵı farq bolıp tabıladı (7-súwret). Kósheler hám jollardıń oqları boylap vertikal joybarlaw diagrammalarında kórsetilgen oqlar qadaǵalaw noqatları arasındaǵı uchastkalarda bóylama qıyalardıń baǵdarın xarakteristikalaydı. Oqlar ústindegi nomerler kósheler hám jollardıń prognoz etilgen bóylama qıyaların (% o - ppm) hám oqlar astında - qońsılas qadaǵalaw noqatları arasındaǵı aralıqlardı (m de) kórsetedi. Qadaǵalaw punktlerindegi tómengi nomerler bul noqatlarda ámeldegi bolǵan sirt bálentligin, joqarıdaǵılar dizayn biyikliklerin hám ortadaǵılar jumısshı biyikliklerdi kórsetedi. Unamlı jumıs penenbelgileri (+) joybarlastırılǵan toltırıw muǵdarın, unamsız bolsa - (-) kesiwlerdi xarakteristikalaydı.
Dizayn qıyaları formula boyınsha anıqlanadı
i = (H 1 - H 2) / l

N 1 hám N 2,- kórip shıǵılıp atırǵan noqatlar daǵı dizayn belgileri; l - olar arasındaǵı aralıq.