Вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

Tadqiqot uslubiyoti. Chizmachilikni o‘qitishda qabul qilingan didaktik metodlarda ilmiy-metodik 
izlanishlarning shakli va metodlari quyidagicha: 
1. Nazariy izlanish metodi. 
2. Kuzatish:
a) to‘g‘ridan to‘g‘ri;
b) qiyosiy. 
3. Suhbat (o‘quvchilar ishtirokida). 
4. Tajriba (mahorat). 
5. Eksperiment (sinov):
a) tabiiy (eksperimental o‘qitish, dars);
b) laboratoriyaviy (eksperimental mashg‘ulot). 
6. Maxsus izlanish metodlari:
a) siklografiya (sikl-davr, grafiya (grafika) – ko‘rsatgich);
b) xronosiklografiya (xron, xronika – voqeanoma);
c) kimosiklografiya (kimo, kimografiya – jarayonlarni grafika yo‘li bilan chizuvchi apparat);
d) xronometriya (voqeani o‘lchash);
e) okulagrafiya (ko‘z xarakatini o‘lchash);
f) tenzometriya (kuchlanish miqdorini o‘lchash);
i) pyezometriya (bosim miqdorini o‘lchash);
k) multiplikatsiyalash (harakatlarni o‘rganish);
l) matematika statistika metodlari (matematik statistika metodda pedagogik izlanishlarda statistik 
qonunlar aniqlanadi va belgilanadi);
m) elektrofiziologik metodlar. Bu usulda tirik organizmda elektr hodisalarni (biotoklarni) belgilash 
(aniqlash)ga asoslangan. 
Ilmiy-metodik izlanishlar bosqichlari:
1. O‘qituvchining amaliy ish jarayoni va maxsus adabiyotlarni o‘rganish borasidagi ilmiy-metodik 
izlanishlar hamda tekshirishlar natijasida kelib chiqadigan muammolarni aniqlash. 
Maxsus adabiyotlarni o‘rganish davrida quyidagilar aniqlanadi: 
– 
muammo bo‘yicha adabiyot muallifining asosiy g‘oyasi, an’anaviy qarashlarga nisbatan uning 
nuqtai nazari; 
– 
qo‘yilgan muammoga nisbatan qanday masala e’tibordan chetda qolganligi, izlanish jarayonida yana 
qanday muammo ko‘ndalang bo‘lganligi; 
– 
o‘qituvchining faoliyati o‘rganilayotgan davrda o‘qituvchi qanday qiyinchilikka duch kelmoqda, 
sabablari nimada va hokazo. 
2. Gipoteza qurish (taxmin qilish). 
3. Gipotezani tekshirish va nazariya ishlab chiqish. Bu yerda turli eksperiment o‘tkazish metodlarini 
qo‘llash. 
4. Ilmiy-tekshirish ishlari natijalarini yakunlash va tayyorlash. Amaliyotda ilmiy-tekshirish ishlari 
natijalari tasdiqlanmasligi mumkin. U vaqtda boshqacha yo‘l, usul, metodlar yordamida hamma ishlarni 
qayta bajarishga to‘g‘ri keladi. Yoki izlanishlar nima sababdan natija bermaganligi tahlil qilinib, xatoga yo‘l 
qo‘yilgan bosqich aniqlanadi.