Вазирлиги ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети

Портрет очерк ва унга қўйиладиган талаблар
Режа: 
1.
Сиймо (портрет) очеркининг асосий хусусиятлари. 
2.
Сиймо (портрет) очеркига қаҳрамон танлаш. 
3.
Сиймо (портрет) очеркини ёзиш ва унга қўйиладиган талаблар. Сиймо 
очеркида бадиий воситалардан фойдаланиш.
 
Таянч сўз ва иборалар: 
портрет очерк, прототип, очерк хусусиятлари, 
очеркда деталь (нуқта),эскиз. 
 
“Очерк” атамаси ўзбек матбуоти адабиётига ХХ аср бошларидан, асосан, 
рус адабиёти матбуоти орқали кириб келди, мумтоз адабиёт намуналарида бу 
термин учрамайди. Очеркнинг, хусусан, портрет очерки, йўл очерки 
(Сафарнома)нинг энг яхши намунасини Алишер Навоийнинг “Мажолисун 
нафоис”, Мирзо Бобурнинг “Бобурнома”сида учратамиз. Навоий “Мажолисун 
нафоис”да 459 шоирнинг шахсияти, ижоди, зийнати, фазилати, қусўрлари 
ҳақида шундай қисқа, лўнда, аниқ тавсифлар беради, шеъриятнинг латиф 
мисраларидан намуналар келтиради, маҳоратга холис, адолатли баҳо берадики, 
ушбу портрет характеристикаси ўқувчи ёдида узоқ вақт сақланиб қолади. 
“Бобурнома”да ҳам шундай: Мана, асар бошланишида Андижоннинг таърифи-
тавсифи: “Жанубий тарафидаги касабалардан бир Андижондўрким, васатга 
воқе бўлубдўр. Фарғона вилоятининг пойтахтидўр. Ошлиғи води, меваси 
фаровон, қовўр ва ўзуми яхши бўлўр, қовун маҳалида полиз бошида қовун 
сотмоқ расм эмас. Андижоннинг нашпотисидан яхшироқ нашпоти 
бўлмас.Тўққиз тарнов сув кирар. Бу ажабдўрким, бир еридан ҳам чиқмас…
Ови қуши доғи кўп бўлур, қирғовили баҳад семиз бўлўр... Эли туркдўр. Шаҳар 
ва бозорисида турки билмас киши йўқдўр. Элининг лафзи қалам билан 
ростдўр” (“Бобурнома”, 5-6 бетлар). 
Марғилон, Хўжанд, Канибидом, Ахси, Косон, Самарқанд, Тошкент (шош) 
ва бошқа кент, манзилгоҳлар ҳам шундай лўнда таъриф-тавсиф этилади. 
Бирор киши ҳақида гап кетганда, Бобур унинг валодат ва насаби, шакл ва 
шамойили, яъни портрети, ахлоқ ва адаби, мақсад ва урушлари, вилояти, 
авлоди ҳақида шундай керакли маълумотлар, лўнда тавсифномалар берадики, 
муаллиф маҳоратига беихтиёр қойил қоласиз. Мана, отаси Умаршайх