Вазирлиги тошкент молия институти

базавий тармоқлар кесими 
11.
 
 
12.

---

13.
Учинчидан
, 2015—2019 йилларда чет эл инвестиция ва кредитларини жалб 
қилган ҳолда 
янги, модернизация ва реконструкция
қилинадиган саноат 
ишлаб чиқариш қувватларини ишга туширишнинг истиқболли инвестиция 
лойиҳалари тасдиқланган (
4-5-расмлар
). Унга кўра, 2015—2019 йилларда 
жами 
121 та
(
14. млрд.АҚШ долл.экв.
) янги, модернизация ва реконструкция 
қилинадиган саноат ишлаб чиқариш қувватларини қуриш ва ишга тушириш 
кўзда тутилган бўлиб, шундан, 
74 таси
(
61.1% ёки 12.8 млрд.долл.экв.
) янги 
саноат ишлаб чиқариш қувватлари, 
47 таси
(
38.4% ёки 1.2 млрд.долл.экв.
) 
модернизация ва реконструкция қилинадиган саноат ишлаб чиқариш 
объектларидир. Мазкур саноат ишлаб чиқариш қувватларининг белгиланган 
мақсадли параметрлар доирасида ишга туширилиши ва кенгайтирилиши 
300 
дан
ортиқ янги турдаги саноат маҳсулотларининг ишлаб чиқарилишини, 
100 
дан
ортиқ янги маҳсулотлар турини қўшимча равишда экспорт қилишни 
ҳамда 
100 мингдан
ортиқ янги иш ўринларини яратиш имконини беради. 
14.
Хулоса қилиб айтганда
, республика саноатини замон талаблари даражасида 
юқори технологияли ишлаб чиқариш қувватлари билан янгилаш, модернизация 
ва реконструкция қилиш чора-тадбирларининг ўз вақтида ҳамда изчиллик билан 
амалга оширилиши, унинг бошқа мақсадли давлат дастурлари билан 
узвийлигини таъминлаш кейинги беш йилликда иқтисодий ўсиш омилларининг 
барқарорлигини нафақат сақлашга, шу билан бирга 1-2% ошириш имконини 

---

беришга, тармоқлар ва ҳудудлараро саноат кооперациясини янада 
такомиллаштиришга, маҳаллий хом-ашё ресурслари негизида юқори 
технологияли рақобатбардош маҳсулотлар ишлаб чиқаришни кенгайтиришга, 
валюта курси сиёсатини такомиллаштиришга, янги иш ўринларининг яратишга 
ва аҳоли реал даромадларининг янада оширишга асосий омиллардан бири бўлиб 
хизмат қилиши мумкин. Рахмат Акмал ака мулоҳазангиз учун. Саволизга бироз 
аниқлик киритиб олмоқчи эдим. Сиз давлат ва хусусий корхоналарнинг ялпи 
саноат ишлаб чиқаришидаги улушини таққослаяпсизми? ёки уларнинг саноатга 
инвестицилар киритиш улуши бўйича қиёслаяпсизми? Агар ҳар иккала ҳолат 
ҳам қизиқ туйилса, ушбу саволларга ўз мулоҳазамни билдиришга ҳаракат 
қиламан. Тўғри, соф бозор муносабатлари қарор топган шароитда хусусий 
тармоқнинг иқтисодиётдаги ўрни ва аҳамияти тоборо ортиб боради. Буни 
иқтисодиётнинг ҳар қайси соҳасида кўриш мумкин, шу жумладан саноатда ҳам. 
Шу нуқтаи назардан қараганда, ҳозирги бозор муносабатларига ўтиш 
шароитида йирик корхоналар (давлат улуши нисбатан юқори бўлган 
корхоналар), айниқса базавий тармоқ корхоналарига кўпроқ устуворлик 
бериладики, улар ўз навбатида, босқичма-босқич мустақил хусусий тармоқ 
кластерларининг шаклланишига ва ажралиб чиқишига замин ҳозирлайди. Йирик 
инновацион лойиҳаларни амалга ошириш катта капитал маблағларни 
(инвестицияларни) талаб этади, бундай катта миқдордаги капитал маблағлар 
ўтиш шароитида бўлган кичик ёки йирик хусусий корхоналарда мавжуд 
бўлмайди, шунинг учун уларга кўмак бериш учун давлат улуши нисбатан юқори 
бўлган йирик корхоналар жалб этилади, буни венчурли муносабатлар тизими 
деб аташади. Гап давлат улушининг қанча бўлишида эмас, балки унинг бозор 
муносабатларини ёқлаб унда иштирок этиш механизмида. Бозор механизми 
деганда, унинг «кўзга кўринмас қўл» воситаларинигина тушунмаслик керак, 
балки уни тартиблаб турувчи усул ва услубиётларини ҳам инобатга олиш 
зарурки, уни давлат аралашувининг таъсири билан мақбуллаштириш мумкин. 
Мана шу мақбуллаштириш бозор механизмларининг кам-кўстини тўлдиришга 
ва бойитишга қаратилгандагина ўз мазмунига эга бўлади. 

---