Вазирлиги тошкент молия институти

шартномали ихтисослашув
келишиб олган томонлар ўртасида ишлаб 
чиқариш режаларини аниқ белгилиб олишдан иборат. Ихтисослашув ҳақидаги 
келишувларга мувофиқ ҳар икки томон ишлаб чиқаришда бир – бирини 
такрорлаш ҳолларини, икки ўртада бозорда пайдо бўладиган бевосита 
рақобатни йўқотиш ёхуд камайтиришга ҳаракат қилади. 
Ҳозирги кундаги рақобат жаҳон бозорининг ажралмас бир қисми 
(элементи) ҳамда бозор жараёнларининг бир кўриниши сифатида ўзининг 
илгари мисли кўрилмаган кенг кўлами билан ажралиб туради. 
Рақобатнинг кенг кўламлилиги ХМТ таъсири остида халқаро айирбошлаш 
жараёнига 
тортилиб, халқаро 
савдо 
муносабатларида 
қатнашаётган 
томонларнинг сони тинимсиз ошиб бораётгани, турли – туман соҳаларда 
халқаро ихтисослашув ва кооперативлашув жараёнлари ривожланаётгани билан 
бевосита боғлиқдир. Хўжалик ҳаётидаги интернационаллашув рақобат 
заминини кенгайтириб юборади. Улкан монополиялар қатори ўрта, кичик, 
ҳатто майда фирмалар ҳам бозор учун кураш майдонига киради. Жаҳон 
бозоридаги вазиятни ўз ифодасига ўзгартиришга астойдил бел боғлаган янги – 
янги мамлакатлар (асосан “янги саноат мамлакатлари” ҳисобига) экспорти 
кўпдан ривожланган мамлакатлар билан рақобатга киришиб кетмоқда. 
Одамларни бир мамлакатдан бошқа мамлакатга кўчиб юришга ундовчи 
сабаблар жуда кўплаб иқтисодий, ижтимойи, сиёсий ва бошқа омилларга 
боғлиқ. Уларнниг бирга қўшилиб кетиши ва биринчи ўринга чиқиши ҳам турли 
мамлакатлар ва минтақа, ҳам вақтига қараб фарқланади. Ҳозирги шароитда энг 
кўп тарқалган қуйидагилар: 
1) Тенг меҳнат учун тўланадиган иш ҳақидаги миллий фарқлар; 
2) дунёнинг турли мамлакатлари ва минтақаларидаги аҳолининг ўсиш 
нисбати бир хил эмаслиги; 

---

79 
3) сиёсий, ижтимоий, миллий – ирқий, диний ва бошқа сабаблар.
“Аҳоли миграцияси” тушунчаси одамларнинг маълум ҳудудлар 
чегарасидан ўтиб, бошқа ерларга жойлашишини ва муқим турар – жойини 
ўзгартириши ёки шу ерга қайтиб келишини билдиради. 
Бундан ташқари,