Вазирлиги тошкент молия институти

суғурта муносабатларининг объекти 
шаҳодатнома (полис) соҳибининг (яъни суғурталанувчининг) бирор-бир 
ҳаракати ёки ҳаракатсизлиги оқибатида жисмоний ёки юридик учинчи шахслар 
олдидаги жавобгарлик ҳисобланади. Полис соҳибига (суғурталанувчига) 
фуқароларнинг, хўжалик юритувчи субъектларнинг шахсий мол-мулки ва 
уларнинг мулкий манфаатлари тааллуқли бўлган мулкий суғурта қилишдан 
фаркли равишда ва суғурта суғурта қилинганлар ҳаёти ва соғлиги билан 
боғлиқ бўлган муайян ҳодисалар содир бўлиши ҳолатига ўтказиладиган 
шахсий суғурта қилишдан фаркли ўлароқ, жавобгарликнинг суғурталашнинг 
мақсади ҳар бир суғурта ҳодисасида ўзининг аниқ пул ифодасини топадиган 
эҳтимол бўлган зарар келтирувчилар манфаатларини суғуртавий ҳимоя қилиш 
ҳисобланади. Жавобгарликни суғурталаш суғурта суммаси ва суғурталанганни, 
яъни зарарнинг ўрни тўланиши керак бўлган фуқаро ёки хўжалик субъектини 
белгилашни назарда тутмайди. 
Суғурта қилинган ва суғурта суммасининг қиймати суғурта ҳодисаси 
содир бўлганда, яъни учинчи шахсларга зарар етганда аниқланади. 
Суғурталашнинг кўпгина турлари учун уларнинг юридик жиҳатдан 
тузилиши иихтиёрий ҳисобланади. Бироқ товар етказиб бериш тўғрисида, 
туристик хизматлар тўғрисида, қурилиш ва ташишга пудрат тўғрисида, у ёки бу 
мол-мулкнинг ижараси ва бошқалар тўғрисида битимлар тавсифи, қоидага 
кўра, суғурталашни шартнома амал қилишининг зарурий шарт-шароити 
сифатида ҳисобга олади. Тегишли контрактларнинг мазмунига боғлиқ ҳолда 
суғурталаш харажатларини тарафларининг исталгани олиши мумкин, у ўз 
манфаатларига ва маҳаллий суғурта ташкилотларига мўлжал қилиб суғурта 
компанияси ва суғурталаш шартларини танлайди (3-расм). 

---

136 
 
 
 
 
 
Иқтисодий алоқаларни суғурталаш 
Шахсий суғурталаш 
Мулкий суғурталаш 
Жавобгарликни 
суғурталаш 

Йўловчиларни 
суғурталаш 

Туристларнинг ҳаёти ва 
соғлиғини суғурталаш 

Туристларни тиббий 
суғурталаш 

Туристларнинг дам 
олишда бўлган 
вақтларида ёмон об-
ҳаво бўлиши ҳолатини 
суғурталаш 

Иқтисодий савдо 
фаолиятини 
суғурталаш 

Юкларни 
транспортда 
ташишни суғурталаш: 
денгиз, дарё, темир 
йўл, автомобиль, 
авиация 

Туристларнинг ҳаёти ва 
соғлиғини суғурталаш 

Молия хатарларини 
суғурталаш 

Ёмон об-ҳаво бўлиш 
ҳолатини суғурталаш 

Делькредере суғуртаси 

Валюта хатарларини 
суғурталаш 

Чет эл 
инвестицияларини 
суғурталаш 

Инвесторларнинг 
қуйидагилар билан 
боғлиқ хатарларини 
суғурталаш: 
-
экспроприация; 
-
валюта ўтказиш; 
-
уруш; 
-
фуқаролар 
тартибсизликлари; 
-
сармоя қўйилган 
мамлакат ҳукумати 
томонидан монтаж 
контракт шартлари 
бузилиши. 

Автотранспорт эгалари 
жавобгарлигини
суғурталаш 

Қарздорнинг кредитни
қопламагани учун 
жавобгарлигини 
суғурталаш 

Суғурталашнинг бошқа 
турлари (касбий 
жавобгарликнии, 
экологик хатарларни, 
фойдани йўқотишни ва 
бошқаларни суғурталаш) 

Суғуртанинг бошқа 
турлари (коинот 
объектлари, курилиш 
ишлари, халқаро 
кўргазмалар ва 
бошқаларни суғурталаш) 

---

137 
3-расм. Иқтисодий иқтисодий алоқаларни суғурталаш. 

---

138