Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Axborotlarni yig'ish va ro‘yxatga olish turli xildagi iqtisodiy axborotlarda turlicha kechadi. Bu tadbir sanoat korxonalari, firmalaming avtomatlashtirilgan boshqaruv jarayonlarida eng murakkab kechadi, bu o‘rinda obyektning ishlab chiqarish, xo‘jalik faoliyatini aks ettiruvchi birlamchi hisob axborotlarini yig‘ish va ro‘yxatga olinishi bajariladi. Moliya idoralarida ham bu tadbirlar anchagina murakkabdir, bunda pul resurslari harakatini rasmiylashtirish amalga oshiriladi.




470


15 - bob. Iqtisodiy axborot tizimlari va texnologiyalarini ishlab chiqish asoslari


Bunda birlamchi axborotlarning ishonchliligi, to‘Iiqligi va o‘z vaqtidaligiga asosiy ahamiyat beriladi. Korxonalarda axborotlami yig'ish va ro‘yhatga olish turli xildagi xo‘jalik operatsiyalari (tayyor mahsulot- lami qabul qilish, materiallami olish va chiqarish)ni bajarishda, banklarda yuridik va jismoniy shaxslar bilan moliya-kredit operatsiyalarini bajarishda amalga oshiriladi. Hisob ma’lumotlari ishlab chiqilgan detallar, yig'ilgan qismlar, buyumlaming nuqsoni sonini hisoblash natijasida belgilanadi. Daliliy materiallami yig’ish jarayonlarida moddiy obyektlami o‘lchash, hisoblash, o‘lchash, pul kupyuralarini hisoblash, ayrim bajaruvchilar ishining vaqtli va miqdoriy tariflarini olish bajariladi. Axborotlami yig‘ish, qoidaga ko‘ra, uni ro’yxatga olish, ya’ni axborotlami moddiy manbalar (hujjatda, mashina manbaasida) qayd etilishi, ShKga kiritilishi bilan birga olib boriladi. Birlamchi hujjatlarga yozish asosan qo‘lda amalga oshiriladi, shu bois ham yig‘ish yoki ro‘yxatga olish tadbiri hozircha eng ko‘p mehnatni talab qiladi, hujjatlar aylanmasining avtomatlashtirilgan jarayoni hali ham faol bo'lib qolmoqda. Korxona boshqaruvini avtomatlashtirish sharoitlarida asosiy e’tibor axborotlami miqdoriy o’lchash, ro‘yxatga olish, jamlash va aloqa kanallari bo‘yicha uzatish, kerakli hujjatlami shakllantirish yoki tizimda olingan ma’lumotlami jamlash uchun bevosita ShKga kiritish operatsiyalari bilan birga olib boriladigan axborotlami yig‘ish va ro’yxatga olishda texnik vositalardan foydalanishga beriladi.