Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Funksiyalarning qoHlanilishi
Funksiyalar void turidagi, yoki boshqa biror bir turdagi qiymatni qaytaradi. Ikkita butun sonni qo‘shib, ulaming yig‘indisini qaytaradigan funksiya butun qiymat qaytaruvchi deyiladi. Faqatgina qandaydir amallami bajarib, hech qanday qiymat qaytarmaydigan funksiyaning qaytaruvchi turi void deb e’lon qilinadi.
Funksiya sarlavha va tanadan iboratdir. Funksiya sarlavhasida uning qaytaradigan turi, nomi va parametrlari aniqlanadi. Parametrlar funksiyaga qiymat uzatish uchun ishlatiladi. Masalan, agar funksiya ikki sonni qo’shishga mo’ljallangan bo’lsa u holda bu sonlami funksiyaga parametr qilib berish kerak. Bunday funksiyaning sarlavhasi quyidagicha bo'ladi:
int Qo‘shish(int a,int b)
Parametr - bu funksiyaga uzatiladigan qiymat turini e’lon qilishdir. Funksiya chaqirilganda unga uzatiladigan qiymat argument deb aytiladi. Ko'pchilik dasturchilar bu ikkala tushunchani sinonim sifatida qarashadi. Ba’zilar esa bu terminlami aralashtirishni savodsizlik deb hisoblashadi.
Funksiya tanasi ochiluvchi figurali qavs bilan boshlanadi va u bir necha qatordan iborat bo'lishi mumkin. Satrlardan keyin esa yopiluvchi figurali qavs keladi. Funksiyaning vazifasi uning satrlarida berilgan

326

11 - bob. Dasturlash asoslari

dasturiy kodlar bilan aniqlanadi. Funksiya dasturga return operatori orqali qiymat qaytaradi. Bu operator funksiyadan chiqish ma’nosini ham anglatadi. Agarda funksiyaga chiqish operatorini (return) qo‘ymasak, funksiya satrlarini tugashi bilan u avtomatik void turdagi qiymatni qaytaradi. Funksiya qaytaradigan turi uning sarlavhasida ko‘rsatilgan turi bilan bir xil bo‘lishi lozim.
11,6,-rasmda ikkita butun sonli parametmi qabul qiluvchi va butun sonli qiymat qaytaruvchi funksiya namoyish qilingan.

1. 
   : #include
   

2: using namespace std;
3: int Qo'shish(int x,int y)
4 : {
5: cout <> va «<
« funksiyasi orqali qo'shdik\n>>;
6: return (x + y) ;
3: 1
3: int main()
y : {
10: cout <<»Biz main() funksiyasidamiz!\n»;

2. 
   : int a, b, c;
   

12: cout « «Ikkita son kiriting:»;
13: cin » a;
14 : cin » b;
15: cout <<»\nQo'shish ( ) funksiyasi chaqirildi»«endl; 16: c = Qo'shish(a,b);
17: cout <<»\nmain() funksiyasiga qaytildi. »«endl ;
18: cout << «c ning qiymati « «
c<< « ga teng»<< endl;
l9: cout « «\nlshni tugatish...\n»;
20: return 0;
21: }
NATIJA:
Biz main() funksiyasidamiz!
Ikkita son kiriting:5 3
Qo'shishO funksiyasi chaqirildi
5 va 3 sonlarini QushishO funksiyasi orqali qo'shdik main() funksiyasiga qaytildi.
c ning qiymati 8 ga teng
Ishni tugatish...
11.6.-rasm. Oddiy funksiyani ishlatish.