|
Doimiy xarajatlar su mm asi
|
O‘zgamvchan xarajatlar su mm asi
|
Umumiy xarajatlar summasi,
|
O'rtacha doimiy xarajatlar
|
O'rtacha o'zgaruvchan xarajatlar
|
O'rtacha umumiy xarajatlar
|
Chekli xarajatlar
|
(Q)
|
(TFC)
|
(TVC)
|
(TC) TC=TFC+TVC
|
(AFC) AFC=TFC/Q
|
(AVC), AVC=TVC/Q
|
(АТС) ATC=TC/Q
|
(MC) MC=TS da o'zgarishlar/ Q da o'zgarishlar
|
0
|
100
|
0
|
100
|
100.00
|
90.00
|
190.00
|
90
|
1
|
100
|
90
|
190
|
50.00
|
85,00
|
135.00
|
80
|
2
|
100
|
170
|
270
|
33.33
|
80,00
|
113.33
|
70
|
3
|
100
|
240
|
340
|
25.00
|
75.00
|
100.00
|
60
|
4
|
100
|
300
|
400
|
20.00
|
74,00
|
94,00
|
70
|
5
|
100
|
370
|
470
|
16.67
|
75,00
|
91,67
|
80
|
6
|
100
|
450
|
550
|
14,29
|
77,14
|
91,43
|
90
|
7
|
100
|
540
|
640
|
12.50
|
81.25
|
93,75
|
110
|
8
|
100
|
650
|
750
|
11.11
|
86.67
|
97,78
|
130
|
9
|
100
|
780
|
880
|
10,00
|
93.00
|
103,00
|
150
|
10
|
100
|
930
|
1030
|
|
|
|
|
«ЕЗ» yacheykasiga - O‘rtacha doimiy xarajatlar, (AFC) AFC=TFC/Q
«F3» yacheykasiga - O‘rtacha o'zgaruvchan xarajatlar,
(AVC),AVC=TVC/Q
«G3» yacheykasiga - O‘rtacha umumiy xarajatlar, (АТС) ATC=TC/Q
«НЗ» yacheykasiga - Chekli xarajatlar, (MC) MC=TC da
o‘zgarishlar/Q da o‘zgarishlar matnlarini kiritib chiqamiz.
«A4»dan «A14» yacheykalarga 1 dan 10 gacha bo‘lgan mahsulotlar
hajmlarini kiritamiz.
«B4»dan «B14» yacheykalarga o‘zgarmas xarajatlaming qiymatlarini
kirtamiz.
«C4» dan «C14» yacheykalarga o‘zgarmas xarajatlaming qiymatlarini
kiritamiz.
Yuqorida keltirilgan punktlarda bajarilgan amallami bajarish natijasida
quyidagi ko‘rinishdagi jadvalga ega bo‘lamiz (7.1-rasm).
Masalaning ma’lumotlari jadvalga kiritilib bo‘lgandan so‘ng, umumiy,
o'rtacha, o'rtacha o‘zgarmas, o'rtacha o'zgaruvchan va chekli xarajatlami
hisoblash formulalarini mos ravishdagi yacheykalarga kiritamiz.
•j¡л* 1—. I- •«*» Л—•- ¡N»
0[ir 1 О 1И1!. ü » . - í
~ - • IC > X * 5 H 1 ffl ï X ■ M fl J ‘Г П ■ » • â ■
7.1-rasm. Masala ma'lumotlarini kiritish.
§7.1. Firmaning ishlab chiqarish xarajatlarini elektron jadvalda tahlil qilish
7. Umumiy xarajatlar summasini topish. Excel_dasturida_yacheykalarga_formulalar_yozishdan_awal_«=»_belgisi_qoyilishi_shart!).'>(Shuni eslatib o‘tish zarurki, Excel dasturida yacheykalarga formulalar yozishdan awal «=» belgisi qo'yilishi shart!).
e
7
3
9
iO
J±
12
>4
15
IO 1OO 930
7.2-rasm. Yacheykadagi fonmulani boshqa yacheykalarga ko'chirish.
Eslatma. Barcha elektron jadvallarda matematik hisob-kitoblarni amalga oshirishdayacheykadagijoylashgan sonlar ko'rsatilmaydi, balki sonlar joylashganyacheykalarning manzillari ko'rsatiladi.
Buning uchun «D4» yacheykaga quyidagi formulani yozamiz:
=B4+C4
Natijada «D4» yacheykada 100 raqami paydo bo'ladi.
«D4» yacheykada joylashgan formulani «D5:D14» yacheykalarga ko'chirish zarur bo'ladi. Buning uchun kursorni «D4» yacheykaga qo'yamiz va yacheykaning pastki o'ng burchagida «+» belgisi paydo bo'ladi. Ushbu belgini «D14» yacheykagacha tortib boramiz. Shundan «D4:D14» yacheykalarida mos ravishda umumiy xarajatlaming yig'indilari hosil bo'ladi.
Ushbu harakat jarayoni quyidagi 7.2-rasmda keltirilgan
«E4» yacheykaga =B5/A5 formulasini kiritamiz.
«F4» yacheykaga =C5/A5 formulasini kiritamiz.
«G4» yacheykaga =D5/A5 formulasini kiritamiz.
«H4» yacheykaga =(D5-D4)/(A5-A4) formulasini kiritamiz.
Ushbu kiritilgan formulalar yacheykalarda quyidagicha aks etadilar (7.3-rasm).
7.3-rasm. Yacheykalarga kiritilgan formulalaming aks ettirilishi.
226
7 - bob. Iqtisodiy masalalami yechishda elektron jadvallardan foydalanish
Barcha yacheykalarga mos ravishdagi xarajatlami hisoblash formulalari kiritilgandan so‘ng, ulami 7-bandda keltirilgan usul bilan 14-qatorgacha tortib chiqamiz. Natijada har bir xarajatlaming qiymatlari hisoblab chiqiladi va mos yacheykalarga joylashadi (7.4-rasm).
Masalada keltirilgan barcha turdagi grafiklami yasash uchun Excel dasturidgi «Мастер anarpaiviM»dan foydalanamiz. Ishlab chiqarish xarajatlarini yaqqol ravishda chiziqli grafik orqali kuzatish mumkin.
Grafikni yasashda, avvalo har bir ko‘rsatkich joylashgan ustunlami belgilab olish zarur. Buning uchun birorta xarajatni tanlashimiz zarur. Masalan, o‘zgaruvchan xarajatlar summasi grafigini ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori orqali yasaymiz.
Kursomi «A3» yacheykaga qo‘yib, «А14» yacheykagacha belgilab olamiz hamda «Ctrl» knopkasini bosib, «C3» yacheykadan «C14» yacheykalami belgilaymiz.
A B C D E F G H
Цвела мухзатш оралвкаа болалар ÿftaaxoxmpa вшлаб такарувхв фврвавввг харажаттрв
■
: Ишвб ‘ ТЦИ \ ras : жа^сулот
: пжяоря, 3 ; ложа (Q)
|
Довжж! харажат- “7 еужжаев, (TFC)
|
ÿsrapys-
UI харажат- суажасж, (TVO
|
Ужу»! хжражатвжр сужжжсв, (ТС) TC=TFC+TVC
|
Ÿpiaxa дожжжА ха ражат- лвр, (AFC) AFC=TFC/Q
|
Ÿprasa ^згарувчаж ха ража т-Р, (AVC), AVC=TVC/Q
|
Уртвча ужужж! харажатаар, (АТС) ATC=TC/Q
|
Чеклж харажатжар,
(MC) мс=тс
да ^прашлар/Q
л ÿarapaaiaap
|
4 :
|
0
|
100
|
0
|
100
|
100,00
|
90,00
|
190,00
|
90
|
J i 1
|
100
|
90
|
190
|
50,00
|
85,00
|
135,00
|
80
|
6 ;
|
2
|
100
|
17Ü
|
270
|
33,33
|
80,00
|
113,33
|
70
|
7 i
|
3
|
100
|
240
|
340
|
25,00
|
75,00
|
100,00
|
60
|
8 :
|
4
|
100
|
300
|
400
|
20,00
|
74,00
|
94,00
|
70
|
9
|
5
|
100
|
370
|
470
|
16,67
|
75,00
|
91,67
|
80
|
10
|
6
|
100
|
450
|
550
|
14,29
|
77,14
|
91,43
|
90
|
11 i
|
7
|
100
|
540
|
640
|
12,50
|
81,25
|
93,75
|
ПО
|
12 :
|
8
|
100
|
650
|
750
|
11,11
|
86,67
|
97,78
|
130
|
13 i
|
9
|
100
|
780
|
880
|
10,00
|
93,00
|
103,00
|
150
|
14
|
0
|
100
|
930
|
1030
|
|
|
|
|
7.4-rasm. Xarajatlaming hisoblangan qiymatlari.
Eslatma. Bir necha ustunlarda joylashgan ma’lumotlar orasidan ayrimlarini tanlab olishda «Ctrl» knopkasini bosib turish shart!
Natijada 7.5-rasmda keltirilgan diapazon belgilanadi. Ushbu diapazon yordamida o‘zgaruvchan xarajatlaming ishlab chiqilgan mahsulot miqdori orasidagi chiziqli grafigini olishimiz mumkin.
Eslatma. Ayrim hollarda ma’lumotlarni guruhlashda, bir xil guruhga tegishli ustunlarniyangi ishchi varaqqa o‘tkazib hisob-kitoblar, grafiklarni yasash maqsadga muvofiq bo'ladi. Chunki bu foydalanuv- chining ma ’lumotlar bilan ishlashini osonlashtiradi.
§7.1. Firmaning ishlab chiqarish xarajatlarini elektron jadvalda tahlil qilish
227
7.5-rasm. Grafik yasash uchun ma’luinotlar diapazonini belgilash.
Belgilangan diapazon ma’lumotlari asosida chiziqli grafikni yasaymiz.
Ц17. Piktografik menyu qatoridagi «Мастер диаграмм» knopkasini bosamiz, natijada ekranda turli xil diagrammalarni yasashda foydalani- ladigan quyidagi ekran paydo bo‘ladi (7.6-rasm).
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
