Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Tizimlilik AATning yaratilishi, faoliyat yuritishi va rivojlanishidagi eng muhim omillaridandir. U tadqiqot qilinayotgan obyektga bir butun sifatida yondashishga, buning asosida tizimning yaxlitligini ta’minlovchi tarkibiy elementlar o‘rtasidagi aloqalaming xilma-xil turlarini aniqlashga tizimning ishlab chiqarish faoliyati yo‘nalishlarini va u tomonidan amalga oshiriladigan aniq vazifalami belgilashga imkon beradi. Tizimiy yondashish makro va mikroyondashishlar nomini oigan ikki xil tahlil o‘tkazishni ko‘zda tutadi.
Makrotahlilda tizim yoki uning elementlariga yuqoriroq tarkibdagi tizimning bir qismi sifatida qarash kerak. Axborotli aloqalarga alohida ahamiyat beriladi: ulaming soni belgilanadi, tizimni o‘rganish maqsadi bilan asoslangan aloqalar farqlanadi va tahlil qilinadi, keyin eng afzali, berilgan maqsadli vazifani amalga oshiruvchisi tanlab olinadi. Mikrotahlilda esa obyektning tuzilishi o‘rganiladi, uning tashkiliy elementlari, boshqa elementlar va tashqi muhit bilan aloqasi orqali namoyon bo‘luvchi xizmatli tariflari nuqtai nazardan tahlil qilinadi. AATni loyihalashtirish jarayonidaga tizimli yondoshish faoliyat yuritishning matematik bayonidan foydalanishga, ayrim elementlar va umuman, tizimning turli xil xususiyatlarini tadqiq qilishga, yangidan tashkil qilingan ishni tahlil etish uchun o‘rganilayotgan jarayonlami modellashtirishga imkon beradi.
Boshqaruv AAT uchun vertikal holda o‘zaro tobe bo‘lgan elementlar (tizimchalar)ga ega ko‘p bosqichli ierarxiya xosdir. lerarxik tizimlaming afzalligi boshqaruv tizimlarida keng tarqalishga ko‘maklashadi. Shunday qilib, ierarxik tuzilma tizimning har bir bosqichi uchun ayrim elementlar ustidan harakatlaming nisbatan erkinligini va muvofiqlashtirishning mahalliy mezonlari bilan umumiy faoliyat yurituvchi tizimning yalpi mezonlarini, turli xildagi birikish imkoniyatlarini yaratadi; boshqaruv tizimining nisbatan o‘zgaruvchan sharoitlarga moslashish imkoniyatini ta’minlaydi; elementli seroblikni olib borish, axborotlar oqimlarining yo‘nalishlarini tartibga solishning imkoniyatlari hisobiga ishonchliligini oshiradi.
Tizimli yondashish va modellashtirishning amaliy ahamiyati shundan iboratki, u nafaqat barcha muhim, kuzatuvchini qiziqtiruvchi tizimni tahlil etish uchun qulay shaklda aks ettirishga, balki ShKda aniq tajribachi tomonidan berilgan shartlarda tizimlaming holatini tadqiq qilish uchun ham foydalanishga imkon beradi. Shu bois ham hozirgi paytda AATni tashkil qilish asosida tizim tuzilishining muvofiq variantini topishga va u bilan uning faoliyat yuritishining eng katta samaradorligini ta’minlashga imkon beruvchi tizim asosida modellashtirish usuli yotadi.