Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Chiziqli hisoblash jarayonL Hisoblash jarayonlarining shunday turiga chiziqli deb aytiladiki, unda hisoblashning barcha bosqichlari qog‘ozda yozilganidek chizig‘li ketma-ketlik ko‘rinishida bajariladi. Bunda




§ 10.3. Chiziqli va tarmoqlangan jarayonlami hisoblashni algoritmlashtirish


299


hisoblashlarning yo‘nalishi birlamchi ma’lumot yoki oraliq natijalarga bog'liq bo‘lmaydi.
Birinchi blokda o‘zgaruvchilar X, S kiritish ko‘rsatilgan, chunki ular birlamchi ma’lumotlar bo‘lib xizmat qiladi. 2,3,4 bloklarda hisoblashlar bajarilgandan so‘ng D,E,A qiymatlari olinib, 5 blokning bajarilish jarayonida chiqariladi.
Tarmoqlangan hisoblash jarayoni. Hisoblash jarayonlarining shundayiga tarmoqlangan deb ataladiki, unda u birlamchi yoki oraliq ma’lumotlar xususiyatidan kelib chiqqan holda bir yoki bir necha yo‘nalish bo‘yicha bajarilishi mumkin bo‘ladi. Bunda har bir yo‘nalish hisoblash jarayonining tarmog’i hisoblanadi. U yoki bu tarmoqning tanlanishi mantiqiy shartlaming bajarilishini tekshirish asosida ta’minlanadi. Aniq bir holda jarayon faqat tarmoqlaming bittasi bo‘yicha bajariladi. Boshqa tarmoqlanishlaming bajarilishi mumkin emas.
* _ X² + C
Ух + с

1. 
   rasm. 3 misolni yechish algoritmining blok-chizmasi.
   

300


10 - bob. Algoritmlashtirish asoslari


Tarmoqlangan hisoblash jarayonining algoritmlari oddiy (10.1-rasm, blokning ikkala tarmog‘i ham mantiqiy ifodalami hisoblashni talab etmaydi) va murakkab (10.2-rasm, bitta yoki ikkala tarmoqlarda ham mantiqiy ifodalami hisoblash bloklari bo‘ladi) boTishi mumkin.





10.2. - rasm. Oddiy tarmoqlangan hisoblash jarayonining algoritmi.








10.3-rasm. Murakkab tarmoqlangan hisoblash jarayonining algoritmlari




§ 10.3. Chiziqli va tarmoqlangan jarayonlami hisoblashni algoritmlashtirish


301


x > 0
x < 0


x 5


Misol 4. Quyidagi ifodani hisoblashning blok-chizmasini tuzing.
bo' Ig anda,
bo' Ig anda,

4. 
   rasm. 4 misolni yechish algoritmining blok-chizmasi.
   

10.4 - rasmda keltirilgan blok-chizmada hisoblash jarayonining tarmoqlangan algoritmi keltirilgan. Agar x>0 sharti bajarilsa, u holda 2,4,5 bloklaming bajarilish jarayoni bo‘ladi, aks holda esa 2,3,5 bloklar bajariladi.




302


10 - bob. Algoritmlashtirish asoslari


Shunday qilib, masalaning algoritmidan kelib chiqib ikkita blokdan bittasi yoki 3-blok, yoki 4-blok bajarilishi mumkin.