Vazirligi surxondaryo viloyati xtb uzun tuman xtb ga qarashli


Nazorat shakli “Aql charxi”



Download 300,59 Kb.
bet4/4
Sana22.01.2022
Hajmi300,59 Kb.
#398579
1   2   3   4
Bog'liq
Ҳайитмуродга хат

Nazorat shakli “Aql charxi”

 

K

A

T

CH

D

Y

P

CH

P

H

T

F

R

B

E

I

E

O

Q

I

O

L

U

B

A

I

R

A

F

G’

R

N

Y

Z

G

E

X

Y

A

N

T

O

Q

O

A

M

U

J

M

G

K

B

S

CH

V

R

N

B

N

S

A

H

I

L

D

I

Z

P

I

Y

A

M

L

J

K

A

R

V

A

X

L

E

K

D

 

III. Bosqich. O’tilgan mavzuni yangi mavzuga bog’lash.

O’tilgan mavzularda biz poya, novda va kurtak tushunchalariga va uning ichki tuzilishi, shakli haqida  poyalarning xilma-xilligi va ichki tuzilishi, tugunak va ildizpoyalar haqida tushunchalarga ega bo’lgan holda o’simlikning asosiy organi bo’lgan “Barg” bobi bo’yicha yangi bilimlarga ega bo’lamiz

 Dars shiori” Bir gul bilan yoz bo’lmas, Bir daraxtdan bog’ bo’lmas”!                                 

IV.Bosqich. Yangi mavzu bayoni.

        Mavzu: Barglarning xilma xilligi. Oddiy va murakkab barglar.



Reja

  1. Barglarning tashqi tuzilishi.

  2. Oddiy barglar.

  3. Murakkab barglar.

  4. Barglarning xilma xilligi.

BARG

Barg-novdaning bir qismi bo‘lib, o‘simliklardagi muhim hayotiy jarayonlar (fotosintez) asosida organik moddalar hosil qiluvchi, suvni bug‘latuvchi va nafas oluvchi asosiy vegetativ organi.



                     BARGLARNING TASHQI TUZILISHI

Barg,  asosan ikki qismdan: barg

yaprog‘i va barg bandidan tashkil topgan.  Ayrim o‘simliklar barg bandining pastki qismida yon bargchalar ham bo‘ladi. Ba’zi o‘simliklarning bargi bandsiz bo‘ladi.

Bunday barglar bandsiz barg deyiladi. Barglar poyaga yoki novdaga, odatda, barg bandi bilan birikadi. Bandsiz barglar poyaga yaprog‘ining pastki (ostki) qismi bilan birikadi.Bandli barglar tabiatda ko‘p tarqalgan.

Masalan, olma, o‘rik, nok, terak, yong‘oq, anjir, tok,bodring, qovun kabi mevali va poliz ekinlari, manzaralio‘simliklaming bargi bandli;

lola, shirach, gulsafsar, bug‘doy, makkajo‘xori,arpa, sholi kabi o‘simliklarning bargi bandsiz bo‘ladi.

Ko‘pchilik o‘simliklarning bargi va bargchalari aniq ko‘rinib turadigan va ko‘z bilan kо‘rib bo‘lmaydigan tomirli bo‘ladi. Odatda, ular bargning orqa tomonida yaxshi ko‘rinadi. Tomirlar barg bandidan bargga o‘tib shoxlanadi. Shu tomirlar tufayli barg mustahkam bо‘ladi.



O‘simliklar turiga qarab, tomirlar turlicha shoxlanadi. Ular o‘simliklarni

bir-biridan farq qilishda muhim   rol o‘ynaydi. Masalan, ikki urug‘pallali o‘simliklar bilan bir urug‘pallali o‘simliklarni bir-biridan farq qilishda, asosan, ularning tomiriga e’tibor beriladi. Ikki urug‘pallali o‘simliklarning bargi, odatda patsimon va panjasimon (to‘rsimon) tomirlangan. Ularni, ayniqsa, terak, chinor, olma,o‘rik, nok, tut, g‘o‘za   kabi o‘simliklar bargida yaxshi ko‘rish mumkin.

Bir urug’pallali o‘simliklardan bug‘doy,arpa, makkajo‘xori, oqjo‘xori, g‘umay  va boshqalar bargining tomiri barglar chetiga parallel yoki yoysimon joylashgan. Bunday tomirlanish parallel yoki yoysimon tomirlanish deb ataladi.



Poyadan kelayotgan suv va unda erigan oziq moddalar tomirlar bo‘ylab barglarga keladi va barglar da hosil bo‘lgan fotosintez natijasida hosil bo‘lgan organik moddalar poyaga o‘tadi.   O‘simliklar bargi orqali nafas oladi va bunda suvni bug’latadi. Bargda fotosintez jarayonida organik moddalar hosil bo’ladi.

O‘simliklarning barglari tuzilishiga ko‘ra oddiy va murakkab bo‘ladi. Barg bandi da bitta barg joylashsa, bunday barg oddiy barg deyiladi. Bularga olma, nok, o‘rik, shaftoli, tut, tok, g‘o‘za, terak, rovoch, yantoq kabilaming bargi kiradi .

Bitta barg bandi da bir nechta bargchalar bandchalari orqali joylashgan bo‘Isa, bunday barglar murakkab barg deyiladi. Murakkab bargli o‘simliklarga shirinmiya, beda, soxta kashtan, yong‘oq, na’matak, qulupnay, loviya, no‘xat, yeryong‘oq kabilar kiradi.



Barglar yaprog‘ining shakliga qarab yumaloq, panjasimon, tuxumsimon, ovalsimon, yuraksimon, nashtarsimon, qalami, ro mb simon, uchburchaksimon va boshqa shakllarda bo’ladi. Barglar yaprog‘ining qirrasi (cheti) tekis, tishli, ikki karra tishli, arrasimon va o‘yilgan bo‘lishi mumkin. Barglar o‘simliklarning turiga qarab tukli va tuksiz bo‘ladi. Ko‘pchilik o‘simliklar bargining orqa tomonida tuki bo‘ladi.



Oddiy barglar yaprog‘ining tuzilishiga ko‘ra patsimon, panjasimon va uch bo‘lakli bo‘ladi.

Bargchalar umumiy barg bandining oxirigacha qarama-qarshi joylashgan bo‘Isa, bunday barglar juft patsimon barg deyiladi (yeryong‘oqda).



Murakkab barglar, o‘z navbatida yana  bo‘laklarga bo‘linib, ikki yoki uch karra bo‘lingan patsimon barglar hosil qiladi. Masalan, totim va shoyi akatsiya



Barglar o‘simliklarning turiga qarab har xil shaklda  bo‘ladi. Saksovul kabi ayrim o‘simliklarning bargi juda maydalashib, qipiq shakliga kelib qolgan bo‘ladi. Uning


bandi ham bo‘lmay, uzunligi 2 mm dan oshmaydi. Aksincha, rovoch, ojud, kovrak kabi o‘simliklarning bargi uzun-50-70 sm dan 1 metrgacha уetadi. Barglar yaproqlarining shakliga qarab juda xilma-xil bo‘ladi.

O‘simliklar qaysi tur, turkum yoki oilaga mansubligini aniqlashda barglarning shaklidan keng foydalaniladi. Masalan, olma, o‘rik, gilosning barglari yaxlit;



tok, g‘o‘za,  anjirning barglari o‘yilgan bo‘ladi.



Xulosa qilib aytganda, burglar oddiy va murakkab, shakl jihatdan esa turlicha bo’ladi.



V.Bosqich. Yangi mavzuni mustahkamlash.

  1. Nazorat shakli.

Bandli barg

 


Bandsiz barg

Oddiy barg

Murakkab barg

 

1.

 



 

 

 

 

2.

 



 

 


 

 

 

3.

 



 

 


 

 

 

4.

 



 

 


 

 

 

5.

 



 

 


 

 

 

6.

 



 

 


 

 

 

 



 

7.


 

 

 

 

 



 

8.


 

 

 

 

 



 

 

4.Nazorat topshirig’i. Biologik diktant.

  1. Barg necha qismdan tashkil topgan?

  2. Bandli barg deb nimaga aytiladi?

  3. Bandsiz barg deb nimaga aytiladi?

  4. Nok, terak yong’oq, anjirning barglari qanday barglarga misol bo’ladi?

  5. Bargning orqa tomonida nimani aniq ko’rishimiz mumkin?

  6. Ikki urug’pallali o’simliklarning bargi qanday tomirlangan?

  7. Bir urug’pallali o’simliklarning bargi qanday tomirlangan?

  8. Oddiy barg deb nimaga aytiladi? Misol keltiring?

  9. Bitta barg bandida bir nechta bargchalar bandchalari orqali joylashsa, bunday burglar qanday burglar deyiladi?

  10. Yeryong’oqning barglari qanday bargga misol bo’ladi?

JAVOBLAR

  1. 2

  2. Poyaga bandi bilan biriksa bandli barg deyiladi

  3. Bandsiz burglar poyaga yaprog’ining pastki qismi bilan birikadi.

  4. Bandli barg

  5. Barg tomirlarini

  6. Patsimon va panjasimon

  7. Parallel yoki yoysimon

  8. Barg bandida bitta barg joylashsa oddiy barg: olma, nok, o’rik, tut, tok

  9. Murakkab barg deb nimaga aytiladi misol keltiring?

  10. Juft patsimon barg

VI.Bosqich.  Baholash.

Dars davomida aktiv qatnashgan juftliklar rag’bat kartoshkalari va a’lo baholar bilan baholanadi.  O’quvchilarning olgan ballari e’lon qilinadi va kundaliklariga qo’yiladi.



VII. Uyga vazifa berish. Savollarga javob yozish.

  1. Barg qanday qismlardan tashkil topgan?

  2. Qandlar burglar bandsiz barg deyiladi?

  3. Qanday burglar oddiy va murakkab burglar deyiladi?

Murakkab toq patsimon va murakkab juft patsimon barglarga misollar keltiring?
Download 300,59 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish