Vazi rli gi buxoro muhandi sli k- texnologi ya I nsti tuti " menej ment" kafedrasi

8. 4. Axborotl ashti rilgan bos hqaruv ti ziml ari. 
Axbor ot ni yi g’ish va qayt a ishl ash j arayoni el ektron hisobl ash t exni kasi ni 
qo`ll ash natijasi da sifat ji hat dan o` zgaradi. el ektr on hi soblash t exni kasi ni ng 
muhi m aha mi yati shundan i borat ki, u t arixi y paradoksni echi sh uchun t exni k baza 
bo`li b xi z mat qil adi. Za monavi y i shl ab chi qarish, t exni ka va il m f an i nsondan 
shunday t ezli k t al ab qil adi ki, bu uni ng jis moni y va psi xologi k i mkoni yatl ari 
chegarasi dan yuqori. el ektr on hi sobl ash t exni kasi katt a hajmdagi axbor otl ar ni 
tezli k bil an qayt a ishl ashni t a` mi nl aydi va r ahbarl ar ga boshqar uv qar orl ari ni 
tayyorl ash va qabul qilishda yor da m beradi. 

---

51 
El ektr on hi sobl ash t exni kasi ni ng keng i mkoni yatl ari avt o matlashtiril gan 
boshqar uv ti zi mlari da yanada t o`li q a mal ga oshiriladi. Ul ar boshqar uvni ng il mi y 
asosl anganli gi ni chuqur-l ashtiradi, chunki: qar orl ar qabul qilish r ahbar ni ng 
sub` ekti v fi kri va xissi yoti ga bog’li k emas, bal ki f oydal anil gan a mal dagi va 
kutil ayot gan xol atl arni ng mi qdor xarakt eristi kal ari da asosl anadi. Avt o matl ashtiril-
gan boshqar uv ti zi mlari rahbari-yat ni katta j ori y i shl ar ni mexani k baj arilishi dan 
ozod qilishga va muhi m i sti qbolli boshqar uv masal al ari ni ij odi y hal qilishga 
e`ti bor qaratishga yor da m ber adi. Avt omatl ash-tiril gan boshqar uv ti zi mlari 
boshqar uv t ezkorli gini oshiri b, boshqaruv j arayoni da i nsonni ng f aol i shtiroki ni 
nazar da t ut adi. Aynan i nson qo`shi mcha axbor ot ni hi sobga oli b, t urli vari antl ar 
bahosi asosi da ohir gi hal qil uvchi qar or ni qabul qil adi. Za monavi y il m-f an va 
texni ka i nsonni rad et may va uni al mashtir may, ijtimoi y j arayonl ar ni 
boshqarishda katta rol’ o`ynaydi. Davri y fan-t exni ka yut uql ari boshqar uvni 
ma qbul -l ashtirish, boshqar uv 
mua mmol ari ni echi sh j arayonl ari ni
muvo-
fi ql ashtirishda
 
yangi i mkoni yatl ar ni ochadi. Tabii yki, bu i mkoni yatl ar ijti moi y 
munosabatlar xarakt eri ga bog’li k hol da t urlicha a mal ga oshiriladi. Bu yo` nalishda 
el ektron hi sobl ash t exni kasi ni ng i mkoni yat-l ari haqi qat dan ha m j uda katt a. 
e HMl ar ni boshqar uvda et arlicha qo`ll anil masli gi ni sababl aridan biri shundan 
i borat ki, ul ar ma` muri y ti zi mlar faoli yati ni yaxshil ash uchun i shl atil adi, l eki n 
ij odi y masal al ar ni hal qilishga mo`lj all an magan. Buni e HMlarni boshqar uvda 
qo`ll ash t ajri basi ni o`t kazgan a meri kali k tadqi qot chil ar ha m t an olishadi. eh ml ar 
a meri kali kl ar bi znesi da ma` muri y va hi sob i shl ari ni baj argani bil an, ul ar 
hozir gacha ko mpani yal ar ni ng muhi m t ezkor mua mmol ari ga et arlicha t a`sir qi l a 
ol maydi. Aynan shu er da e HMni ng o`l kan sal ohi yatli i mkoni yatlari yoti bdi. Hozir 
echilishi kerak bo`l gan asosi y nazari y va a mali y mua mmo shundan i borat ki, 
boshqar uv bo` yi cha muhi m f aoli yat - strategi k qar orl ar qabul qilishga za monavi y 
boshqar uv t exni- kasini qanday kiritishi kerak. Bu boshqar uvda t ub o` zgarish uni ng 
sa mar adorli gi ni sifatli oshirish manbai bo`l adi. El ektron hi soblash t exni kasi ni ng
axbor ot ni qayt a i shl ash va qar orl ar qabul qilish j arayoni da r olini ng ortishi t axlil va 
qar or ni ng i nsoni y usl ubl ari chetl atiladi degani e mas. Bunday usl ubl ar sirasi ga 
axbor ot ni fil’trlash va bahol ash, muqobil-lari ni t anl ash model’ va raqa mli 
shakll ar dan f oydal anish kabil ar kiradi. Bahol ash va qar or qabul qilish i nson 
usl ubl ari keyi n ha m o` z aha mi yati ni saql ab qol adi, l eki n el ektron hi sobl ash 
texni kasi ochi b beradi gan i mkoni yatl ar hisobi ga boyitiladi va kuchaytiriladi.