Vazi rli gi buxoro muhandi sli k- texnologi ya I nsti tuti " menej ment" kafedrasi

 
sal ohi yati ning muhi m
 
t ar ki bi ni
tashkil et adi.
Bos hqar uv masl ahati sohasi da xi z matl ar haj mi j uda t ez o`s moqda. Masal an, 
AQShda hozir gi payt da 3, 5 mlr d. dollar ni t ashkil eti b, har yili 15 %ga orti b 
bor moqda. Bu sohada AQShda 50 mi ngga yaqi n yuqori mal akali
 
masl ahat chil ar 
ishl a moqda. Ular 3t a yiri k va 4 mayda assotsi atsi yal ar ga birl ashgan.
Bos hqar uv masl ahatlari berish - ri vojl ani sh strat egi yasi ni o` zgartirishga, 
qo`shi mcha o`sish manbal ari ni t opi shda mur akkab mua mmol ar ni echi sh uchun 
rahbarl ar ga mut axassi s yor da mi dir. Bu bil an u o` z- o`zi ni t ashkil etish va 
ri vojl antirish mexani z mi ni yurit adi. Masl ahat chi - ijti moi y menej er, u mu mijti moi y 

---

25 
va u mu mi nsoni y ne`matl ar t ashuvchi si, u ja mi yat hayoti ni t urli j abhal ari ga yaxshi 
mosl ashadi.
Tashkil ot dagi hol at ni maj muavi y bahol ashdagi masl ahatl ar da u but un hayoti 
davo mi da t o` pl agan bili mlari ni ishga sol adi. Juda ha m mur akkab masal al ar ni 
echi sh uchun u eng yuqori t oifali ekspert va mut axassisl ar ni jal b qil adi. 
 
3. 2. 2. Korporati v madani yat.
Kor porati v madani yat
ancha muhi m farazl ar ti zi mi sifatida na moyon 
bo`l adi va bu f arazl ar t ashkil ot a`zol ari t omoni dan qabul qili nadi ha mda oda ml ar ga 
ul ar ni ng hatti-harakatl ari yo` nalishl ari ni ko`rsat adi gan ani q qadri yatl ar da 
ifodal anadi
.
Kor por ati v madani yat ni ng i kki ji hati ajratiladi: 
1.
Sub` yekti v ji hat – t ashkil ot muhiti va uni ng qadri yatl ari, me` yorl ari va r oll ari 
gur uhi y i dr okl ashdan keli b chi qadi. Mas al an, t ashkil ot qahr a monl ari, 
ri voyatl ari, tari xi, marosi mlari, shi ori. 
2.
Ob` yekti v ji hat
– 
t ashkil ot bi nosi, uni ng di zayni, o`r nashgan j oyi, ji hozl ari, 
qul ayli kl ari, shar oiti, qabul qilish va da m olish xonal ari, avt omobill ar t o` xt ash 
j oyl ari va h. k. z. 
Tashkil ot madani yatini quyi dagi xususi yatlar asosi da ko`ri b chiqi sh mu mki n:

ko mmuni kat si on tizim va so`zl ashuv usl ubi; 

tashki ko`ri nish, ki yim- bosh;

oda ml ar ni ng qanday ovqatl ani shi (har ki m o`zi yoki birgali kda); 

vaqt ga bo`l gan munosabati va uni ng sarfl ani shi; 

oda ml ar orasi dagi o`zar o munosabat; 

hayot ga opti misti k munosabatl ari; 

ishchi ni t o`li q shakll antirish j arayoni, uni o`qitilishi va qayt a t ayyorl ani shi; 

me hnat eti kasi va moti vatsi ya.
Kor por ati v madani yat ni qo`llab- quvvatl ash usull ari:
1.
Me nej er t o moni dan nazorat oli b borish, baho berish, e`tibor qar atishni ng 
ob` ekti va pred metl ari. 
2.
Tashkil ot i nqir ozl ari va kriti k hol atl ari ga rahbari yat ni ng j avobi. 
3.
Roll ar ni ng modell ashtirilishi, o` qitish, o`r gatish. 
4.
Rag’ batl antirishl ar va maqo ml ar ni ani ql ash mezonl ari. 
5.
Ishga qabul qilish, xiz mat bo` yi cha ko`t arilish va ishdan bo`shatish mezonl ari. 
6.
Tashkil ot bel gil ari va mar osi mlar. 
Mar osi mlar – bu j a moani ng t akr orl ani b t uradi gan t adbirl ari, ul ar i shchil ar ni ng 
hatti-harakatl ari ga t a`sir o`t kazish maqsadi da ani q vaqt da va maxsus sababl ar 
uchun o`t kazil adi. Urf-odatl ar – bu mar osiml ar tizi mi. 
Fi r mani ng bozor faoli yati dagi muvaffaqi yati uni ng o` z madani yati ni 
shakll antirish qobiliyati bil an ani ql anadi. Kor por ati v madani yat ni ng mohi yati 
ko mpani ya ha mda i nson qadri yatl ari ni ng mos t ushi shi dadir. 

---

26 
Al oqal ar eti kasi
– t ashkil ot chili k faoli yatl ari da ani q muhit ni yarati b ber adi gan 
o` zar o al oqal ar j arayoni da sheri kl ar 
munosabati dagi qoi dal ar kodeksi ni 
bil diradi gan ma` naviy- axl oqi y kat egori ya. 
Tar ki bi ga ko`ra mul oqotl ar quyi dagi bosqi chl ar ga bo`li nadi: qi zi qishl ar, 
nuqt ai-nazarl ar ha mda qat nashchil ar pozitsi yal ari ni ani q bel gilab olish; t aklifl ar 
ha mda ul ar ni ng dalil va asosl ari ni ng muhoka ma qilish; yaqi nl ashi b olish, 
pozitsi yal ar ni muvofiql ashtirish, kelishuvni ishl ab chi qish.
Ishbil ar monli k 
suhbati ni ng 
ani q 
bosqi chl ari da 
asosan 
quyi dagil ar 
xar akt erl anadi: mul oqotl ar ni ng boshl anishi va t aklifl ar ni ol di nga surish; 
qi zi qishl ar ni yuzaga chi qarish va mij oz ehti yojl ari ni o`r ganish; biti m t uzi shga, 
fir ma va mul oqotl ar oli b bor ayot gan shaxsga i shonchni shakllantirish; biti mni ng 
foydasi ni na moyon qilish; biti mni muvaffaqi yatli yakunl ash va biti m xul osasi 
haqi da qar or qabul qilish harakatl ari ni shakll antirish.
Sheri kni t aklifni qabul qilishga i shontirish uchun quyi dagi sa marali yo`ll ar dan 
foydal ani sh mu mki n: mul oqotl ar dan chetlani sh;
 
birl a mchi shartlar ni ng ko` paytiri b 
ko`rsatilishi; al dash; hol at ni ng ber k j oyga borishi; mul oqotlar ni ng uzaytirilishi; 
al oqal ardan keti b qolish i mmit atsi yasi; ul’timat u m.
Ish bil an bog’li q al oqal ar ni ng asosi y natijasi qar or qabul qilish bo`lishi ker ak. 
Mur akkab al oqal ar da bir qancha qar orl ar bo`lishi mu mki n. eng muhi mi bi znes-
al oqal ar ni t o` g’ri tashkil etishdir.