Vaxobov h, mirzamahmudov o. T

Maxsus iqtisodiy geografik o’quv sayohatlari.
Iqtisodiy va ijtimoiy 
geografiya kurslarida maxsus o’quv sayohatlari ko’proq o’tkaziladi. 
Maxsus iqtisodiy geografik o’quv sayohatlarida xo’jalikni ayrim 
tarmoqlari alohida chuqur va xar tomonlama o’rganiladi. Masalan, joyning 
miniral resurslari; suv resurslari; ishlab chiqarish korxonalari va h.k 
Mazkur o’quv sayohatlari davomida o’quvchilarda sanoat va qishloq 
xo’jaligi xaqida chuqur bilim va ko’nikmalar shakilantiriladi. 
Sanoat korxonalarini quyidagi tortibda o’rganish mumkin: 
1. Korxonaning barpo etilish vaqti, sabablari, rivojlanishning asosiy 
bosqichlari. 

---

2 Korxonaning iqtisodiy geografik o’rni; tabiiy ob’ektlarga nisbatan 
joylashishi (joy relefi, suv havzalari, o’rmonlar, foydali qazilma konlari va 
h.k); transport yo’llariga, boshqa aholi manzilgoxlariga va yirik xo’jalik 
ob’ektlariga nisbatan joylashishi. 
3. Korxonani qaysi vazirlikka bo’yso’nishi: tuzilishi; texnologik 
jarayonini o’ziga xos xususiyati; texnologik jihatdan qurollanganligi va 
avtomatlashtirish darajasi; korxonani ishlab chiqarish aloqalari; fan texnika 
yutuqlarini qo’llanilishi. 
4.Korxonani ixtisoslashuvi va uni asoslash; mahsulot turlari; 
foydalanilgan xom-ashyo, yoqilg’i va materiallar turlari va ularni tejash; 
elektrotexnika ta’minoti; chiqindilardan foydalanish. 
5.Korxonadagi ishchilar soni va ularni mehnat kategoriyalari, kasblar 
va malakalar bo’yicha tarkibi; ishchilarni ma’lumotlik darajasi; mehnat va 
hayot sharoiti va ularni yaxshilash choralari. 
6.Mehnat unumdorligi o’sishi; mahsulot sifatini oshirish va tannarxni 
pasaytirish. 
7.Korxonani rivojlantirish istiqbollari. 
Qishloq xo’jalik korxonalari quyidagi tartibda o’rganiladi: 
1. Qishloq xo’jalik korxonasining (fermer xo’jaligi) vujudga kelish 
vaqti va sabablari. Tabiiy sharoitning o’ziga xos xususiyatlari. Tabiiy va 
iqtisodiy ob’ektlarga nisbatan geografik joylashishi; suv ayirg’ichda, 
vodiyda, botiqda, terassada, yoyilmada joylashishi; yo’llarga (asosiy, 
ikkinchi darajli, temir yo’llar va h.k.) va aholi punktilariga nisbatan 
joylanishi. 
2. Qishloq xo’jaligi korxonasining o’lchamlari: ekin maydoni, aholisi va 
uning zichligi (1m
2
ga) 
3. Fermer xo’jaligining yer fondi, ularning o’lchamlari va turlari. 
Foydalanilayotgan yerlar; yaxshilangan yerlar (sug’orilish, quritish, 
sho’r yuvish, jarlarni tekislash). 
4. Fermer xo’jaligining ixtisoslashuvi (don, sabzavot, texnika ekinlari, 
bog’dorchilik, uzumchilik). 
5. Chorvachilikka ixtisoslashgan fermer xo’jaligi: ixtisoslashuvi (qora-
molchilik, qo’ychilik, echkichilik, yilqichilik, parrandachilik va h.k). yem-
xashak ta’migoti.