Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir

Mavzu №16. Inson qadri aziz, o`tganlar xotirasi muqaddas!


Reja
1.Zamonamiz fidoiylari
2. Xotira muqaddas


Tayanch so’z va atamalar: Ulug’ xotira, mo’tabar, qard-qimmat

Ona yurtimizni ulug` va mo`tabar etgan yer osti, yer usti boyliklari, qadiryat hamda an`analar benihoya ko`p. Lekin ularning barchasidan qadrliroq yana bir buyuk boylik borki, u diyorimizda yashayotgan, o`z mehnati, bilimi va tajribasi, iste`dodi va mahorati bilan tupro`imizni oltinga aylantirib, shahar-qishloqlarimizni obod etayotgan, Vatanimiz shuhratini butun dunyoga taratib kelayotgan insonlardir.

Buni yodda tuting.Yer yuzidan har qaysi xalq yoki davlatni hech bir kuch uning mard va botir, noyob iste`dodli, yuksak fazilatli farzandlari kabi keng tantib, sha`n-u shavkatga burkay olmaydi.
Tarix fanidan yaxshi bilasiz, jahondagi qudratli davlatlarning harbiy qo`shini, armiyasi butun-butun o`lkalarni zabt etishi, o`ziga qaram etishi mumkin, ammo ular hech qachon xalqlarning qalbini egallab, ruhini sindira olmaydi. Shuning uchun ham, qadimiy Yunoniston haqida gap ketganda, ma`rifatli insonlar avvalo bu ko`hna diyorning Suqrot, Aflotun, Arastu kabi donishmand faylasuflarini, Gomer, Esxil, Sofokl singari shoir va dramatturglarini esga oladi. Chunki bu zotlar o`z asarlari bilan insoniyotning ma`rifiy yuksalishga, dunyoda ezgulikning barqaror bo`lishiga beminnat xizmat qilgan.
Bizning yurtimiz zaminidan yetishib chiqib, Vatanga muhabbat tuyg`usini hayotiy e`tiqod darajasi ko`targan Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy, Ahmad Farg`oniy, Mahmud Zamahshariy, Burhonuddin Marg`inoniy, Muhammad Xorazmiy, Abu Rayhon.
“Ma`lumki, 1937-1953-yillarda sobiq SSSR hududida mudhish ommaviy siyosiy qatag`onlar oshirilgan edi. Uning salbiy oqibatlarini o`zimizga etish uchun birgina O’zbekiston bo’yicha qariyb 100 ming kishi qatag’onga uchrab,11 ming nafari otib tashlanganini eslash kifoya.Insoniy qade-qimmati toptalgan,hayoti poymol etilgan bu odamlar orasida nafaqat arbob va ziyolilar, balki yuzlab oddiy insonlar , yurtimizda istiqom,at qilgan deyarli barcha millat va elatlarning vakillari bore di. Shu davrda qancha-qancha odamlarning o’z oilasidan judo bo’lgani, ayollar bevalikka,go’daklar yetimlikka mahkum etilganini, minglab mirishkor dehqonlarning quloq sifatida olis o’lkalarga surgun qilinganini inibatga olsak, xalqimiz boshiga tushgan bu fojianing dahshati yanada namoyon bo’ladi”.
Faqat mustaqillik bunday azob-u uqubatlarga batamom barham berib, xalqimiz uchun ozod va erkin, tinch-osoyishta yashash imkoniyatlarini yaratdi, Biz uchun dunyoda yagona bo’lgan betakror diyorimiz o’zining qadimiy tarixi davomida qancha-qancha ana shunday og’ir sinovlarga duch kelgani faqat xalqimizning mardligi va matonati, jasorati tufayli yovlardan ozod bo’lgani, bu yo’lda behisob qurbonlar berilgani uchun bu tuproqni muqaddas deb ko’zimizga to’tiyo etamiz. Bu zaminda tashayotgan insonlarni esa eng buyuk boylik sifatida ardoqlab,e’zozlaymiz. Chunki buyurtning ozodligi ham, obodligi ham avvalo an ash insonlarga bog’liq.
Insonni qadrlash, uning hurmatini joyiga qo’yish mustaqil davlatimizning bosh maqsadiga aylandi. Bu borada avvalo mustamlakachilik yillarida nohaq jabr ko’rgan insonlarga nisbatan tarixiy adolatni tiklash, buyuk ajdodlarimizning muborak nomlari va xotiralarni, bebaho madaniy merosini e’zozlashga alohida e’tibor berildi.Shu maqsadda 2000-yil poytaxtimizning Yunusobod tumanida qatag’onlar paytida xalqimizning asl farzandlari qatletilib, nom-nishonsiz ko’mibyuborilganlar xotirasiga “Xotira maydoni” bunyod etildi.
Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Mirzo Ulug’be, Alisher Navoiy, Zahriddin Muhammad Bobur kabi ko’plab ajdodlarimiz o’zlarining yorqin iste’dodi, nodir asarlari bilan asrlar davomida olam ahlini hayratga solib, millionlab insonlarning qalbini ezgulik, ilm-ma’rifat nuri bilan tufayli ona diyorimizning obro’e’tibori, tarixning har qanday og’ir va mashaqqatli sinovlariga qaramasdan, jamonlar osha zavol bilmasdan kelmoqda.
Inson zotini Olloning o’zi aziz va mukarramn qilib yaratgan, Har bir inson-buyuk bir mo’jiza. Shu bois dunyodagi har bir xalq va millatni ham Yaratganning buyuk mo’jizasi sifatida ulug’lab, hurmat qilamiz. Lekin, afsuski, tarixning hamma davrlarida ham inson munosib qadr-qimmat topmaydi.Ayniqsa, mamlakat bosqinchilar zulmi ostida yoki jaholat domiga tushib qolgan vaziyatda, Vatan tuygu’si qayg’uga aylanadi, insonlar e’zozlanish o’rniga tazyiq va ta’qiblarga, ba’zan hatto ommaviy qirg’inlarga duchor etiladi.
Bizning ona diyorimiz ham necha bor yovuz bosqinchilar hujumini boshidan kechirgan. Masalan, miloddan avvalgi oldingi asrlarda Kir va Doro singari Eron shohlari, yunon qo’shini, XII asrda esa mo’g’ul bosqinchilari yurtimizni istilo qilib, xalqimizni qulikka mahkum etishga harakat qildi. Lekin xalqimiz o’z ozodligi, insoniy qadr-qimmati uchun tinimsiz kurash olib borib, mo’tabar tuprog’ini yov qo’shinlaridan xalos etishga erishib keldi.
XIX asrning 60-yillari o’rtalaridan boshlanib XX asrning 91-yiligacha, 130 yildan ziyod davom etgan so’nngi mustamlakachilik davri xalqimiz boshiga ko’plab og’ir sinov va musibatlar keltirdi.
Toshkent shahridagi buyuk qadamjolar haqida gapirganda, 1999-yili barpo etilhan Xotira maydonini tilga olish ham o’rinli bo’ladi.Msalan, Xotira maydonidagi bir-biriga qaratibqurilgan naqshinkor ustunli ayvonlarga o’rnatilgan sahifalargaIkinchi jahon urushi janggohlarida ismi sharifi zarhal harflar bilan yozib qo’yilgan. Bu yerdan tun-u kun ziyoratchilarning qadami arimaydi. Har bir ziyoratchiavvalo bu yerdagi Motamsaro ona haykali qoshiga borib, o’z farzandlariga intizor bo’lib o’tgan ming-minglab munis va mo’tabar onalarning timsoli bo’lgan ushbu ulug’ zotga ta’zim bajo keltiradi.Keyin ayvonlar sahni bo’ylab yurib, o’z viloyati uchun ajratilgan sahifalar odlida to’xtaydi.O’sha mash’um urushda halok bo’lgan jigarbandlarining ismi sharifini ana shu sahifalardan ещзшибularni eslaydi. Dunyoda tinchlikdek buyuk ne’mat yo’q ekaniga yana bir bora ishonch hosil qiladi.
Har yili 9-may Xotira va qadrlash kuni mamlakatimiz Prezidenti Islom Karimov bu yerga maxsus tashrif buyurib, Motamsaro ona haykali poyiga gul qo’yadi, fashizmga qarshi urushda halok bo’lgan yurtdoshlarimiz xotirasiga hurmat bajo keltiradi. Shu bilan birga, bu yerga ziyoratga kelgan urush va mehnat faxriylari, yoshlar vakillari bilan uchrashib, samimiy suhbatlashadi.
Yurtimizdagi buyuk qadamjolar haqida gap ketganda, o’zimizning fuqarolarimiz ham, chet ellik sayyohlar ham Imom Buxoriy yodgorlik majmuasini tilga olishadi. Bu noyob obida Samarqand viloyatining Payariq tumanidagi Xartang qishlog’ida joylashgan.
Butun islom dunyosida muhaddislarning sultoni deb ulug’lanadigan Imom Buxoriyning qabri sobiq SSSR dabrida paxtazor dalaning o’rtasida qarovsiz qolib ketgan edi. Bu yerada shunday buyuk aziz-avliyoning qabri borligini hech kim hayoliga ham keltirmasdi. Keyinchalik bir tasodif tufayli Imom Buxoriyning qabri aniqlanib, bu yerda ko’rishimiz bir maqbara quriladi.
1998-yil щлефикoyida majmua qurib bitkaziladi. U 23-щлефиклгтшШmom Buxoriyning 1225 yillik tavallud to’yi sharafiga tantanali ravishda ochiladi.
Imom Buxoriy majmuasining umumiy maydoni 10 пулефктшtashkil etadi. Katta darvozadan ichkariga kirishingiz bilan Imom Buxoriy bobomizning muazzam maqbarasi ko’zga tashlanadi. Umoviy bazli, qimmatbaho toshlar, sharqona naqshlar bilan bezatilgan. Maqbaraning ikki tomonida oldi ochiq yetmish to’rtta o’ymakor ustundan iborat kata bebaho ayvon qurilgan. Chinor , archa, yong’oq va gujum kabi daraxtlardan yasalgan ayvon ustunlarini xorazmlik, samarqandlik, buxorolik va farg’onalik ustalar yasashgan. Ayvon shiftlarini bezashda ham mamlakatimizning barcha viloyatlaridan mohir usta va naqqoshlar ishtirok etishgan, Shu tariqa Imom Buxoriy majmuasu umummilliy va umumxalq ahamiyatiga molik yodgorlik sifatida bunyod etildi
Mamlakatimizda Termiz shahridagi Hakim Termiziy, Buxoro zaminidagi Abdulxoliq G’ijduvoniy va Bahouddin Naqshband, Samarqanddagi Imom Moturidiy, Marg’ilondagi Burhoniddin Marg’iloniy yodgorlik majmualari kabi ko’plab buyuk qadamjolar bor. Ular yurtimizning turli shahar va qishloqlaridan, chet ellardan tashrif buyuradigan insonlar uchun qutluq ziyoratgoh hisoblanadi. Yurtboshimiz Islom Karimov “Yuksak ma’naviyat- yengilmas kuch”kitobida bu tabarruk maslanlar haqida alohida to’xtalib, quyidagi fikrlarni ta’kidlaydi:
“Xalqimiz hayotida chuqur iz qoldirgan, bugungi kunda tom ma’noda muqaddas ziyoratgohlarga aylangan bunday majmualar ma’naviy olamimizni yuksaltirishga ulkan hissa bo’lib qo’shiladi, har tomonlama to’g’ri bo’ladi”
Haqiqatan ham, bu qadanjolar diyorimiz zamin, ajdodlarimizning xotirasi naqadar muqaddas ekanidan dalolat berib, bizni bu yurtni sevib-ardoqlab yashashg, ulug’ bobokalonlarimiz an’anlariga munosib bo’lisgha da’vat etadi.