Васиятнома қолдирувчи ўз фарзандларини яқин агнат қариндошларини четлаб ўтган ҳолда қули Панфилнинг ҳомийлигига қолдирди. Бу қонунийми? Ушбу сабабдан қул озодликка чиқариладими

1. 
   Васиятнома қолдирувчи ўз фарзандларини яқин агнат қариндошларини четлаб ўтган ҳолда қули Панфилнинг ҳомийлигига қолдирди. Бу қонунийми? Ушбу сабабдан қул озодликка чиқариладими? Қул бу фахрли мажбуриятдан воз кечиши мумкинми?5.Давлат ва ҳуқуқ тарихини ўрганишнинг назарий ва амалий аҳамиятлари.
   

Ҳар бир шахснинг ўзининг вафоти муносабати билан мол-мулкини тасарруф этиш бўйича берган бир томонлама, фуқаровий ҳуқуққа асосланган расмий фармойиши “васиятнома” дейилган. Унда марҳум ўзига меросхўр (ворис) ёки меросхўрлар тайинлаш, баъзи ворисларни меросдан маҳрум этиш, қулларни озод қилиш, хотини ва ёш болаларига васий тайинлаш, кўмиш маросимлари, мақбара ясаш, тош қўйиш кабилар ҳақида ўз хоҳиш-иродасини изҳор қилиши мумкин бўлган.
Васиятнома ёзиш ҳуқуқи актив ёки пассив бўлган мумкин. Тўлиқ фуқаролик ҳуқуқига эга кишиларга актив ҳуқуқ берилган. Пекулий олган фарзандлар шу пекулий доирасида васият қилишлари мумкин бўлган.
қадимдан васият ҳуқуқидан маҳрум аёллар васийнинг розилиги билан бу ҳуқуққа эга бўлганлар. Адриан даврида (76–138) аёллар ҳам фуқаролик ва васиятнома қолдириш ҳуқуқини олганлар. Наполеон кодексида ҳам васиятнома қолдириш аёлларнинг бирдан-бир имтиёзлари сифатида белгиланган. Васиятнома, тузилган вақтидан қатъи назар, фақат васиятчи вафот этганидан кейингина кучга кирган.
Перегринларга васият қилиш ҳуқуқи берилмаган. Шунингдек интестабел (ахлоқий жиноятлари учун ҳуқуқдан маҳрум этилган)лар, руҳий беморлар ва кейинги империя даврида христианликдан чекинганлар ҳам бу ҳуқуқдан маҳрум этилганлар.
Меросхўр тайинлашда ҳам турли тўсиқлар бўлиши мумкин бўлган. Масалан, қуллар мерос олмаганлар, агар мерос катта бўлса (100 минг ассдан ортиқ) унга аёл кишини меросхўр қилиб тайинлаш мумкин бўлмаган, чунки аёлларда исрофгарчилик эркакларга нисбатан кўпроқ ҳисобланган. Васиятномада меросхўрларнинг номлари аниқ кўрсатилиши керак бўлган. Ҳали туғилмай, она қорнида бўлган фарзандлар бундан мустасно бўлган. Ишлаб чиқариш билан шуғулланмайдиган хайрия жамиятлари ҳам ворис бўлишлари мумкин бўлган.
Vasiyat orqali qul ozodlikka chiarilishi mumkin.
Qonuniy tartibga ko‘ra har bir Rim fuqarosi balog‘at yoshiga yetib yoki yetmay ruhiy jihatdan sog‘ yohud aksinchaligidan qat’iy nazar voris bo‘lish huquqiga ega bo‘lgan. Bundan tashqari qullar ham vasiyatnomaga ko‘ra meros olish huquqiga ega bo‘lganlar. Vasiyatnoma qoldiruvchi shaxs o‘zining qulini merosxo‘r sifatida tayinlaganda ushbu qul ozod qilingan va zaruriy merosxo‘r sifatida uni olishga majbur bo‘lgan. Bu holatlar ko‘pincha vasiyat qoldiruvchi o‘z qulini ozod qilishni istaganida yuz bergan va shuningdek vasiyat qoldiruvchining qarzlari ko‘p bo‘lganda ham u o‘zining tabiiy merosxo‘rlarini ushbu qarzlar bilan ko‘mib yuborishni xohlamaganida ham yuz bergan. Boshqa tomondan boshqa shaxsning quli merosxo‘r sifatida tayinlanganida, qul aslida merosni qabul qiulib oluvchi o‘zining xojasi ko‘rsatmalariga amal qilgan. Tarixning muayyan davri mobaynida ayollarning vasiyatnoma qoldirish huquqi¹ cheklangan va faqatgina Prinsipat davriga kelibgina bu cheklov bekor qilingan. Davlat, munitsipallar, diniy va xayriya tashkilotlari va vasiyatnoma tuzinganda hali tug‘ilmagan kimsalar merosxo‘r bo‘la olishmagan. Muayyan vaqtlar o‘tishi bilan bu haqidagi qoidalar ham o‘zgarishga uchragan

1^ Voconia qonuniga asosan (tahminan miloddan avvalgi 169 yil), ayol kishining meroschisi undan ko’ra qonun bilan o’rnatilgan mablag’dan ko’p topadigan bo’lsa(masalan 100,000 dona eshakdan yoki tangadan ko’p bo’lsa). G. 2. 274ni ko’ring.