Varieties hand out notes uzb

 
2.4.1-rasm. Chizma: Anor gulining anatomik tuzilishi 
 
1-gul o’rni, 2-gul kosacha, 3-gul tojibarg, 4-chang ipi, 5-chang don, 6-tumshuqcha, 7-
ustuncha, 8-tuguncha, 9-chang(urug’ kurtag). 
 
Meva shakllanishi. Gul va mevalarni siyraklashtirish 
 
2.4.2-rasm.Erkak gul chapda va o‘ng tarafda germofrodit gul. 

---

81 
Daraxtning meva berish imkoniyati undagi germofrodit gullar soni bilan 
belgilanadi. Shu sababdan, ko‘proq erkagiga nisbatan germofrodit gullar hosil 
qiluvchi navlar hosildorligi yuqori navlar deb yuritilishi mumkin.
Isroil anor navlarining germofrodit gullar hosil qilish imkoniyati 43% dan 66% 
gacha.
Changlanish vaqti juda muhim ahamiyatga ega, guldagi changlar 2-3 kun 
ichida aktiv bo‘ladi, so‘ngra sustlashadi. Changlanish soni mevada qancha urug‘ 
shakllanishini belgilaydi va natijada meva hajmiga o‘z ta’sirini o‘tkazadi. Dastlab 
germofrodit gullar ochiladi va oradan 7-8 kun o‘tib, erkak gullar ochiladi.
Yana shuni e’tiborga olish kerakki, kech ochilgan gullar yaxshi 
rivojlanmaydigan mevalar hosil bo‘lishiga sabab bo‘ladi. 
Yuqorida qayd etilganidek, anor odatda o‘zidan, boshqa navlar va xasharotlar 
yordamida, asosan asalarilar yordamida changlanadi.
Hindiston, Turkmaniston, Isroil va Tunis anor navlari ustida olib borilgan 
izlanishlar (gullarni izolyasiya qilish yoki gul changlarni kesib tashlash) shuni 
ko‘rsatadiki anor gullari o‘z-o‘zidan changlanib changlatuvchisiz ham meva 
tugaverishi mumkin.
Shuningdek, o‘z-o‘zini changlatuvchi navlarning hosildorligi har-xil. O‘z-
o‘zini changlatuvchi navlar gullari nazoratga olinganda 45% gacha meva tukkan, 
boshqa navlar yordamida changlanuvchi navlar nazortaga olinganda hosildorlik 
68% ga ortgan.
Shu sababdan, hosildorlikni oshirish uchun bir nechta navni birga ekish tavsiya 
qilinadi.
Anor daraxtlari juda ko‘p gul hosil qiladi, lekin bu gullarning hammasi ham 
meva hosil qiluvchi gul bo‘lmaydi. Mevaning ko‘p bo‘lishi uning hajmi va 
hosildorligiga ta’sir o‘tkazadi. Meva hajmini oshirish uchun gullar va mevalarni 
siyraklashtirilish tavsiya qilinadi. Agar mevani siyraklashtirishga qaror qabul qilgan 
bo‘lsangiz, mevaning o‘zini siyraklashtirgandan ko‘ra, meva beruvchi novdani 
siyraklashtirish maqsadga muvofiq.

---

82 
Hosildorlikni chegaralash uchun hujayralar endi kengayishidan oldin 
novdalarning pastki qismidagi nimjon kurtaklarni olib tashlang. Agar ehtiyoj 
sezsangiz daraxt kuchini mevaga berishidan oldin gul to‘plarni siyraklashtiring.
Ba’zi anor navlari ko‘p meva tugadi, lekin ularning hajmi tijorat maqsadida 
foydalaniladigan navlarga nisbatan kichik. Nav meva hajmiga boshqa amaliyotlarga 
nisbatan ko‘proq ta’sir o‘tkazadi.
Kiprda meva tugish jarayoni yakunlangandan so‘ng (gullash davrida) barcha 
erkak gullar qo‘l bilan olib tashlanadi va daraxtda faqat onalik gullar qoladi. Agar 
shunda ham normadan ko‘p meva qolgan bo‘lsa, yana bir bor qo‘l bilan ular 
siyraklashtiriladi. 
Qo‘l bilan gullarni siyraklashtirish ko‘p mehnat talab qilinishi sababli, gullar 
va mevalarni kimyoviy preparatlar yordamida siyraklashtirish o‘rganilgan. Ortiqcha 
gulni siyraklashtirish maqsadida gullash davrida GK (20ppm) o‘stiruvchi 
garmondan foydalanish mumkin.
Gul to‘kilishini oldini olish va gul kurtaklarni ko‘paytirish uchun NAA 
(10ppm) garmonidan (gul to‘kilishi kuzatilsa 2-3 marta bir hafta oralig‘ida) 
foydalanish mumkin.
Samarali dehqonchilik amaliyoti talablariga ko‘ra o‘stiruvchi garmonlardan 
foydalanish tavsiya qilinmaydi.