Varieties hand out notes uzb

8.
 
Qizil-Anar
. O‘rtacha yumaloq shaklli o‘zbek navi. O‘rtacha qalinlikdagi 
yaltiroq yashil terili mevadir. Urug‘lari o‘rtacha hajmda. Sharbat miqdori taxminan
54%, mazasi shirin-nordon, shakar 15% va kislota 2.2% ga ega. Mevalar oktabr oyi 
o‘rtalarida pishib yetiladi va 4-5 oy davomida saqlanadi. 
9.
 
Kirmizi-Kabux
. Azarbaidjan navi balandligi 4 m, mevalar kattaligi 350-400 
g, yorqin qizil rangli va sharsimondir. Terisi o‘rtacha qalinlikda bo‘lib, urug‘lari 
katta, shakar 14,5%, kislota 2,1% ga ega bo‘lgan 45% qizil shirin-nordon sharbatga 
ega.
10.
 
Nazik-Kabux.
Balandligi 4 m, kattaligi 400g to‘q qizil meva beradigan 
Ozarbayjon navi. Mevasi katta urug‘li hisoblanib, shakar 12,3% va kislotali 2,6% va 
49% shirin-nordon sharbat beradi. Meva oktabr oyining o‘rtalariga qadar pishadi, 3-
4 oy saqlanadi hamda hosildorlik yuqori bo‘ladi.
11.
 
Shax-Nar.
Kichik daraxt shaklida o‘suvchi Ozarbayjon navidir. 
O‘rtacha kattalikdagi (300 g) qizil mevalar yumaloq yoki nok-shaklida bo‘lib, 
o‘rtacha qalinlikdagi teri bilan qoplangan. Urug‘lari kichik, sharbati 50% atrofida, 
shirin-nordon, sharbati 13,4% shakar va 2,1% kislotalarga ega. Meva oktabr oyining 
ikkinchi yarmida pishib, 6 oy saqlanadi. Hosildorlik yaxshi. Mintaqada ko‘plab 
boshqa navlar mavjud. Masalan: “Surx-Anor”, “Kavadoni”, “Iridane”, “Ak-Dona”, 
“Podarok”, “Shaynakskii”, “Agat”, “Hisor alyuminiy”, “Gissarskiy krupnoplodnyi”, 
“Mesxeti”, “Azarbaidjan”, “Shirin-nar” va boshqalar.
Sovuqqa chidamli navlar 
Turli xil navlarning sovuqqa chidamliligi:
Anorlarning ko‘pi faqat -11°C gacha chidamli bo‘ladi. Ko‘pgina Amerika, 
O‘rta Yer dengizi va Hind navlari -13°C dan -9°C gacha bo‘lgan haroratda 
zararlanadi, -18°C dan -19°C gacha bo‘lgan haroratda ildizigacha zararlanadi. 
Turkmanistondagi tadqiqotlarga ko‘ra sovuqqa ko‘proq chidamli bo‘lgan Markaziy 
Osiyo navlari -15°C dan -13°C gacha bo‘lgan haroratda yuqori qismlari va bir yillik 
novdalar zararlandi, -17°C dan -16°C gacha bo‘lgan haroratda tana qismi sezilarli 

---

58 
zarar ko‘rgan va -18°C dan -21°C gacha bo‘lgan haroratda daraxtning butun tanasi 
zarar ko‘rgan. Texasdagi anor sinovlarining dastlabki natijalari “Kazaki” va “Sal” 
(Salavaskiy) AQShning 6 ta hududida (-20°C dan -18°C gacha) tirik qolishlari 
mumkinligini ko‘rsatib turibdi, bu esa ularni eng sovuqqa chidamli anorlarga 
aylantiradi. “Texas Red” va “Plantation Red” ham eng ko‘p sovuqqa chidamli nav 
bo‘lishi mumkin. Qattiq urug‘li navlar yumshoq urug‘li navlarga qaraganda sovuqqa 
chidamliroq bo‘ladi. Agar mevalar sharbat qilinadigan bo‘lsa, meva urug‘ining 
qattiqligini hech qanday ahamiyati yo‘q, ammo mevalar shundayligicha istemol 
qilinsa, bu juda katta ahamiyatga egadir.