1-bob. Mikrokredit tashkilotlari tomonidan faoliyatni amalga oshirishda ularga qo‘yiladigan talablar 1-§. Umumiy qoidalar 1. O‘zbekiston Respublikasining “Mikrokredit tashkilotlari to‘g‘risida”gi, “Mikromoliyalash to‘g‘risida”gi va “Iste’mol krediti to‘g‘risida”gi qonunlariga muvofiq mikrokredit tashkilotlari mikrokredit, mikroqarz, mikrolizing berishni, shuningdek boshqa turdagi mikromoliyaviy xizmatlarni ko‘rsatishni, shu jumladan iste’mol kreditlarini berishni hamda faktoring operatsiyalarini amalga oshiradi.
2. Mikrokredit tashkilotlari faoliyatni amalga oshirishda banklardan kreditlar, yuridik shaxslardan hamda jismoniy shaxs — ta’sischilardan (ishtirokchilardan, mulkdorlardan) qarz mablag‘larini jalb etishga haqli.
3. Mikrokredit tashkiloti barqaror faoliyat ko‘rsatishi uchun shakllantirilgan jami xususiy kapitalning miqdori mikrokredit tashkilotining jami aktivlarining 10 foizdan kam bo‘lmagan darajada bo‘lishi kerak.
4. Mikrokredit tashkilotlari barcha ta’minotsiz (ishonchga asoslangan) mikrokreditlarning (mikroqarzlarning) ular shakllantirgan ustav fondiga foiz nisbatini mustaqil ravishda belgilaydi.
5. Mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatishda foydalanilmagan va mikrokredit tashkiloti ixtiyorida qolgan pul mablag‘lari depozit sifatida bankka qo‘yilishi mumkin.
6. Mikrokredit tashkiloti faoliyati davomida vujudga kelgan zararlarni qoplash uchun zaxira fondi yaratilishi ko‘zda tutilishi mumkin va uning miqdori mikrokredit tashkilotining ta’sis hujjatlarida ko‘rsatiladi.
2-§. Mikrokredit tashkilotlarining aktivlari sifatini tasniflash 7. Mikrokredit tashkilotining tavakkalchilikka ega barcha aktivlari, shu jumladan, bergan mikrokreditlari, miqroqarzlari, mikrolizing va faktoring xizmatlari, boshqa kredit tashkilotlariga barcha talablari, garovga olingan mulkka egalik huquqini qo‘llagan holda undirib olingan mulklari mazkur Nizomga muvofiq o‘z vaqtida va to‘g‘ri tasniflanishi va ularga aktivlar bo‘yicha ehtimoliy yo‘qotishlarni qoplash zaxirasi (bundan buyon matnda aktivlar bo‘yicha zaxira deb yuritiladi) yaratilishi shart.
8. Mikrokredit tashkilotining aktivlari sifatiga ko‘ra “standart”, “substandart”, “shubhali” va “umidsiz” toifalarga tasniflanadi.
9. Mikrokredit tashkilotining aktivlari sifati quyidagicha tasniflanadi:
asosiy qarz va (yoki) foizlar o‘z muddatida qaytarilishiga shubha tug‘dirmaydigan aktivlar — “standart”;
asosiy qarz va (yoki) foizlarni qaytarish muddati 31 kundan 60 kungacha kechiktirilganda — “substandart”;
asosiy qarz va (yoki) foizlarni qaytarish muddati 61 kundan 90 kungacha kechiktirilganda — “shubhali”;
asosiy qarz va (yoki) foizlarni qaytarish muddati 91 va undan ortiq kunga kechiktirilganda “umidsiz”.
Asosiy qarz va (yoki) unga hisoblangan foizlar bo‘yicha to‘lov muddati 30 kundan o‘tgan qarzdorligi mavjud aktivlarning sifati “standart” deb tasniflanishi mumkin emas.
10. Aktivlarning quyida keltirilgan asosiy shartlaridan hech bo‘lmaganda bittasi o‘zgartirilgan bo‘lsa, ular shartlari qayta ko‘rib chiqilgan aktivlar deb hisoblanadi:
foiz stavkasining pasaytirilishi, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankning (bundan buyon matnda Markaziy bank deb yuritiladi) qayta moliyalash stavkasi pasayishi munosabati bilan foiz stavkasining pasaytirilishi holatlari bundan mustasno;
asosiy qarzdan qisman voz kechilishi;
foizlarga doir to‘lovlarning bir qismi yoki barchasidan voz kechilishi;
aktivning asosiy va (yoki) foizlarining to‘lash muddati kechiktirilishi yoki uzaytirilishi, oylik to‘lovlar sanasi o‘zgartirilishi bundan mustasno;
ta’minot turining o‘zgartirilishi, bundan aktivning bir qismi qaytarilganligi munosabati bilan ta’minotdan chiqarilgan yoki garov o‘zgartirilgandan so‘ng garovning aktiv qoldig‘iga nisbati mikrokredit tashkilotining ichki hujjatlarida ko‘rsatilgan chegaradan kam bo‘lmagan miqdorda almashtirilgan holatlar mustasno.
11. Shartlari qayta ko‘rib chiqilgan aktivlar bo‘yicha asosiy qarz va (yoki) foizlarni qaytarish 30 kungacha kechiktirilganda “substandart” aktiv sifatida, asosiy qarz va (yoki) foizlarni qaytarish 31 kundan 60 kungacha kechiktirilganda “shubhali” aktiv sifatida, asosiy qarz va (yoki) foizlarni qaytarish 61 va undan ortiq kunga kechiktirilganda “umidsiz” aktiv sifatida tasniflanadi.
12. Aktivlar sifati ularning shartlari qayta ko‘rib chiqilishi bilan darhol oldingi tasniflangan toifadan yaxshiroq toifada tasniflanishi mumkin emas.
Aktivlarning muddati qayta ko‘rib chiqilgandan keyin qaytarish jadvaliga asosan kamida ketma-ket 3 ta to‘lov to‘liq va o‘z vaqtida to‘langan taqdirda, ularning sifati bir pog‘ona yuqori tasniflanishi mumkin.
13. Aktivlar sifatini tasniflash va ularni mikrokredit tashkiloti balansida aks ettirish mikrokredit tashkiloti va qarzdor o‘rtasida tuzilgan shartnoma shartlarini o‘zgartirmaydi, shu jumladan shartnoma shartlariga muvofiq mikrokredit tashkiloti tomonidan asosiy qarz va unga hisoblangan foizlarni, shuningdek shartnoma shartlarini bajarmaganligi uchun jarima va penyalarni to‘liq miqdorda qarzdordan undirish huquqini bekor qilmaydi.
14. Alohida hollarda (favqulodda va muayyan sharoitlarda oldini olib bo‘lmaydigan vaziyatlarda qarzdor tomonidan mikrokredit tashkiloti oldidagi majburiyatni bajarish yoki lozim darajada bajarish imkoniyati bo‘lmaganda) aktivlar sifatini tasniflash va ularning shartlari qayta qo‘rib chiqilmagan deb hisoblanishi Markaziy bank tomonidan belgilanishi mumkin.
