Variant № 24
1. Урта катлам мулкдорлар катлами кандай шаклланади?
2. Фукароларнинг узини узи банд килиш буйича фаолияти нималардан
иборат?
3. Aholining mutlaq soni qanday miqdoriy ko‘rsatkich hisoblanadi?
Javoblar: 1. Хозирги демократик ва фукаролик жамияти куриш жараёнида биз республикада мулкдорлар катламини шакллантиришдек долзарб вазифалардан биридир. Чинакам мулкдор синф хам мулкни давлат тасарруфидан чикариш хусусийлаштиришни изчил амалга ошириш хисобига хам кичик хусусий тадбиркорликни ривожлантиришни рагбатлантириш, кимматли когозлар бозорини яратиш хисобига куп укладли иктисодиётни вужудга келтириш йули билан шакллантирилади. Хозир мамлакатимизда ишчи кучининг хаддан ташкари куплиги, ривожланган кишлок хужалиги, ахолининг рухияти, кичик ва оилавий бизнесни ривожлантириш учун жуда катта имконият яратади. Узбекистон мустакилликка эришгандан сунг давлат мулкини хусусийлаштиришга кенг йул очиб берди. Куплаб корхона ва заводлар хиссадорлик жамиятига айлантирилди. Бу эса кишини мулккка булган муносабатини узгартириб янгича ишлашга имкон яратди. Хар бир мулк эгаси уз корхонаси ёки уз еридан яхши даромад куришга харакат килади. Бунинг учун эса мулк эгасининг харакат ва изланишни талаб этади. Давлатимиз фукаролик жамияти куришда ахолининг шахсий ёрдамчи хужаликлари самарадорлигини ошириш учун давлат томонидан ёрдам курсатилмокда. Кимматли когозлар бозорини шакллантириш хисобига ахолининг буш турган маблаглари айланишга жалб этилди. Акциялаштириш, фонд бозорида катнашиш оркали ахолда кимматли когозларнинг эгаси булишга кизикиш пайдо булади. Хакикатдан хам биз юксак ривожланган мамлакатлар иктисодиётини олсак, улар хам жуда узок йиллар давомида бу йулни босиб утишган хозирда АКШ ва Япония шунингдек бошка бир неча риожланган мамлакатлар дунёда биринчи уринда турибди, уларда хам асосий ишлаб чикариладиган махсулот ва товарлар хусусий корхоналар ва фермер хужаликлари томонидан етказиб берилмокда.
Албатта Узбекистон хам ушбу йулдан дадил бормокда. Лекин бу йулда бир канча муаммоларга дуч келмокда. Лекин бунинг учун утмишдан мерос булиб колган номакбул иллат борки ундан воз кечиш лозим, яъни инсон жамиятдаги уз урни ва кадрини тугри тушуниши зарур.У узини кичкина бир муруват деб хис этиши хамма муаммоларни унинг урнига давлат хал килиши керак деб билиши зарарли тушунчадир.
Хозирги кунда мамлакатимиз олдида турган асосий вазифалардан бири республиканинг узидагина эмас балки энг аваало жахон бозорида харидоргир булган махсулот ишлаб чикаришдан иборат. Бунинг учун биз кураётган фукаролик жамиятида мулкдорлар синфини шакллантириш лозим, шундагина иктисодиётимиз юкслиб боради. Шундан келиб чиккан
2. O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim muassasalarining o‘quv rejalariga asosan “Davlat hokimiyati vakillik organlari va fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari faoliyatini tashkil etish fanini o‘qitish uchun mo‘ljallangan. O‘zbekiston mustaqillikka erishgunga qadar bu fan “sovet qurilishi” deb atalar edi. Sovetlar faoliyat yurituvchi korxonalar sifatida qonun ijodkorligi, boshqaruv va nazoratning birligini ta'minlashi kerak edi. Savol tug‘iladi: qanday qilib saylangan vakillik organi qonun qabul qilishi va uning ijrosini ta’minlashi mumkin? Ushbu ikki sohadagi vakolatlarni amalga oshirish uchun mutaxassislar va professional uskunalar kerak.
Bir so‘z bilan aytganda, qonun ijodkorligi faoliyatini ijro hokimiyati bilan birlashtirib bo‘lmasligini yaqin tariximiz ko‘rsatdi. Qonun chiqaruvchi hokimiyat rasman Oliy Kengashlarda jamlangan taqdirda ham, ijro hokimiyati o‘z xohish-irodasini qonun chiqaruvchi hokimiyatga o‘tkazadi va sovet nazorati haqida gap bo‘lishi mumkin emas. Sovet Ittifoqi tomonidan boshqariladigan ijro hokimiyati keyinchalik buyruqbozlik-ma'muriy va markazlashgan byurokratik tizim sifatida tanildi. Shunday qilib, Sovetlar amalda o'zini oqlamasa va ishchi korporatsiyalar nazariyasining asosini tashkil qilmasa, vakillik organlari bilan nima bo'ladi, degan savol tug'iladi. Bu masala, ayniqsa, O‘zbekiston mustaqillikka erishgandan keyin dolzarb bo‘lib qoldi.
Rivojlangan fuqarolik jamiyatlarida hokimiyatlarning boʻlinishi tamoyiliga asoslangan demokratiya qonun ustuvorligiga oʻtdi. Davlat hokimiyati nisbiy mustaqillik asosida qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatlariga bo‘linadi. Mamlakatimiz mustaqillikka erishgach, O‘zbekiston Respublikasining maqsadi huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati barpo etishdan iborat. Mustaqil O‘zbekistonning birinchi Konstitutsiyasida O‘zbekiston Respublikasining davlat hokimiyati tizimi hokimiyatning qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatiga bo‘linishi prinsipiga asoslanishi belgilangan. Respublikadagi vakillik organlari tizimi ana shu uch hukumatdan biriga kirdi.
3. Aholi soni muayyan bir hududda yashovchi aholining umumiy soni hisoblanib, u eng keng tarqalgan umumiy miqdoriy-demografik tavsiflardan biridir. Aholi soni tug'ilish va o‘lim natijasida muntazam o'zgarib turadi, muayyan bir hududlar uchun esa aholi migratsiyasi natijasida o'zgaradi. Shuning uchun demografik tahlilda aholi soni vaqt funksiyasi sifatida qaraladi.
Hozirgi kunda aholi soni to'g'risidagi ma’lumotlar aholini ro'yxatdan o'tkazish, ro'yxatdan o'tkazishlar o'rtasidagi davr uchun esa tug'ilish, o'lim, migratsiyani hisoblash asosida olinadi.
Aholi soni dinamikasini o'rganishda odatda, quyidagi ko'rsatkichlardan foydalaniladi: Aholi sonining mutlaq o'sish sur’ati Aholi sonining nisbiy o'sish sur’ati Aholi sonining o'sish sur’ati Hayotiylik indeksi Aholini mutlaq o'sish sur’atining jadalligi koeffitsienti va aholi tabiiy o'sish sur’ati
