Вариант №15 Хашаротлар овқат хазм қилиш тизими, қисимлар ва функциялари

Мўйловларни жойлашиши, тузилиши, турлари ва функцияси

Hasharotlarga teginish hissi, hid, ta'm, eshitish mish-malari rivojlangan. Shaxsiy turlar harorat va namlikning o'zgarishi, havo bosimining o'zgarishi va suv muhitini, Yer magnit maydonini va elektrostatik maydon ta'sirini farqlashi mumkin.



Tegishli organlar tananing turli qismlarida, antennalar va og'iz bo'shlig'ida joylashgan sezgir sochlar shaklida namoyon bo'ladi. Soch tirnash xususiyati tetiklantiruvchi nerv hujayralariga o'tkaziladi, bu erda qo'zg'alish yuz beradi, bu jarayon davomida asab markaziga uzatiladi. Xushbo'y organlar antennaga hujayralardagi hujayralarga biriktirilgan va katikulaning chuqurchalariga cho'ktiriladigan plita yoki konus shaklida to'plangan. Erkaklar hasharot elementlari - ayollarga qaraganda ko'proq. Hasharotlarning ma'lum hidlarga sezuvchanligi insonlardagiga qaraganda ancha yuqori. Taste organlari og'iz qismlarida joylashgan. Kelebeklarda, asalarilarda va unning xushbo'y hidi sensori old oyoqlarning oyoqlarida topilgan. Hashoratlar bir darajaga qadar shirin, sho'r, achchiq va nordon ajralib turishi mumkin. Eshitish organlari nafaqat ovoz chiqaradigan (chigirtkalar, cho'chqalar, chivinlar, qo'shiqlarni, ba'zi xatoliklarni) chiqaradigan hashoratlarda yaxshi rivojlangan. Ular timpanik organlar shaklida, ya'ni eshak singari nozik kissikulyar qismlar, sezgir elementlarning klasteri ko'rinishida taqdim etiladi. Qorinning I qismida chigirtka va jigarda chalingan timpanik organlar, old oyoqlarning tsisternasida chigirtka va chigirtkalar mavjud. Timpanik a'zolari bo'lmagan boshqa ko'plab hashoratlar tovushlarni farqlashi mumkin. Ko'zni ko'rish organlari odatda yaxshi rivojlangan. Faqat er osti yoki g'orlarda yashaydigan hashoratlarda ko'zlar etishmayotganda yoki kam rivojlangan. Vizyon murakkab va oddiy ko'zlar bilan ifodalanadi.



Ko'zlari murakkab (tomonlama) (1 juft) boshning yonlarida joylashgan. Ular ko'plab ingl. Elementlardan iborat - ommatidiya (fasetalar). Ommatidium shaffof linzalardan tashkil topgan (kornea), bikonveks linzalari va uning ostida shaffof kristall konus shaklida. Birgalikda ular bitta optik tizimni tashkil qiladi. Konusning ostida nurli nurlarni qabul qiluvchi retina mavjud. Hasharotlar ranglarni ajratishi mumkin. Oddiy ko'zlar (ko'zlar) uchburchakning boshida bir hasharotning boshida joylashgan: 1 median - peshonaga, ikkinchisi esa tepada yuqorida joylashgan nosimmetrikdir. Ular barcha hashoratlarda rivojlanmagan. Ko'pincha medial teshik yo'qoladi, kamdan-kam holatlarda o'rtacha hisobga olinmagani uchun juftlashgan ko'zlar yo'q. Ko'pchilik lepidoptera va dipteranlar ko'zdan butunlay mahrum. 1 optik qism uchun oddiy ko'z bir qator hissiy elementlarga ega va miyaning old qismining o'rta qismidan innervatsiya qilinadi. Oddiy ko'zning vazifalari etarli darajada aniq emas. Ular murakkab ko'zlarga regulyativ ta'sir ko'rsatishi kerak, ular yorug'likning xilma-xilligi sharoitida ko'rishning yanada mustahkamligini ta'minlaydi, murakkab ko'zlarning ta'sirini kuchaytiradi. past yorug'likda va yuqori yorug'lik qizg'inligida tormozlanadi. Reflex boshq. Retseptorda boshlanadi. Qabul qiluvchilarni irritab bo'ladigan stimulning energiyasini asab ta'siriga aylantiradi. Retseptorlar 4 guruhga bo'linadi: mexanik retseptorlar - mexanik tirnash xususiyati, termoregtseptorlar - harorat tirnash xususiyati, kimyoviy retseptorlarga retseptorlar - fotoreseptorlar - engil energiyaga. Hasharotning tanasi uchta aniq ajraladigan qismdan iborat: bosh, ko'krak va qorin.

Antennalar, antennalar yoki bog'lanishlar ikkitadan 60 dan ortiq segmentlarga qo'shilishi mumkin bo'lgan bog'langan tuzilmalardir. Formada ular juda xilma-xildir. Hasharotlarning ko'pgina guruhlarida antennalar uzoq, ya'ni to'rt yoki undan ko'p segmentlardan iborat, biroq qanotli va chivinlarning uchtasi bor. Ikkinchidan, uchinchi segmentda birlashtiriluvchi bir necha segmentlardan iborat bo'lgan yumshoq jarayon bo'lishi mumkin. Antennalar nafaqat "pelpi" deb atalmish tuynuklarga o'xshamaydi: ularning turiga, hidga, ovozga, tortishish darajasiga, namlik va haroratga bog'liq sezgir tuklarni va quduqlarni olib yuradilar. Antennalarning tuzilishi juda xilma-xildir. Kunduzgi kapalaklardagi koptaklar (kengaytirilgan so'nggi qismlar bilan) yoki kulbalar (qalin boshli oilalar oilasida); oyoqlarda (qirg'oqqa o'xshash) va uzun va lateral jarayonlarning ikki qarama-qarshi satrlari bilan tuklar va tuklar va tarozilar bilan qoplangan, qisqa lateral jarayonlarga ega bo'lgan ikki tomonlama serrat; asalarilar va ossozlarda (butun uzunligi bo'ylab bir xil qalinlikda), serrate, ikki tomonlama serrat yoki har bir segmentda bir yoki ikki uzun jarayon bilan; (bu guruhda ularning shakli tasniflash uchun juda muhimdir) - filtr, plash yoki lamellar, plastinkaning tagliklari bilan bog'langan, bu qismlar uzoqroq bo'lganda, fan kabi ochilishi mumkin; Ba'zi shakllarda antenna uzoq, ajraladigan nurlar jarayonlari bilan tarvalanadi.