Valyuta munosabatlari

Valyuta munosabatlari – bu xalqaro aloqalarga xizmat ko’rsatuvchi va jahon xo’jaligida valyuta muomalasi jarayonida vujudga keladigan o’ziga xos pul munosabatlarining majmuidir. Valyuta munosabatlari jahon valyuta tizimining asosi bo’lib xizmat qiladi. Ularning shakllanish jarayonlarini o’rganish O’zbekiston uchun nafaqat nazariy, balki amaliy ahamiyatga ham egadir.
Xalqaro moliya munosabatlari rivojlanishida valyuta tizimining samarali tashkil etilishi va uning barqarorligi muhim o’rin tutadi. Valyuta tizimi deganda, valyuta munosabatlarini tashkil etishning tashkiliy-huquqiy shakli tushuniladi. Valyuta tizimining holati mamlakatda valyuta munosabatlarini boshqarish va tartibga solish jarayoniga bevosita bog’liq bo’ladi.
Valyuta tizimining uchta asosiy shaklini ajratib ko’rsatish mumkin:

• 
  Milliy valyuta tizimi – ma’lum bir mamlakat hududida valyuta munosabatlarini tashkil etish, tartibga solish bilan bog’liq tadbirlar majmuasini ifodalaydi.
  
• 
  Mintaqaviy valyuta tizimi – muayyan bir mintaqa doirasidagi mamlakatlar tashabbusiga ko’ra tashkil etilgan valyuta tizimini ifodalaydi.
  
• 
  Jahon valyuta tizimi – mamlakatlar o’rtasidagi valyuta munosabatlarini amalga oshirish uchun tashkil etilgan, instrumentlar, shartnomalar, tartib-qoidalar va tashkilotlarning majmuasidir.
  

2. 
   Valyutani tartibga solish tizimining eng muhim tushunchalari valyuta huquqi sub'ektlarini ifodalovchi, xorijiy va milliy valyutalar bilan operatsiyalarni amalga oshiruvchi "rezident" va "norezident" tushunchalaridir.
   

O‘zbekiston Respublikasida “VALYUTANI TARTIBGA SOLISH TO‘G‘RISIDA”GI O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI QONUNIGA asosan Markaziy bank valyutani tartibga soluvchi davlat organi hisoblanadi

Xalqaro moliya institutlari asosan, birinchi jahon urushidan keyin tashkil topa boshlagan. Bu xalqaro tashkilotlar a’zo mamlakatlarga qarz mablag’larini taqdim etish bilan birga jahon valyuta tizimining faoliyat yuritish tamoyillarini ishlab chiqishadi va davlatlararo valyuta munosabatlarini tartibga solishadi.