Vagonlar avtotormozlarini qо‘shmasdan manyovr ishlarini bajarish texnologiyasining qо‘llanish doirasini tadqiq qilish

Key words: 
brake line, brake sleeve, braking distance, automatic brake system, 
shunting work, shunting locomotive, nomogram. 
 
KIRISH 
Mamlakatimizda temir yо‗l sohasida keng kо‗lamli ishlar olib borilmoqda. Shunday bir 
davrda temir yо‗lda yuklarni tashish qamrovini kо‗paytirish asosiy maqsad sanaladi. Bu 
qamrovni amalga oshirishning eng samarali yо‗li esa yuklarni manzilga tez va о‗z vaqtida 
yetkazib berishdir. Yuklarni manzilga yetkazib berish muddatining о‗z vaqtida 
bajarilmasligining asosiy sababi vagonlarning stansiya yо‗llarida meyordan ortiq turib qolishidir 
[1-3]. Vagonlarning stansiya yо‗llarida turib qolish vaqtini kamaytirish uchun bir qancha 
choralarni kо‗rish talab etiladi. Ulardan biri stansiya yо‗llarida amalga oshiriladigan manyovr 
ishlarini bajarishda vagon avtotormozlarini qо‗shishga sarflanadigan vaqtni tejashdir.
Dastlab stansiyada manyovr ishlarida vagon tormozlarini qо‗shish zaruriyati va bu qanday 
qoidalarga asosan ishlab chiqilganligiga nazar solaylik. Vagonlar manyovr paytida lokomotivga 
tormoz birlashtirish yengchalari bilan ulanadi. Bu yengchalar orqali tarkibning avtotormoz tizimi 
manyovr lokomotivi tomonidan havo bilan tо‗ldiriladi. Havo bilan tо‗ldirish vaqti tarkibdagi 
vagonlar soniga bog‗liq, lekin shunga qaramay stansiyaning texnikaviy jarayoni jurnalida 
manevr tarkibini havoga olish uchun vaqt belgilangan bо‗ladi. Vagonlar tо‗liq havoga olinmasa, 
ularning tormoz kalodkalari vagonning harakatlanishiga yetarlicha qarshilik kо‗rsata olmaydi. 
Tarkib tuzuvchisi eng oxirgi vagonning tormoz yengchasi orqali vagonlar tо‗liq havoga 
olinganligini tekshiradi. Shundan sо‗ng tarkib tuzuvchisi mashinist bilan birgalikda manyovr 
ishlarini amalga oshiradi. Agar tarkibdan biror vagon kutilmaganda uzilib ketsa yoki manyovr 
paytida yaxshi ulanmagan bо‗lsa, birlashtirish yengchasi uzilishi bilan uning avtotormozlash 
tizimi ishlab ketadi va vagon tо‗xtaydi. Vagonlarni havoga olmasdan manyovr ishlarini 
bajarishda esa vagonlar yoki birlashtirish yengchalarning uzilishi natijasida avtotormozlar 
ishlamaydi va bu holat harakat xavfsizligi buzilishiga olib kelishi mumkin. Bular, о‗z navbatida, 

---

Молодой специалист 
Young specialist 
Жас маман 
Yosh mutaxassis
Volume 1 | Issue 1 | 
April 2022 
ISSN: XXXX-XXXX
- 6 - 
vagonlar avtotormozlarini qо‗shmasdan manyovr ishlarini bajarish texnologiyasining qо‗llanish 
doirasini tadqiq qilishni taqozo etadi.