Ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Барқарор мувозанат қарор топган тизимларда эса

Download 3,39 Mb.

bet	31/72
Sana	24.02.2022
Hajmi	3,39 Mb.
	#227819

1 ... 27 28 29 30 31 32 33 34 ... 72

Bog'liq
Асраров биофизика китоб охир вар 2

Барқарор мувозанат қарор топган тизимларда эса,

(dF)_T_,_V= 0; (d² F )_T_,_V>0

(dG)_T_,_P= 0 (d²G)_T_,_P >0 қийматга эга бўлади.

Биокимёвий жараёнларда, асосан, ҳажм – V ва босим – p ўзгаришлари ҳисобга олинмаса ҳам бўладиган қийматга эга бўлади ва бундай ҳолатда:

dF = -SdT - pdv

dG = -SdT + vdp = dF + pdv +vdp
Биокимёвий реакциялар ўзгариши жараёнида эркин энергия (F) ёки тўлиқ термодинамик потенциал (G) қийматини термодинамиканинг иккинчи қонуни асосида ҳисоблаб топиш мумкин. Реакция мувозанат константаси k нинг қиймати маълум бўлса,
v₁c₁ + v₂c₂ + …… ↔ v₁^/c₁^/ + v₂^/ c₂^/ +……
унда қуйидаги формуладан фойдаланиш мумкин:

ΔG₀= - RTlnk + RTln c₁^/v¹^/c₂^/v²^/ …/ c₁^/ ^v¹c₂^/ ^v²_…

Ушбу тенгламада:

RTlnk = ΔG₀ - ΔGнинг стандарт қиймати;
Т – абсолют температура;
…c₁^!, c₂^!… - аралашмадаги реагентлар концентрацияси;
v_1, v_2, …v₁^!, v₂^! … - аралашмадаги реагентларнинг стехиометрик коэффицентларини ифодалайди.
Агар умумий ҳолда c_j= 1 бўлса, тенглама ўнг қисмининг иккинчи бўлаги нолга тенг бўлади ва бунда dG= dG₀ тенглама ҳосил бўлади.
Қуйидаги глюкозо-1-фосфат ↔ глюкозо-6-фосфат реакцияда мувозанат константаси муҳит рН қиймати 7 га тенг бўлган шароитда k = 17 га тенг. Бунда:
dG₀ = - 1,987 · 298,15· 2,303ln17 = -7140 кЖ / моль.
Бу термодинамик натижа, яъни dG₀<0 қийматга эга бўлиши юқоридаги трансфосфорилланиш жараёнининг стандарт ҳолатда ўз-ўзидан амалга ошишини билдиради.
Стандарт оксидланиш-қайтарилиш потенциали фойдаланиб, қуйидаги термодинамик тенглама асосида dG₀ қийматини ҳисоблаб топиш мумкин.
dG₀= - nFdE₀
n – электронлар сони;
F – Фарадей сони ва у 96,864 кЖ / моль га тенг;
dE₀ – модданинг стандарт оксидланиш-қайтарилиш потенциаллар фарқи.
Гибсс энергияси қуйидаги тенглама орқали ифодаланганда:
dG = dН - ТdS
dН – энтальпия фактори,
ТdS – энтропия фактори.
Ушбу қийматлар бир-бирига қарама-қарши интилишларни ифодалайди. Энтальпия фактори (dН) тизимда тартибсизлик даражасини камайтиришга, ТdS қиймат эса тартибсизлик даражасини кўпайтиришга интилади. dG = 0 қийматга эга бўлган ҳолатда эса энтальпия фактори тизимнинг энтропия факторига тенг бўлади ва бу шароитда тизим мувозанат ҳолатига келади.