Va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi navbahor tumani kasb-hunar maktabi "tasdiqlayman"

клг: nkani yig’ib olish. Kartoshkani yig'ib olish uni yetishtirish texnologiyasi- da t'g njurakkab va >ermehnat jarayonlar hisoblanadi. Unga ekinni parvarish qi- ist ... -< etgar mehnat sarfining 75 % to'g'ri keladi. Shuning uchun ishning bu як. >gi ъса :«.orgarlik ko'rish, texnikani o'z vaqtida tayyorlash va mehnat- ж rwhti etrsimi o’yiab qo’yish kerak.

- w.gan kartoshka ombor va buyurtlardagi kartoshkaga qaraganda c tiCA'a'. va vaznini 2 hissa yo'qotadi. Kartoshka muddatidan ilgari кда’апжавсг to’liq olinmay qoladi. Shuning uchun kartoshkani o'z vaqtida -o: qilmasdan, tugunaklari to'liq yetilganda, sovuq tushguncha

irbdM k'-a > g' + jli>hda tugunaklarga shikast yetmasligi kerak. Kartoshkani iamnr -...x./ bftsn yrg’ib olishda kovlangan hamma tugunaklar bunkerga tushishi ierdL аы san ikki usulda kovlanadi: birinchi usulda kartoshka kovlagich kartoshkani yer yuzasiga chiqarib beradi, keyin qo'lda yig'ib olinadi; ikkinchi usulda kartoshka kovlashi yigich kombaynlarida kovlanadi, tugunaklari palak va tuproqdan ajratil adi so’ngra transportga ortiladi. Kartoshka kovlab yig’ish kombaynlari yengil va o’ rtacha tuproqli yerlarda yaxshi ishlaydi, bu yerda 2% dan kam hosil qoladi.Ular usti tekislab ko’milgan va pushtaga ekilgan palagi unfi hofaadta bo'lgan. tugunagi 28 sm gacha chuqurlikda, uyalari orasi 45 sm bo'lgan kanaririEa dtaaiarida ishlay oladi. Ish organlari so'nggi marta dalada uzil- lesil tekshiriladi.

Kartoshka kombayn bilan tutash qatorlardan boshlab emas, balki ikki chetki qatordan boshlab kovlab olinadi. Lemexlar kartoshkani pushtalarning boshidan

boshlab birdan' chuqur o‘yib kirmasdan ko'tarib berishi kerak, 5—6 m o'tgandar. keyin lemexlarning botish chuqurligi tekshiriladi, 15—20 m o'tgandan keyin yer- ning kovlanmagan qismida kartoshka qolib ketmayotganligi tuproqni titib tekshirib ko'riladi; lemexlar tugunaklarga nisbatan uncha chuqur botib kirmayotganligiga ishonch hosil qilish zarur. Zarur hollarda kombayn keraklicha rostlanadi.

Burilishga kam vaqt ketishi uchun eng uzun paykallardagi kartoshkani kom­bayn bilan yig'ib olish maqsadga muvofiqdir. Paykal oxirida kombayn burila olmasa, shu joydagi kartoshkani boshqa yo'l bilan kovlab olib, eni 15—20 m bo'lgan burilish maydoni ochiladi, yengil va o'rtacha tuproqni yerlarda qator oralarini 70 sm dan qilib pushtaga ekilgan kartoshkani kombaynda yig'ib olish uchun aktiv lemexli KKU-2A va passiv lemexli KKU-2A-1 ikki qator elevatorli konbaynlardan foydalanish mumkin. JUlarda traktorchi, kombaynga, saralovchi (3—6) kishi ishlaydi. Haqiqiy ishlaganda unumdorligi 0,2 — 0,4 ga/soat.

Kartoshkani bevosita kombaynda kovlab yig'ib olinadi yoki qator oralari 70 sm bo'lganda ikki fazali usulda kovlab yig'ib olinadi. Og'ir sharoitda bu kombayn ikki qatorli mashina kabi ishlaydi, shuningdek kartoshkani ikki fazali usulda yig'ib olishi mumkin.

Kartoshkani yig'ib olishning gruppa usuli, ya’ni dalada bir vaqtning o'zida bir necha kombayn ishlashi eng unumli usul hisoblanadi. Buning uchun bir yoki qo'shni ikki dala bir nechta uchastkaga kombaynlarning soniga qarab bo'linadi. Har bir uchastka o'z navbatida 4 ta, paykallar kalta bo'lsa, 6—8 ta kichik paykal- ga bo'linadi, ularning har birida soni juft qatorlar bo'ladi. Paykallarning chegarasi, albatta, belgilanadi. Har bir kombayn transport yurishi qulay bo'lishi uchun dala­ning kartoshka yig'ib olingan qismini o'ng tomonda qoldirib yuradi, bunda kar­toshka ikkita juft yoki toq qatordan yig'ib olinadi. Transport vositalari kombayn yoniga navbat bilan keladi va yig'ilgan kartoshkani saralash punktiga tashiydi.

Kartoshkani gruppa usulda yig'ib olishda saralash punktidagi ishlarni to'g'ri tashkil etish juda muhimdir. Uning unumdorligi, odatda, tugunaklarning tozaligiga bog'liq. Kombayndan kartoshka begona aralashmalarsiz beto'xtov tushib tursa, punkt soatiga 12 tonna kartoshka saralashi mumkin.

Kartoshkani kovlab olish va undan keyin ishlov berish uchun mo'ljallangan mashinalar kompleksiga kartoshka kovlash-yig'ish kombayni KSP-15B saralash punkti hamda TZK -30 ortish konveyeri kiradi.

Kartoshkani kovlagichlar bilan yig'ib olish palakni o'rib, tashib ketish, tugu- naklarni yig'ib yer yuzasiga chiqarish, ularni palak, tuproqdan, ildizdan ajratish, tugunaklarni terib olish, saralash, quritish va saqlash uchun joylash kabi ishlarni o'z ichiga oladi.

Palakni o'rib olishda g'ildiraklar bilan qatorlarni bosmaslik, kartoshka uyalari- ni buzib yubormaslik, tugunaklarni yuqoriga kovlab chiqarmaslik hamda shikastla- maslik kerak. Palakni siloslash uchun o'rib olishda bunkerga tuproq tushmasligiga e’tibor berish kerak.

Kartoshkani kovlaydigan mashinalar bilan yig'ib olishda uni to'liq kovlab olish va yer yuziga tor.lenta ko'rinishida yoyib ketish kerak. Kovlangan kartoshka yig'ib olinadi, begona aralashmalardan tozalanadi, ularning miqdori 2% dan oshmasligi kerak. Yig'ib olish vaqtida kartoshkani 3 ta funksiyaga: mayda, yirik va o'rtacha oziq-ovqatga ishlatiladigan xillarga saralash tavsiya etiladi. Shu kunning o'zida quritilgandan keyin omborlarga joylanadi.

Hosili 160—200 s/ga bo'lgan dalada bitta ikki qatorli kovlagich orqasidan kar­toshkani yig'ib olish uchun 40—50 ishchi, bir qatorli mashina ketidan 20—25 ishchi yurishi kerak. Kartoshka savatlarga mayda va yirigini alohida-alohida ajratib teriladi. Kartoshkani qo'lda yig'ib olish uning tannarxini ancha qimmatlashtiradi, shuning uchun kartoshka kovlaydigan mashinalar bilan birga kovlangan kar­toshkani kombaynlarda yig'ib olish samarali hisoblanadi. Kovlaydigan mashinaga qo'shimcha nov o'rnatilib, uning yordamida tugunaklar kovlanmagan qatorlar orasiga tashlab ketiladi. Bu ikki qator kombayn bilan kovlab, yig'ib olinadi, bunda bir yo'la mashinada kovlangan kartoshka ham kombayn bilan kovlab olina­di. Qator oralari 70 sm bo'lgan pushtalarga uyalab ekilgan va ustini tekis yopib ketilgan uchastkalarda kartoshkani kombinirlangan usulda yig'ib olishda universal UKV-2 uyumlagich mashina ishlatiladi.

2.9.3 - j a d v a 1