Va munozara yuritish

---

11-AMALIY MASHG'ULOT. “XO„JALIK YURITUVCHI SUBEKTLAR 
FAOLIYATINI DAVLAT TEKSHURUVI TO„GRISIDA”GI QONUNINI TAXLIL QILISH 
VA MUNOZARA YURITISH. 
1998 y. da qabul qilingan “Xo’jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatini davlat tekshiruvi 
to’g’risida” qonunning maqsadi xo’jalik yurituvchi sub’ektlar (tekshiruv sub’ektlari) va davlat 
tekshiruvini amalga oshiruvchi tashkilotlar (tekshiruvchi idoralar) o’rtasidagi munosabatni 
tartibga solishdan iborat. 
Qonunda tekshiruv sohasidagi asosiy tushunchalar keltirilgan: 
Tekshiruvchi idoralar
– xo’jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatini davlat tekshiruviga 
qonun bo’yicha vakolatlangan Vazirliklar va mahkamalar; 
Tekshirish – 
xo’jalik yurituvchi sub’ektlar tomonidan bularning faoliyatini tartibga 
soluvchi qonunlar va boshqa qonun hujjatlarini bajarilayotganligini tekshiruvchi idoralar 
tomonidan o’tkaziladigan bir yo’la tekshiruv; 
Nazorat sifatida tekshirish
- xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning bundan avvalgi 
tekshirishda aniqlangan buzilishlarni bartaraf etganligini tekshiruv idoralari tomonidan 
tekshirish. 
Tekshirishning asosiy printsiplari: 
– tekshiruvchi idoralar faoliyatining qonuniyligi, ob’ektivligi va oshkoraligi; 
– yuridik va jismoniy shaxslarning huquqlarini va qonuniy manfaatlarini himoya qilish; 
– xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning faoliyatiga aralashmaslik . 
Tekshiruvchi 
idoralarning 
faoliyati 
Tekshiruvchi 
idoralarning 
faoliyatini 
muvofiqlashtirsh bo’yicha Respublika kengashi va Kengashning hududiy komissiyalari 
tomonidan yillik (kvartal) reja-grafik asosida muvofiqlashtiriladi 
Respublika kengashining asosiy vazifalari: 
– tekshiruvchi idoralarning faoliyatini muvofiqlashtirish; 
– muvofiqlashtiruvchi tekshiruv rejalarini ishlab chiqish; 
– tekshiruvchi idoralarning faoliyatini muvofiqlashtirish rejalariga rioya qilish qismida 
tekshirish; 
– rejadan tashqari tekshirishlarni Kengash va uning hududiy idoralar bilan kelishishmay 
o’tkazish hollarini yo’qotish. 
Rejali tekshirishni o’tkazish uchun quyidagilar asos bo’ladi: 
– muvofiqlashtirish rejasidan ko’chirma; 
– tekshirish maqsadi, tekshirishni o’tkazish sanasi va tekshiruvchi lavozimli shaxslar 
tarkibi ko’rsatilgan tekshiruvchi idora buyrug’i; 
– tekshirishni o’tkazish rejasi. 
Tekshiruvchi idoralarning lavozimli shaxslari egallagan lavozimiga muvofiqligi bo’yicha 
har yili attestatlashdan o’tishi va belgilangan namunadagi maxsus guvohnomasi bo’lishi lozim. 
Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarni reja bo’yicha tekshirish yilda ko’pi bilan bir marta 
o’tkaziladi. Me’yorlar va qoidalarni bajarayotgan, bu to’g’rida auditorlarning har yillik 
hulosalariga ega bo’lgan xo’jalik yurituvchi sub’ektlar, odatda, ikki yilda ko’pi bilan bir marta 
tekshiriladi. 
Tekshirish muddatlari 30 kalendar kundan oshmasligi kerak. Ayrim xollarda muddatlar 
Respublika kengashi yoki uning hududiy idorasi tomonidan cho’zilishi mumkin. 
Rejadan tashqari tekshirishlar Respublika kengashi yoki uning hududiy idorasining qarori 
asosida o’tkaziladi. 

---

Rejadan tashqari tekshirishlar uchun quyidagilar asos bo’ladi: 
– O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori; 
– xo’jalik yuriguvchi sub’ekt tomonidan qonun hujjatlarining buzilganligi to’grisida 
qo’shimcha dalillar aniqlanganda; 
– favqulodda vaziyatlarning sodir bo’lishi oldini olish; 
– sanitariya-epidemiologik vaziyat murakkablashganda; 
– chet mamlakatlardan yuqumli kasalliklar kirishi va tarqalishi extimoli paydo 
bo’lganda. 
Tekshirish idoralari xo’jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatiga aralashish huquqiga ega 
emas. 
Nohuquqiy qarorlar yoki tekshiruvchi idoralar lavozimli shaxslarining boshqa xarakatlari 
natijasida xo’jalik yurituvchi sub’ektga yetkazilgan ziyon belgilangan tartibda to’latiladi. 
Tekshiruvchilarning harakatlariga norozilik sud yoki tekshiruvchi yuqori idoraga 
topshiriladi. SHikoyat topshirish tekshiruvchilarning ishini to’xtatmaydi. 
Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarni tekshirish tartibi to’g’risidagi Nizom bo’yicha 
tekshirishlarni ro’yxatga olish Kitobi joriy etilgan. Bu Kitob betlari raqamlangan, tikilgan, muhr 
bilan bir-biriga biriktirilgan bo’lishi lozim. Tekshirishlarni ro’yxatga olish Kitobi tekshirish 
boshlanishi oldidan va tekshirish tugallangandan keyin tekshiruvchi idora va xo’jalik yurituvchi 
sub’ektning lavozimli shaxslari tomonidan to’latiladi.