Va mineralogiya

V) YA d r o
– 2900 km dan 6371 km chukurlikkacha bulgan joylarni uz 
ichiga oladi. Yer yadrosi uz navbatida tashki yadro, utkinchi katlam va ichki 
yadrosiga bulinadi. 
Yerning issiklik manbai Kuyosh energiyasi va yerning ichki energigiyasidir. 
Yerning ichki energiyasi yerning ichki kismida moddalarning silkishi va radioaktiv 
elementlarning parchalanishidan vujudga kelgan. Shu sababli yerning ustki 
kismida kuyosh nurining ta'siri xaroratining sutka davomida uzgarishi 1 m 
chukurlikkacha yillik uzgarishi esa 30-40 m chukeurlikgacha seziladi. Ma'lum 
chukurlikda xarorat deyarli yil buyi uzgarmaydi, bu katlam neytral katlam deyiladi.
Uning chukurligi ekvatordankutblarga tomon uzgaradi. Neytral katlamdan kuyida 
urtacha xar 33 m da xarorat chukurlashgan sari 1 gradus ortadi.Buni geometrik 
boskich deyiladi. Shunday kilib, Yer sharining issiklik manbai bu ekzogen va 
endogen energiyadir. 
2.Litosfera murakkab tuzilishga ega bulgan asososan kattik jinslardan 
tashkil topgan kobik. U uz ichiga Yer pustini va yukori mantiyaning 
antinosferagacha bulgan kismini ishgol etadi. A.A.Vinogradov ma'lumotiga 
kura litosferaning yer pustidagi ximiyaviy tarkibi kuyidagicha. Kislarod 99, 
79 % kremniy 27-60% alyuminiy 8,60%, temir 5,1% kalsiy 3,6%, magniy 2,1%

---

16 
vodorod 0,21% esa Mendeleyev davriy sistemasidagi boshka elementlarga
tugri keladi. Litosferani ustki kismini Litosferani ustki kismini tashkil etuvchi 
Yer pusti 2 tipli bulib bir biridan fark kiladi. Materik tipili yer pusti 3 katlamli 
yotkizikdan 
–
chukindi, granitli 
–
metomorfik va bazaltli jinslardan iborat. 
Zichligi 2,65 gg'sm.kub. 
Materik tipli yer putining yoshi 3 mlrd yil atrofida. 
Okean tipli yer pusti 2 katlamli bulib, bazaltli va chukindi
Jinslardan tuzilgan. Uning zichligi 2,85 gg'sm.kub. Yoshi 100-150 mln 
atrofida. 
Tg'S: Seysmik tulkinlar, yer pusti, mantiya, antinosfera, yadro, issiklik 
manbai, neytral katlam, geometrik boskich, materik tipli yer pusti, okean 
tipli yer pusti.