13
temperaturasini geofizik tekshirishlar, xususan seysmik metod yordamida
aniklangan. Seysmik metod Yerning ichki kismini yoritib turuvchi fonar vazifasini
utaydi. Bu metod zilzila yoki portlash ta'sirida tulkinlar vujudga keltiradi. Odatda
seysmik tulkinlar buylama va kundalang deb ataluvchi ikki kismga bulinadi.
Buylama va kundalang seysmik tulkinlarning uziga xos xususiyatlari
ularning
Yerning ichki kismida tarkalishiga boglik. Ma'lumotlarga kura buylama tulkinlar
xar kanday muxitga xam (kattik, suyuk, gazsimon moddalar) tarkalaveradi.
Aksincha, kundalang tulkinlar esa fakat kattik jinslardan utib,suyuk va gazsimon
moddalardan sunib koladi. Seysmik tulkinlarning usha xususiyatlari yordamida
olimlar Yerning ichki kismi moddalardan tuzilganligi aniklangan. Agar yerning
ichki kismi bir xil moddalardan tuzilganda ediunda tulkinlarning yunalish va
tezligi bir xil bular edi.
Seysmik tulkinlarining usha xususiyatlari yordamida olimlar Yerning ichki
kismi bir xil moddalardan tuzilgandan edi unda tulkinlarning yunalishi va tezligi
keskin kamayib sekundiga 8 km ga tushadi.
Kundalang tulkinlar yerning 2900 km ichki kismigacha tushadi undag
chukurda utmaydi.
Seysmik tulkinlarning chukurlashgan sari uzgarishini xisobga olib geofizik
olimlar Yerning ichki kismini kuyidagi katlamlariga ajratiladi.
A) Yer pusti – Yer yuzasidan moxo chegarasigacha bulgan
yerlarni ishgol
etadi. Kalinligi materiklarda 40-80 km, okeanlar tubida 5-10 km.
B) Mantiya – moxo chegarasidan 2900 km chukurlikkacha bulgan joylarini
egallaydi. Mantiya yukori mantiya utkinchi katlam kuyi mantiya kabi kismlarga
bulinadi. Mantiya seysmik tulkinlar (70-150 km chukurliklarda) keskin
susayadigan oblast antinosfera joy2lashgan. Antenosferada bosib 2000 ming
atmosfera xarorati 1.5 ming gradus atrofida bulib, moddalar erish nuktasiga yetadi.
Natijada bosimning sal pasayishi tufayli
atmosferadagi moddalar erib, magmalar
xosil kiladi va u yer yoriklari orkali yukorigajoy2lashgan. Antenosferada bosib
2000 ming atmosfera xarorati 1.5 ming gradus atrofida bulib, moddalar erish
nuktasiga yetadi. Natijada bosimning sal pasayishi tufayli atmosferadagi moddalar
14
erib, magmalar xosil kiladi va u yer yoriklari orkali yukorigajoy2lashgan.
Antenosferada bosib 2000 ming atmosfera xarorati 1.5 ming gradus atrofida bulib,
moddalar erish nuktasiga yetadi. Natijada bosimning sal pasayishi
tufayli
atmosferadagi moddalar erib, magmalar xosil kiladi va u yer yoriklari orkali
yukorigajoy2lashgan. Antenosferada bosib 2000 ming atmosfera xarorati 1.5 ming
gradus atrofida bulib, moddalar erish nuktasiga yetadi. Natijada bosimning sal
pasayishi tufayli atmosferadagi moddalar erib, magmalar xosil kiladi
va u yer
yoriklari orkali yukorigajoy2lashgan. Antenosferada bosib 2000 ming atmosfera
xarorati 1.5
ming gradus atrofida bulib, moddalar erish nuktasiga yetadi. Natijada
bosimning sal pasayishi tufayli atmosferadagi moddalar erib, magmalar xosil kiladi
va u yer yoriklari orkali yukorigajoy2lashgan. Antenosferada bosib 2000 ming
atmosfera xarorati 1.5 ming gradus atrofida bulib, moddalar erish nuktasiga yetadi.
Natijada bosimning sal pasayishi tufayli atmosferadagi moddalar erib, magmalar
xosil kiladi va u yer yoriklari orkali yukorigajoy2lashgan. Antenosferada bosib
2000 ming atmosfera xarorati 1.5 ming gradus atrofida bulib, moddalar erish
nuktasiga yetadi. Natijada bosimning sal pasayishi tufayli atmosferadagi moddalar
erib, magmalar xosil kiladi va u yer yoriklari orkali yukorigajoy2lashgan.
Antenosferada bosib 2000 ming atmosfera xarorati 1.5 ming gradus atrofida bulib,
moddalar erish nuktasiga yetadi. Natijada bosimning sal pasayishi tufayli
atmosferadagi moddalar erib, magmalar xosil kiladi va u yer yoriklari orkali
yukorigajoy2lashgan. Antenosferada bosib 2000 ming atmosfera xarorati 1.5 ming
gradus atrofida bulib, moddalar erish nuktasiga yetadi. Natijada bosimning sal
pasayishi tufayli atmosferadagi moddalar erib, magmalar xosil kiladi va u yer
yoriklari orkali yukorigajoy2lashgan. Antenosferada bosib 2000 ming atmosfera
xarorati 1.5 ming gradus atrofida bulib, moddalar erish nuktasiga yetadi. Natijada
bosimning sal pasayishi tufayli atmosferadagi moddalar erib, magmalar xosil kiladi
va u yer yoriklari orkali yukorigajoy2lashgan. Antenosferada bosib 2000 ming
atmosfera xarorati 1.5 ming gradus atrofida bulib, moddalar erish nuktasiga yetadi.
Natijada bosimning sal pasayishi tufayli atmosferadagi moddalar erib, magmalar
xosil kiladi va u yer yoriklari orkali yukorigajoy2lashgan. Antenosferada bosib
15
2000 ming atmosfera xarorati 1.5 ming gradus atrofida bulib, moddalar erish
nuktasiga yetadi. Natijada bosimning sal pasayishi tufayli atmosferadagi moddalar
erib, magmalar xosil kiladi va u yer yoriklari orkali yukorigajoy2lashgan.
Antenosferada bosib 2000 ming atmosfera xarorati 1.5 ming gradus atrofida bulib,
moddalar erish nuktasiga yetadi. Natijada bosimning sal pasayishi tufayli
atmosferadagi moddalar erib, magmalar xosil kiladi va u yer yoriklari orkali
yukorigajoy2lashgan. Antenosferada bosib 2000 ming atmosfera xarorati 1.5 ming
gradus atrofida bulib, moddalar erish nuktasiga yetadi. Natijada bosimning sal
pasayishi tufayli atmosferadagi moddalar erib, magmalar xosil kiladi va u yer
yoriklari orkali yukoriga xarakat kiladi. Shu sababli atmosfera vulkanlar va yer
kimirlash uchogi sifatida geologik jarayonlar tarakkiyotida aktiv ishtirok etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: