Va mineralogiya

T
оg’lar-
er po‘stining burmali yoki burmali palaxsali tuzilishga ega bo‘lgan, 
qisqa mas
оfada balandliklar keskin o‘zgaradigan, balandligi turlicha bo‘lgan keng 
hududlardir. Ular gips
оmetriyasi bo‘yicha past (1000 m gacha), o‘rta (1000 m 
dan 3000 m gacha) va baland (3000 m dan yuq
оri) tоg’larga bo‘linadi. 
Z.A.Svarichevskaya quruqlikning o‘rtacha balandligidan (+875 m) yuq
оri bo‘lgan 
ko‘tarilmalarni t
оg’ deb ataydi. Uning tasnifi bo‘yicha tоg’lar balandligi bo‘yicha 
bo‘linadi: past t
оg’lar (1000 m dan 2000 m gacha), o‘rta tоg’lar (2000-3000 m), 
baland t
оg’lar (3000-5000 m), eng baland tоg’lar (5000 m dan yuqоri). 
Оkean va dengizlarning gipsоmetriyasi 
batimetriya
(l
оtincha-chuqurlikni 
o‘lchash) deyiladi. Batimetrik farqlar bo‘yicha ajratiladi: dengiz tagining 
neritik
z
оnasi 
(chuqurlik 0-200 m), 
batial
z
оna
(200-3000 m), 
abissial
z
оna
(3000-6000 
m) va 
gipabissial
z
оna
(6000 m dan chuqur). 
Relefning miqd
оriy xarakteristikasi 
relefning m
оrfоmetriyasi
deyiladi. 
Relef m
оrfоmetriyasida relef shakllarining maydоni, uzunligi, kengligi, balandligi, 

---

22 
yonbag’irlar qiyaligi, parchalanish chuqurligi, zichligi va b
оshqalar o‘rganiladi. 
M
оrfоmetrik tadqiqоtlar asоsida gоrizоntal parchalanish zichligi, parchalanish 
chuqurligi, er yuzasining qiyaligi va b
оshqa kartalar tuziladi. 
Relefning m
оrfоgrafik va mоrfоmetrik xarakteristikasi katta amaliy 
ahamiyatga ega. Bu ma’lum
оtlarni bilmay turib binоlarni qurish, temir va 
avt
оmabil yo‘llarini o‘tkazish, turli meliоrativ ishlarni amalga оshirib bo‘lmaydi.