Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnalogiyalari universiteti



Download 0,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/3
Sana31.12.2021
Hajmi0,56 Mb.
#203359
1   2   3
Bog'liq
djdjs

o‘rtacha  qiymati  qo‘shiladigan  to‘lqinlar  amplitudalarining 

kvadratlari yig‘indisiga teng bo‘ladi: 

                                      

 

Bu holda fazalar farqining o‘rtacha qiymati nolga teng bo‘lishi 

kerak: 

                               

 

Yuqoridagi  qonuniyatlar  shunday  xulosaga  olib  keladi:  har  bir 

nuqtadagi  natijaviy  tebranish  energiyasi  barcha  nokogerent 

to‘lqinlar energiyalarining yig‘indisiga tengdir.  

Agarda manbalar to‘lqinlarining chastotalari teng bo‘lsa, 

                                               

  

u  holda,  fazalar  farqi,  vaqtga  bog‘liq  bo‘lmagan,  o‘zgarmas 

kattalik bo‘ladi 

 

                                      

 

 


Chastotalari  bir  xil  va  tebranishlari  o‘zgarmas  fazalar  farqiga 

ega bo‘lgan to‘lqinlar 

kogerent to‘lqinlar

 deb ataladi. Kogerent 

to‘lqinlar uchun, qo‘shiladigan tebranishlar fazalar farqi faqat 

                                          

     

kattalikka bog‘liq bo‘ladi va bu  

geometric yoki optic yo’llar farqi

 

deb ataladi. 

 

Va bu quyidagi ifoda  

            

 

Kogorent to’lqinlar 

uchun o’rinli. 

Interfrensiya  hodisasi  tabiati  har  qanday  bo’lgan  to’lqin 

jarayonlarga hosdir. Binobarin bu hodisa yorug’lik to’lqinlarida 

ham kuzatiladi.  

          Mehanik  to’lqinlar  kabi  yorug’lik  to’lqinlari  o’zaro 

kogorent  bo’lgandagina  ,  ya’ni  tebranish  chastotalari  teng 

fazalar  farqi  vaqt  o’tishi  bilan  o’zgarmas  qoladigandagina 

,ularning  qo’shilishidan  interfrensiya  kuzatiladi.  Buning  uchun 

to’lqin  manbalari  kogorent  bo’lishi  kerak.  Biz  yuqorida  ikkata 

to’lqinni qo’shilishidan interfrensiya hosil bo’lishini bildik endi 

biz  interfrensiyani  max  lik  va  min  lik  shartkarini  yorug’lik 

intensivligi orqali  ko’rib chiqamiz . 

    Yorug’lik  oqim  zichligining  vqat  bo’yicha  o’rtacha  qiymati, 

ya’ni 

to’lqinning 

tarqalish 

yo’nalishiga 

perpendikulyarmaydonchaning  yuza  birligi  orqali  o’tadigan 

yorug’lik  oqimining  vaqt  bo’yicha  o’r-tacha  qiymati  fazoning 

berilgan nuqtasidagi yorug’likintensivligi   


deb  yuritiladi.Yorug’lik  intensivligi  I  harfi  bilan  belgilanadi  . 

Intensivlik  yorug’lik  amplidudasining  kvadratiga  proporsional 

bo’ladi.   

                               

I

 

       A



Bu holni e’tiborga olib quyidagi formulani yozamiz: 

                      

       

Bunda:     

I

 

–natijaviy  maydon  intensivligi  ,  I



va  I

2

  lar  mos 

ravishda  1-  va  2-  manbalardan  kelayotgan  yorug’lik 

intensivliklari.  Formuladan  ko’rinib  turibdiki  fazoning  qaysi 

nuqtalari  uchun 

  bo’lsa  o’sha  joylarda  I>(I

1

+I

2



bo’ladi; qaysi nuqtalarida  

 bo’lsa , o;sha joylarda  

I<(I

1

+I

2

) bo’ladi. 

 

1.Agar 

 bo’lsa , u vaqtda : 

                              

 

I

1

=I



bo’lgan xususiy holda esa I=4I

1

 bo’ladi , ya’ni M nuqtada  

Intensivlik max qiymatga erishdi . Bu hol: 


                         

 

Bo’lgan vaqtda  amalga oshadi . Bu ifodadan to’lqinalrning optic 

yo’llarining farqi: 

                       

 

Ekanligi 

kelib 

chiqadi. 

Ushbu 

ifoda 

interfrensiyaning 

maksimumlik sharti deb ataladi va quyidagicha ta’riflanadi: agar 

to’lqinlar ustma- ust tushgan nuqtada optik yo’llar farqi to’lqin 

uzunliklarining  butun  son  marta  yoki  yarim  to’lqin 

uzunliklarining juft son marta olinganiga teng bo’lsa , intensivlik 

maksimal bo’ladi . 

2.Agar 

  bo’lsa , u vatqda : 

                  

 

I

1

=I

2

 bo’lgan xususiy holda I=0 bo’ladi. Bu hol: 

 

Bo’lgan  vaqtda  amalga  oshadi  .  Binobarin  ,  yorug’lik 

to’lqinlarining  optic yo’llaring farqi: 

                                    

 


Ekanligi  kelib  chiqadi.  Ifoda  interferinsiyaning  minimumlik 

shartini  aniqlaydi  .Demak,  agar  to’lqinlar  ustma-ust  tushgan 

nuqtalarda optik yo’llarning  farqi yarim to’lqin uzunliklarining 

toq son marta olinganiga teng bo’lsa , intensivlik minimal qiymat 

ga erishadi.

  

                                           



Xulosa 

 Men bu mavzuni o’rganishda quyidachi xulosa oldim:



 

Agarda, 

muhitda bir vaqtda bir nechta to‘lqinlar tarqalayotgan bo‘lsa, u 

holda  muhit  zarrachalarining  natijaviy  tebranishi  har  bir 

to‘lqinning 

alohida 

tarqalishiga 

bog‘liq 

zarrachalar 

tebranishlarining  geometrik  yig‘indisidan  iborat  bo‘ladi.  Shu 

sababli, to‘lqinlar bir-birlarining ustlariga tushadilar.

 

Kogerent 

to‘lqinlarning  bir-birining  ustiga  tushushi  fazaning  ayrim 

nuqtalarida  muhit  zarrachalari  tebranishlarining  turg‘un 

kuchayishiga  va  boshqa  nuqtalarida  tebranishning  susayishiga 

olib  keladi.  Bu  hodisa  tebranishlarning  interferensiyasi  deb 

ataladi.  Interferensiya  faqatgina  to’lqinlar  o’zaro  kogorent 

bo’lgandagina  ,  ya’ni  tebranish  chastotalari  teng  fazalar  farqi 

vaqt o’tishi bilan o’zgarmas qoladigandagina kuzatiladi. 

 

 

 

 

 


Foydalanilgan Adabiyotlar: 

1. Q.P.Abduraxmanov, V.S.Xamidov, N.A.Axmedova. FIZIKA. 

Darslik. Toshkent. 2018 y. 

   2.

 

https://t.me/EstudyUz. 



 

 

 



 

 

 



                                           

 

 

 



                                                           

 

Download 0,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish