Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent


 O„zgarmas koeffitsiеntli chiziqli diffеrеnsial tеnglama va



Download 1,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/15
Sana09.07.2022
Hajmi1,53 Mb.
#765564
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15
Bog'liq
Dif. tenglamalar-2020 (2)

2.1 O„zgarmas koeffitsiеntli chiziqli diffеrеnsial tеnglama va 
tenglamalar sistemasini yеchishning opеratsion hisob usuli 
Ushbu 
 
(
1)
( )
( ) ....
( )
( )
( )
1
1
n
n
x
t
a x
t
a
x t
a x t
f t
n
n








(2.1)
differensial 
tenglamada 
n
n
a
a
a
a
,
,...,
,
1
2
1

o`zgarmas 
sonlar, 
 
 
)
(
),
(
),
(
,
...
),
(
),
(
1
t
f
t
x
t
x
t
x
t
x
n
n


lar asl funksiyalar bo`lsin. Quyidagi Koshi 
masalasi yechimini topishning operatsion usulini qaraymiz: 
( )
 
( )
 
( )
( )
( )
. (2.2)
( )
( ),
( )
( )
x t
X p
f t
F p




bo`lsin. U holda aslni differensiallash 
formulasidan foydalanamiz: 
2
( )
( )
(0),
( )
( )
(0)
(0),...
x t
pX p
x
x t
p F p
px
x










( )
1
(
2)
(
1)
( )
( )
(0) ...
(0)
(0).
n
n
n
n
n
x
t
p X p
p
x
px
x






 


(2.1) tenglamaga tasvirlarni qo`yib, 
)
(
p
X
noma‟lumga nisbatan chiziqli 
tenglamani hosil qilamiz. Uni ixcham holda yozilishi
)
(
)
(
)
(
)
(
1
p
R
p
F
p
X
p
Q
n
n



. (2.3) 
(2.3) tenglamadan 
)
(
p
X
topiladi va uning asli (2.1) tenglamaning 
(2.2) shartlarni qanoatlantiruvchi yechimi bo`ladi. 
18-misol. 
1
)
0
(
,





x
e
x
x
t
tenglamani yeching. 
► 
1
( )
( ),
,
( )
( ) 1
1
t
x t
X p e
x t
pX p
p











,
1
1
)
(
1
)
(




p
p
X
p
pX




2
1
1
( )
, ( )
1
.
1
1
t
t
t
X p
te
e
x t
t
e
p
p








 


◄ 
Agar (2.1) tenglama 
0
)
0
(
...
)
0
(
)
0
(
)
1
(






n
x
x
x
(2.4) boshlang`ich 
shartlar bilan berilgan bo`lsa, Dyuamel integrali yordamida quyidagicha 
yechiladi. Qo`shimcha
1
)
(
)
(
1
....
)
(
1
)
(
)
1
(
)
(








t
z
n
a
t
z
n
a
t
z
a
t
z
n
n
(2.5) 
0
)
0
(
...
)
0
(
)
0
(
)
1
(






n
z
z
z
(2.6) 
(2.4) boshlang`ich shartlar bilan berilgan (2.5) differensial tenglama 
tuziladi. 
1
( )
( ),
( )
( ), ( )
( ), 1
x t
X p
f t
F p z t
Z p
p








bo`lsin. 
Quyidagi
)
(
1
)
(
,
)
(
)
(
)
(
p
pQ
p
Z
p
Q
p
F
p
X
n
n


(2.7) 


28 
tenglamani hosil qilamiz. Bundan 
)
(
)
(
)
(
p
Z
p
pF
p
X

ekani ma‟lum. 
Dyuamel integralidan foydalanib,



d
t
z
f
z
t
f
t
x
t
t
)
(
)
(
)
0
(
)
(
)
(
0





(2.8) 
yechimni topamiz. 
19-misol. 
0
)
0
(
)
0
(
)
0
(
,
sin









x
x
x
t
x
x
tenglamani yeching. 
► 
Qo`himcha tenglama tuzamiz:
.
0
)
0
(
)
0
(
)
0
(
,
1









z
z
z
z
z
2
1
( )
( ),
( )
( ),
( )
( ), 1
z t
Z p
z t
pZ p
z t
p Z p
p










.
,
1
1
1
)
1
(
1
)
(
2
2
2
2





p
p
p
p
p
Z
t
t
t
z
sin
)
(


. (2.8) formuladan va 
t
z
z
t
cos
1
,
0
)
0
(




ekanidan foydalanib quyidagini topamiz: 










t
t
t
d
t
t
d
d
t
t
x
0
0
0
)
sin
sin
cos
(cos
sin
sin
))
cos(
1
(
sin
)
(





















0
0
0
0
2
cos
cos
4
1
1
cos
)
2
cos
1
(
2
sin
2
sin
2
cos
cos
t
t
t
t
t
t
d
t
d
t















)
2
sin
sin
2
cos
(cos
4
1
sin
2
1
1
cos
2
sin
sin
4
1
sin
2
1
0
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t

.
1
sin
2
1
cos
cos
4
1





t
t
t
t
◄ 
O`zgarmas koeffitsientli oddiy chiziqli differensial tenglamalar 
sistemasi ham xuddi yuqoridagi kabi operatsion hisob yordamida ikki 
noma‟lumli algebraik tenglamalar sistemasiga keltirib yechiladi. 
 
20-misol. 
Koshi masalasini yeching:
.
0
)
0
(
,
1
)
0
(
,
1
2













y
x
x
y
y
x

( )
( ), ( )
( )
x t
X p
y t
Y p




bo`lsin. 
1
( )
( ) 1,
( )
( ), 1
x t
pX p
y t
pY p
p









dan foydalanib, 
sistemani qayta yozamiz: 


29 












p
p
X
p
pY
p
p
Y
p
pX
1
)
(
)
(
2
)
(
1
)
(

Sistemani yechib, 












p
p
p
p
Y
p
p
p
X
2
1
2
)
(
1
1
2
)
(
2
2
yechimni hosil qilamiz va asl funksiyalarini topamiz. Bu esa Koshi 
masalasining yechimi bo`ladi: 







2
cos
2
)
(
1
sin
2
)
(
t
t
y
t
t
x
.◄ 


30 
Variant 1 
Variant 2 
Differensial tenglamalarning umumiy yechimi(integrali) topilsin
 
1.
x
y
arctg
x
y
y
x



1.
x
y
x
y
x
y
sec



2.


2
2
3
0
y dx
xy
dy



2.


2
3
1
'
x
y
xy
x



3.


2
2
2
1
'
x
y
xy
x y



3.
3
1
0
2
ydx
x
x y dy









4.
x
y
2
cos
1


4.
x
e
x
y
2


5.
tg5
5 .
y
x
y



5.
''
' 0
xy
y
 
Koshi shartini qanoatlantiruvchi yechimi topilsin
 
6.
 
 
2
1
,
2
1
,
2
2






y
y
y
tgy
y

6.
 
 
3
1
0
,
2
0
,
0
2
3







y
y
y
y
y
7.
'' 5 ' 6
0,
(0) 1,
'(0)
0
y
y
y
y
y





7.
''
'
0,
(0) 1,
'(0)
0
y
y
y
y
 


8.
'' 2 ' 2
0,
(0) 1,
'(0)
0
y
y
y
y
y





8.
'' 4 ' 13
0,
(0) 1, '(0) 1
y
y
y
y
y





9.
'' 2 '
0,
(0) 1,
'(0)
0
y
y
y
y
y

 


9.
'' 2 '
0,
(0) 1,
'(0) 1
y
y
y
y
y

 


Differensial tenglamalarning xususiy yechimi topilsin
10.


2
'' 5 ' 6
1
x
y
y
y
x
e




10.
2 2
'' 4
x
y
y
x e


11.
2
'' 4 ' 4
y
y
y
x



11.
.
IV
y
y
x



12.
'' 9
cos 2
y
y
x


12.
'' 4 ' 4
sin 2
y
y
y
x



13.
2
'' 2 ' 5
( cos 2
sin 2 )
x
y
y
y
e x
x
x
x





13.
2e
cos .
x
y
y
x


 


Download 1,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish